Misverstand #1: nee, er komt geen beroepsverbod voor zzp’ers met inkomen onder de 18,- per uur.

Een van de meest in het oog springende punten in de arbeidsmarktparagraaf in het nieuwe regeerakkoord is het minimumtarief voor zzp’ers.  Althans, zo is dat gaan heten. Het woord minimumtarief komt niet in het regeerakkoord voor.

In verschillende columns en commentaren wordt deze maatregel uitgelegd als een inkomensgrens. “Een inkomensgrens, waaronder iemand geen zzp’er mag zijn”, schreef Mathijs Bouman bijvoorbeeld in het FD. “Factureer je minder dan zo’n 15 tot 18 euro per uur, dan ben je geen zzp’er meer”,  schreef iemand anders.

Dat klopt niet.

Ik voel me niet geroepen om het beleid van een kabinet – dat er nog niet eens is – te gaan uitleggen. Maar rond dit punt lijkt het me toch zinnig om een aantal zaken op een rij te zetten en dit misverstand uit de wereld te helpen.

Geen algeheel minimumtarief

Eerste even het regeerakkoord. Dit is de letterlijke passage uit het regeerakkoord:

Voor zzp-ers wordt bepaald dat altijd sprake is van een arbeidsovereenkomst bij een laag tarief in combinatie met een langere duur van de overeenkomst of een laag tarief in combinatie met het verrichten van reguliere bedrijfsactiviteiten. 

Een laag tarief wordt iets tussen de 15 of 18 euro. Langere duur is drie maanden.

Voor in inhuren van een zzp’ers korter dan drie maanden bij niet-regulier werk, geldt er dus sowieso géén tariefsgrens. Zzp’ers die ingehuurd worden voor een klus van korter dan drie maanden en voor niet-regulier werk, dat zijn er nogal wat.

Wat nu regulier-werk is, wordt zeker nog een onderwerp van (juridische) discussie. Maar laten we het vooralsnog even houden bij: ‘werk dat bij de opdrachtgever (of een vergelijkbaar bedrijf) ook door mensen in loondienst gedaan wordt’ (mijn woorden, in het regeerakkoord staat daar niet over)

Belangrijk is ook te realiseren dat deze passage staat bij andere opmerkingen over de wijziging/vervanging van de Wet DBA. Het tarief wordt dus een bepalend element om te bepalen of er tussen een opdrachtgever en de zelfstandige die hij inhuurt feitelijk een arbeidsovereenkomst is.

“Die criteria zijn geschreven voor opdrachtgevers als bedrijven. Een particulier komt niet aan de drie maanden. Het gaat steeds om het afzetten tegen een dienstverband”, zo bevestigde een bij het opstellen van het regeerakkoord betrokken Kamerlid mij desgevraagd.

Het gaat hier dus primair om situaties waarin er een mogelijk dienstverband zou kunnen zijn. Het gaat dus sowieso niet om zzp’ers die een product verkopen. En ook niet om de dienstverlening tussen een particulier en een zzp’er (tenzij het langer dan drie maanden is, met een lastige discussie over wat in particulier verkeer nu ‘regulier werk’ is).

De webmodule met een opdrachtgeversverklaring die er gaat komen, is er ook alleen voor de opdrachtgever. Zo kan hij bepalen of degene die hij inhuurt wel of niet als zelfstandige aangemerkt wordt (een beoordeling naast het tarief).

Even een voorbeeld.

Mathijs Bouman had ter verduidelijking een plaatje met zzp-tarieven in zijn artikel. Dat was afkomstig van Loonwijzer (link), met tarieven waarop nog wel wat af te dingen is. Maar goed, er is nu eenmaal geen andere bron.

De zzp-kapper staat daar in, met een uurtarief van tussen de 12 tot 16 uur per uur. Onder de genoemde grens dus.

• Wanneer u als particulier naar een zzp-kapper gaat, dan huurt u geen kapper in. Het is verder ook geen ‘regulier-werk’ (wel voor hem, maar niet voor de opdrachtgever en dat is bepalend) en het werk duurt ook korter dan 3 maanden. Die zzp-kapper kan dus gerust verder met dergelijke tarieven. U kunt rustig uw haar laten knippen door deze zzp-kapper, zonder bang te zijn dat hij/zij ineens bij u of uw gezin in dienst komt.  En als zijn tarief boven de 18 euro ligt, dan hoef je als particulier heus geen webmodule te gaan invullen.
• Als een bedrijf een zzp-kapper inhuurt om op een middagje het personeel te verblijden met een knipbeurt (ja, dat gebeurt), dan kan dat straks nog steeds onder de 18 euro per uur. Er vanuit gaande dat die zzp’er binnen de drie maanden klaar is. Het gaat immers om ‘niet-regulier werk’ bij die opdrachtgever. Die opdrachtgever moet wel straks even de opdrachtgeversverklaring online invullen.
• Wanneer een eigenaar van een kapsalon vanwege bijvoorbeeld ziekte of een zwangerschap een zzp’er als vervangende werknemer inhuurt, dan mag dat niet onder de 18 euro. Dan is het immers wel regulier werk.
• Wanneer dezelfde eigenaar van een kapsalon vervolgens weer een zzp-schilder inhuurt onder de 18 euro per uur om de boel  (binnen de drie maanden) eens op te frissen, dan kan dat weer wel.

Het puzzelstukje van het stukloon

Er staat niets in het regeerakkoord over zelfstandigen die met stukloon werken. Al te snelle conclusies dat er bij stukloon op nacalculatie een uurtarief wordt berekend lijken me iets te voorbarig.

Dit wordt nog wel een puzzeltje voor de nieuwe staatssecretaris van Financiën. De intentie is hier natuurlijk wel degelijk dat PostNL niet meer wegkomt met een stukloon voor hun zelfstandige pakketjesbezorgers of dat Deliveroo de zzp-pizzabezorgers niet meer per bezorging kan afrekenen.  Maar uw krantenjongen (of –meisje) heeft ook geen arbeidscontract en hij of zij verdient zeker geen 18 euro per uur. Het is vast niet de bedoeling van het kabinet voor die krantenbezorgers iets gaat veranderen, voorspel ik u. En wat is nu fundamenteel het verschil tussen het bezorgen van een krant en het bezorgen van een pizza, hoor ik Deliveroo-directeur Philip Padberg al denken. Dat vraagt maatwerk. De Wet Minimumloon is onlangs aangepast voor stukloon, maar nu net niet voor zelfstandigen.  Maar goed, dit is dus voer voor juristen en het gaat over een weliswaar zichtbaar, maar ook een klein deel van de zzp-markt.

Geen inkomensgrens voor zzp’ers

Het misverstand over het ‘beroepsverbod’ voor zzp’ers met een laag tarief heeft dus nog een andere oorzaak: de enorme diversiteit onder zelfstandigen wordt nogal eens vergeten. ”Er zijn ongeveer 1,4 miljoen mensen actief als zelfstandig adviseur en/of interim professional”, las ik vorige week nog ergens op een blog. Dat dat niet helemaal klopt, is een understatement.

Ja, er zijn ongeveer 1,4 miljoen zelfstandigen. Maar die groep is natuurlijk veel diverser dan soms in de berichtgeving zichtbaar wordt.

Het zijn heus niet allemaal interim professionals. Sterker nog: de grootste groep zzp’ers zijn beeldend kunstenaars. Op nummer drie staan ‘veetelers’. Hebben die een uurtarief? Nee. Worden die ingehuurd? Nee. Zitten daar mensen tussen die wanneer je hun inkomen deelt door het aantal uren dat ze werken onder de 18 euro per uur uitkomen? Vast en zeker, bij de kunstenaars dan. Mogen die straks dan geen zzp’ers meer zijn? Natuurlijk wel. Ik zou ook niet weten bij wie ze dan ‘in dienst’ moeten komen. Bij degene die voor een paar honderd euro een kunstwerk heeft gekocht?

Mathijs Bouman suggereert in zijn artikel dat de tariefgrens door te rekenen is naar een jaaromzet. Hij komt dan op  31.500 euro omzet per jaar. ‘Een inkomensgrens, waaronder iemand geen zzp’er mag zijn’, schrijft hij. Het zo doortrekken van de urengrens voor opdrachtgevers naar een inkomensgrens voor zzp’ers is echt onjuist. Het zou ook een enorme impact hebben op alle zzp’ers. De helft van alle zzp’ers heeft volgens het CBS een inkomen van onder de 25.000 euro per jaar.

Bouman stelt in zijn column dat de maatregel rond de tariefgrens past bij zijn pleidooi voor een inkomensgrens voor zzp’ers van  40.000 per jaar “Wie eronder zit, is automatisch werknemer”. Dit is hier helemaal niet de insteek van het kabinet. De niet zo succesvolle organisatieadviseur die voor 100, – per uur een paar adviesopdrachtjes per jaar doet en daarmee een marginaal inkomen genereert, kan gewoon verder. Of dat verstandig is, is een andere zaak. Het is Rutte III om slechts een ding te doen: dat werkgevers (quasi opdrachtgevers) geen zzp’ers  inhuren als goedkoper alternatief dan werknemers met een laag loon. Met, net als bij de Wet DBA, een stuk verantwoordelijkheid bij de opdrachtgever/werkgever leggen.

Ik heb de totale groep op basis van de CBS-definitie en cijfers eens onderverdeeld in zes categorieën.

 De Wet DBA is primair van toepassing op groep 6. Het lijkt me de intentie van het regeerakkoord dat de tariefgrens en de opdrachtgeversverklaring ook alleen voor die groep 6 geldt.

Het regeerakkoord zegt nu niet of er ook een opt-out variant komt voor opdrachten (business-to-business) korter dan drie maanden, niet-regulier werk en tussen de 18 en 75 euro (groep 5). Maar ik verwacht wel dat die er komt. Ook prof. Boot heeft dat voorgesteld en het zou een fors stuk extra duidelijkheid geven, plus de administratieve lasten verlagen.

De tekst over een minimumtarief geldt sowieso niet voor de categorieën 1, 3 en 4. En dat is, zo laten de cijfers zien, al snel meer dan de helft van alle zzp’ers.

Om het toch nog iets ingewikkelder te maken, moet daarbij wel één voorbehoud worden gemaakt. Er zijn namelijk zzp’ers die in meerdere categorieën vallen. Neem die zzp-kapper die misschien soms voor particulieren werkt (categorie 4, geen beperking tarief), maar soms ook (en gelijktijdig) een half jaar ‘invalt’ bij een kapsalon (categorie 6, wel beperking). Of de beeldend kunstenaar (categorie 3) die, om rond te komen, ook als docent wordt ingehuurd.

Conclusies

Samengevat:

• Er komt geen algemeen minimumtarief voor zzp’ers, laat staan een minimuminkomensgrens voor zzp’ers. Er komt wel een de facto minimum-inhuurtarief voor organisaties, maar niet in alle gevallen.
• Voor bedrijven en organisaties zijn er nog legio mogelijkheden om zzp’ers in te huren onder de 18 euro per uur. Al mag je je wel afvragen of dat past bij een maatschappelijke verantwoord ondernemen.
• Voor particulieren speelt dit helemaal niet (misschien alleen als je langdurig iemand in je huishouden opneemt).
• Voor zelfstandigen gelden zelf al helemaal geen beperkingen rond tarief of inkomen. Alleen zal de markt van interim-kappers die bij kappersbedrijven werken (en vergelijkbare gevallen) anders worden: ze kunnen hoger tarief gaan vragen of vaker een (tijdelijk) dienstverband aangeboden krijgen. Die laatste mogelijkheid wordt ook verruimd, wat geen toeval is.

En laat die staatssecretaris van Financiën nu maar snel komen, zodat hij/zij ook snel meer duidelijkheid kan gaan geven. Dat heeft de hele zzp-wereld na het Wet DBA-debacle wel verdiend.