Bij 1 op de 5 bedrijven mogen zzp’ers meestemmen in de OR. Veel of weinig?

De cijfers zijn de ‘trieste uitkomst’ van het OR Trendonderzoek onder bijna 900 ondernemingsraden, aldus uitgeverij Performa in een persbericht. Maar eerlijk gezegd vond ik de cijfers juist eerder verrassend hoog dan laag. Zou echt bij 1 op de 5 bedrijven een stoel in de OR door een zzp’er kunnen worden vervuld? En mogen zzp’ers nog iets vaker zelf een stembiljet invullen? Het verbaast me echt.

Volgens de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) is het namelijk nu helemaal niet zo logisch om zzp’ers een plek aan tafel te geven. Die wet geeft in principe alleen (passief of actief) stemrecht aan medewerkers die langer dan zes maanden aan de organisatie verbonden zijn via een aanstelling of arbeidsovereenkomst. Voor zzp’ers moeten het bedrijf en de ondernemingsraad apart iets regelen in hun eigen OR-reglement, als ze dat al willen.

Ook uitzendkrachten mogen meedoen

Niet dat er niet al langer voor gepleit wordt om de reikwijdte van de OR verder te trekken dan sec mensen met een vast dienstverband. Zo hebben bij veel organisaties ook uitzendkrachten recht om (actief en passief) te stemmen. In een seminar bij de SER twee jaar geleden, die pleit om ‘alle werkenden’ bij de OR te betrekken,  kwam aan de orde of dat recht nu ook voor zelfstandigen zou moeten gelden. Ook hier werd echter al snel weer duidelijk dat die groep niet onder één noemer te vatten is.

De ene flexer is de andere niet

Voor een deel van de zelfstandigen die opdrachten doen bij organisaties is dat een eenmalig iets. Je doet je ding, je gaat weer verder. Deze groep zal zich eerder als ondernemer en leverancier zien, dan als ‘een van de werkenden’. Meedoen met de OR – op wat voor manier dan ook – ligt dan niet bepaald voor de hand.

Een ander (flink) deel van de zelfstandige professionals kun je echter zien als min of meer langduriger onderdeel van de ‘flexschil’ (helaas weten we niet hoe groot dat deel is, in dit artikel een beredeneerde gok).  Dit zijn dan vaak zelfstandigen die langer samenwerken met organisaties en waarbij er wel degelijk een overlap is met de wensen, zorgen en betrokkenheid van diegenen die er toevallig wel een arbeidsovereenkomst hebben. Is het zo gek om hen ook – via de OR – een stem te geven in het organisatiebeleid?

Een spagaat ontstaat

Binnen de SER werd er dan wel een balletje opgegooid om ook zelfstandigen te betrekken bij medezeggenschap, zowel werkgevers- als werknemersorganisaties zitten hier in een spagaat. Voor werkgevers zijn zelfstandigen dan misschien wel de moderne werkenden die je ook via de OR betrokkenheid wil geven, je wilt je leveranciers (en dat zijn ze ook) nu ook weer niet te veel macht geven. Veel werknemersorganisaties zien zelfstandigen niet als de geëmancipeerde werkenden, maar toch ook als de concurrent van hen die in vaste dienst zijn. Wil je die via een OR zeggenschap geven over de  flexstrategie van een bedrijf?

Een mooie opdracht

Overigens zie je die spagaat natuurlijk ook terug in wetgeving en overheidsbeleid. Vanuit goed opdrachtgeverschap is een plek in de OR voor zelfstandigen bij veel organisaties een logische stap. Hoe die stap te verenigen is met de meer stringente kijk op termen als ‘gezag’ en ‘persoonlijke arbeid’, zoals die met de Wet DBA actueel is, lijkt me zeer de vraag. Een mooie opdracht voor een nieuw kabinet om uit die spagaat te komen…