‘Verandering op de arbeidsmarkt moet je niet afremmen, maar juist omarmen’

Verandering

“Wij willen verandering tegenhouden, te slim af zijn, maar de waarheid is dat er altijd en overal verandering is”, schreef de bekende Amerikaanse psycholoog Robert Anthony. “Hoezeer de mens verandering zou willen beheersen, tegenhouden, versnellen of afremmen;  er is in de natuur geen leven zonder verandering.”

Aan dit citaat moet ik vaak denken als ik stukken lees over de positie van zelfstandigen of de Wet DBA. U kent ze wel: van die ondernemende types die zelf regie pakken over hun leven en hun werk, maar vervolgens met allerlei regels rekening moeten houden en in een keurslijf gedrukt worden.

Minister Koolmees schreef op 15 december dat de arbeidsmarkt knelt aan beide kanten. “Het systeem slaagt er op dit moment onvoldoende in om werkgevers en werkenden te ondersteunen bij het aangaan van een arbeidsrelatie die past bij hun behoeften/wensen en bij de aard van het werk.”

Maar gek genoeg wordt de oplossing vervolgens gezocht in het tegenhouden van de verandering en het te slim af zijn van de veranderende arbeidsmarkt. Nog steeds blijft de vaste arbeidsovereenkomst de “normale” situatie. En nog steeds moeten de mensen die daarvan afwijken, zoals de ruim 1 miljoen zelfstandigen, met een opdrachtgeversverklaring of een ander plan bewijzen dat ze geen werknemer zijn.

Het is veel effectiever om je te verdiepen in elkaars motieven en overwegingen

Lobby

Dit verschijnsel zie je in alle lagen van de arbeidsmarkt. Zelfs bij kappers. De werkgevers voeren al jaren een lobby bij gemeentes om de komst van thuiskapsalons tegen te gaan. In plaats van deze verandering te omarmen en vervolgens goed te organiseren, proberen werkgevers deze ontwikkeling te slim af te zijn, met het argument dat thuiskappers de oorzaak van winkelleegstand zijn. Daar komt bij dat elke nieuwe kappers-cao minder goed is dan de vorige, waardoor het steeds minder aantrekkelijk wordt om werknemer te zijn of te blijven. Een groot deel van de kappers gaat rond zijn 25^e dan ook wat anders doen. Ze kiezen een ander beroep of beginnen voor zichzelf. Toch is het makkelijk prijsschieten op de ondernemende thuiskappers. Net als op andere zelfstandigen trouwens.

Motieven en overwegingen

Maar het is veel effectiever om je te verdiepen in elkaars motieven en overwegingen. Hoe kunnen kappers en werkgevers elkaar vinden in hun gezamenlijke behoeftes en wensen op een manier die past bij de aard van het werk? Precies zoals minister Koolmees schrijft eigenlijk. Alleen zo krijg je immers een goede balans op de arbeidsmarkt.

Basale menselijke behoeftes

En als ik dan een schot voor de boeg mag nemen? Zoek dan de oplossing niet in juridische criteria, zoals wel of niet aanwezig zijn van gezag, maar zoek het juist in de basale menselijke behoeftes. De meeste werkende mensen zoeken bestaanszekerheid, perspectief, willen graag ergens bij horen en onafhankelijk eigen keuzes kunnen maken. Werkgevers en opdrachtgevers hebben de behoefte om voldoende goed gekwalificeerde loyale mensen te vinden. En tot slot is er nog een algemeen belang dat werkenden niet in armoede vervallen als ze door ziekte of ouderdom niet meer kunnen werken en dat de gevolgen daarvan niet afgewenteld worden op de samenleving.

Dus:  in plaats van de verschillen tussen werknemers en zelfstandigen te zoeken, kun je beter op zoek gaan naar de gezamenlijke wensen en behoeften. Zo volgt het systeem het werk en kan het meeademen met de veranderingen op de arbeidsmarkt.