Samenwerkende zzp-organisaties zien weinig heil in plannen kabinet

Minister Koolmees (SZW) en staatssecretarissen Snel (Financiën) en Keijzer (EZK) ontvangen vandaag een groot aantal belangenorganisaties om de reacties te horen op de ideeën om de Wet DBA te gaan vervangen. Een aantal samenwerkende zzp-organisaties ziet alvast weinig heil in de kabinetsplannen.

Het overleg met de bewindslieden, ambtenaren van de drie ministeries en ‘het werkveld’ gaat primair om drie in het regeerakkoord voorgestelde maatregelen, gericht op

de onderkant van de arbeidsmarkt (de arbeidsovereenkomst bij laag tarief)
de bovenkant van de arbeidsmarkt (de mogelijkheid van een ‘opt-out’) en
een opdrachtgeversverklaring voor opdrachten die daar tussen in liggen.

Dit voorstel staan in dit artikel op ZiPconomy nader uitgelegd. Schematisch komt het hier op neer:

(Lees dit artikel op ZiPconomy met eerdere analyse en uitleg over de opdrachtgeversverklaring.)

Uiteenlopende standpunten

Via positions papers hebben diverse organisaties hun standpunt richting het kabinet alvast naar buiten gebracht. Een volledig overzicht hiervan, plus een verslag van de bijeenkomst wordt later gepubliceerd. Maar eerst vast even een globale overview: waar staan de verschillende organisaties, als het om de toekomst van de arbeidsmarkt gaat? Hieronder, in volstrekt willekeurige volgorde:

#1. Zelfstandigenforum: Geen tariefgrenzen, geen webmodule, geen opdrachtgeversverklaring

Drie vertegenwoordigers van zelfstandigen (PZO, Zelfstandigen Bouw en de Stichting ZZP Nederland) trekken in dit dossier nadrukkelijk gezamenlijk op. “Door de krachten te bundelen bereiken we meer en het eerste voorbeeld daarvan is het gezamenlijke opgestelde position paper”, aldus PZO-voorzitter Denis Maessen.

De drie organisaties zien niets in het werken met tariefgrenzen en een opdrachtgeversverklaring. “Zo’n overeenkomst is overbodig, ondoelmatig, niet uitvoerbaar en niet handhaafbaar. Maak niet voor de derde keer dezelfde fout, dat schaadt vertrouwen”, zo staat in hun paper te lezen. Over de tarieven schrijven ze: “Onderscheid maken op basis van uurtarief is typisch werknemersdenken en daardoor niet passend voor ondernemers.” Problemen met zelfstandigen die niet in staat zijn om voldoende omzet te maken, moet volgens de organisaties veel gerichter worden aangepakt.

“Onderscheid maken op basis van uurtarief is typisch werknemersdenken en daardoor niet passend voor ondernemers.”

“Iedereen wil graag aan het werk”, zegt Maessen in een toelichting op de position paper. “Laat het kabinet dan ook ervoor zorgen dat het werk binnen het bereik van iedereen komt, zonder dat de aard van het contract daarvoor een belemmering is. Dit is een belangrijk uitgangspunt van de drie samenwerkende zzp-organisaties. Zo ook gezond ondernemerschap. Door zelfstandigen niet als aangeschoten wild te behandelen, maar door hen kansen te bieden en te laten groeien in het ondernemerschap, bereiken we veel meer op de arbeidsmarkt en komt werk daadwerkelijk voor iedereen binnen bereik.”

Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland vinden het kabinetsvoorstel om tariefgrenzen voor zzp’ers in te voeren een onwenselijke oplossing.

#2. FNV: dóór met Wet DBA, geen aanpassing arbeidsrecht, hoger minimumtarief

Vakorganisatie FNV, waarin FNV Zelfstandigen is opgegaan, heeft een heel andere insteek. De grootste bond van Nederland is vooral beducht op mogelijke aanpassing van het arbeidsrecht. “Voor de FNV is het van belang dat niet aan het huidige arbeidsrecht wordt getornd. Het huidige arbeidsrecht biedt voldoende aanknopingspunten om te bepalen wanneer wel en wanneer niet sprake is van een arbeidsovereenkomst en wanneer dus wel of niet als zelfstandige kan worden gewerkt”, zo schrijft het in een reactie op het regeerakkoord.

De FNV wil vasthouden aan de modelovereenkomsten zoals die met de Wet DBA zijn ingevoerd. “Aanpassing van het arbeidsrecht brengt risico’s mee voor grote groepen werkenden. Als behoefte is aan meer duidelijkheid, volstaat het systeem van modelcontracten, zeker als daarbij een paritaire sectorale benadering in acht worden genomen.”

“Aanpassing van het arbeidsrecht brengt risico’s mee voor grote groepen werkenden.”

De hoogte van het tarief, duur van de overeenkomst en het al dan niet verrichten van kernactiviteiten, criteria die het kabinet in navolging van het advies van de commissie Boot wil gaan hanteren, zijn volgens de FNV “niet geschikt om van toepassing op de hele arbeidsmarkt te verklaren. Wel om sectoraal afspraken te maken tussen vertegenwoordigers van werkgevers, opdrachtgevers, zelfstandigen en werknemers.”

De FNV ziet ook niets in een opdrachtgeversverklaring omdat dat opdrachtgevers, net als bij de VAR, te veel zekerheid geeft en de verantwoordelijkheid weer volledig bij de zelfstandige komt te liggen.

FNV pleit al langer voor een minimumtarief voor de zzp-markt, maar vindt het huidige idee van ongeveer 1,5 keer het minimumloon, veel te laag. Dat “lost de huidige problemen van zelfstandigen aan de onderkant van de arbeidsmarkt niet op.”

#3. ONL: pak eerst misbruik gericht aan

ONL voor Ondernemers, de ondernemersorganisaties die is opgericht door Hans Biesheuvel en Mirjam Bink, vindt dat de oplossing in in het regeerakkoord om de Wet DBA te vervangen “in de praktijk makkelijk te omzeilen, lastig te realiseren en uitvoeringstechnisch bijzonder lastig is.”

In zijn position paper pleit ONL “voor een kortetermijnoplossing, in de vorm van een snel te realiseren anti-misbruikbepaling, terwijl gewerkt wordt aan een duurzame oplossing. Een eigen wettelijke en fiscale grondslag voor zelfstandigen lijkt de beste duurzame oplossing.”

Het voordeel daarvan, aldus ONL, is dat “de Belastingdienst zich volledig kan toeleggen op handhaven waar misbruik van het systeem gemaakt wordt. Opdrachtnemers en opdrachtgevers die zich aan de spelregels houden hoeven zich geen zorgen te maken en worden niet onnodig gehinderd tot er een permanente oplossing gerealiseerd is.” De anti-misbruikbepaling kan volgens ONL makkelijk vormgegeven worden via een aanpassing van de Wet op de Loonbelasting.

#4. Bovib: maak ‘grijs gebied’ kleiner door hoger minimumtarief en lager opt-out tarief

In een eerder interview liet de Bovib al weten dat wat hen betreft de eigen keus van de zelfstandigen centraal moet staan in elk aanpassing. De brancheorganisatie van bemiddelaars steunt het voorgestelde minimumtarief ‘van harte’, al zien ze de minimumgrens wel graag, net als de FNV, nog wel wat opgetrokken worden. Bijvoorbeeld naar zo’n 25 euro per uur. De bovengrens bij de opt-out moet dan juist weer wat lager, vinden ze: 60 euro.

“Durf dan gewoon te bepalen dat een opdracht nooit langer dan 2 jaar mag duren. Dan ben je tenminste duidelijk.”

De Bovib vindt termen als gebruikelijke duur en (niet)-reguliere bedrijfsactiviteiten bovendien ‘moeilijk te beoordelen’ en ‘verwarrend’. “Het zou dan ook fijn zijn als daar vanaf gestapt kan worden, in het kader van de zo gewenste duidelijkheid. Durf dan gewoon te bepalen dat een opdracht nooit langer dan 2 jaar mag duren. Dan ben je tenminste duidelijk.”

#5. ABU: maak geen onderscheid regulier en niet-regulier werk

De ABU vertegenwoordigt een flink aantal zzp-bemiddelaars, nu samengebracht in het Platform van ZZP-dienstverleners. In haar column op ZiPconomy maakt Lisette van Rossum van dat platform duidelijk dat wat haar betreft het kabinet eerst met voorstellen moet komen voor de bovenkant van de zzp-markt.

Voor de bescherming van kwetsbare zelfstandigen kan ook de ABU zich wel iets voorstellen bij een minimumtarief. Met daarbij opgemerkt dat “het aanbrengen van een onderscheid tussen reguliere en niet-reguliere bedrijfsactiviteiten ook hier geen enkele zin (heeft).“ Ook ziet het platform van zzp-dienstverleners geen brood in een webmodule. “Hoe kun je bijvoorbeeld simpele objectieve criteria bedenken als het gaat om een term als gezag?”

En wat vinden we bij ZiPconomy?

Naast de hier genoemde organisaties van zzp’ers en hun bemiddelaars zijn nog zo’n dertigtal andere organisaties uitgenodigd. Veelal vertegenwoordigers op brancheniveau. Ook vanuit ZiPconomy hebben we al eerder eens een duit in deze discussiezak gedaan, via een hoorzitting in de Tweede Kamer. Als tijdelijke oplossing stond daarin tarief en duur van de opdracht centraal.

Het kan niet de bedoeling zijn dat er straks ook voor een opdracht van een paar uur steeds weer een opdrachtgeversverklaring ingevuld moet worden.

Maar één belangrijk punt uit dat idee ontbreekt en dat is duidelijkheid geven voor de korte opdrachten. Als er een minimumtarief komt, kan een opt-out-regeling voor korte opdrachten (bijvoorbeeld voor alle opdrachten van korter dan 500 uur op jaarbasis, bij één opdrachtgever), veel duidelijkheid geven. Ook Prof. Boot heeft een suggestie gedaan in deze richting. Dit geeft veel duidelijkheid voor een groot deel van de zzp-markt en het verlaagt de administratieve lasten fors. Het kan immers niet de bedoeling zijn dat er straks ook voor een opdracht van een paar uur steeds weer een opdrachtgeversverklaring ingevuld moet worden.