Gemeenten wijzen de weg naar nieuwe democratie

Vandaag in Trouw: het zakencollege wint terrein. De versplintering zet door en meer en meer colleges moeten bakken met partijen bij elkaar brengen om een meerderheid te krijgen. Dat is onwerkbaar zegt men, dus kiest men voor een alternatief.

Men werkt aan een ‘raadsbreed akkoord’. Als ze de uitgangspunten voor het gemeenschappelijke nieuwe beleid eenmaal hebben vastgesteld, kunnen op basis daarvan weer zakelijke profielen van nieuwe wethouders worden geschreven. Iedereen mag daar vervolgens op solliciteren. Of de kandidaten lid zijn van een politieke partij of woonachtig zijn in de desbetreffende gemeente, doet niet ter zake.

Hoewel ik de term zakenkabinet verschrikkelijk vind (ik noem het liever een expert kabinet) schreef ik vorig jaar al een stuk waarom dit een hele goede optie is. In plaats van waterige compromissen en uitruilen van ongerelateerde zaken (denk aan afschaffing van de dividendbelasting) kan een wethouder (of minister) doen wat het beste is voor het land en steun zoeken bij partijen die hem steunen op dat specifieke punt.

Alle belangen

Het aanstellen van een inhoudelijk expert op een vakgebied geeft ruimte om daadwerkelijk het gevoel met de maatschappij in de politiek te brengen. Vervolgens zal blijken dat voor heel veel belangrijke besluiten een meerderheid is onder de partijen, maar die zijn elke keer anders verdeeld over de partijen. De ene keer sluit Groen Links aan, de andere keer de VVD, weer een andere keer de PvdA en ga zo maar verder.

Op deze manier doe je dus recht aan al die kleine fracties met 1 of 2 zetels. Die kunnen precies het verschil maken.

Akkoord

Wat ik me overigens wel afvraag is in hoeverre je vooraf een raadsbreed akkoord moet vormen. Volgens mij moet je een expert zijn of haar werk laten doen en op basis van de politieke standpunten en verhoudingen op zijn terrein met voorstellen laten komen. Immers zal hij of zij voldoende steun moeten vinden om een plan er doorheen te krijgen, dus is een akkoord helemaal niet nodig. Je moet gewoon de fractievoorzitters tot een akkoord laten komen wat de beoogde kwaliteiten zijn van een wethouder (of later minister) en dan in een selectieprocedure de beste laten kiezen.

Uiteraard moet het mogelijk zijn deze weg te stemmen, waarbij de vraag is of je de grens op 50% of misschien op 65% van de stemmen moet leggen. Dat is onderwerp voor discussie waarbij voor beide zaken iets te zeggen is.

Conclusie

De gemeenten lijken ons de weg te wijzen in een nieuw politiek bestel dat de democratie ten goede komt. Ik ben benieuwd waarin ze ons nog meer de weg gaan wijzen. Is dit een volgende stap in de ondergang van de natiestaat en de opkomst van de stadstaat? Ik denk het wel eerlijk gezegd.