Factcheck: ‘De meeste mensen gaan freelancen’. Klopt dit wel?

Intermediair baseert zijn kop op dit artikel, waarin vier voorspellingen worden gedaan over de toekomst van werk, onder meer aan de hand van uitspraken van Stephane Kasriel, medevoorzitter van de Council on the Future of Work, Gender and Education van het World Economic Forum. Wat Intermediair daarbij niet vermeldt is dat Kasriel ook CEO is van UpWork, het voormalige Elance en oDesk, en momenteel het grootste wereldwijde platform voor bemiddeling van freelancers en ‘gigs’. En laat dat nou net een rol zijn waardoor je dergelijke uitspraken altijd met iets meer aandacht moet lezen.

Kasriels voorspelling gaat over de Amerikaanse arbeidsmarkt. Hij stelt dat daar iets meer dan een derde van de werkenden dit werk momenteel in freelanceverband doet. En als de huidige groei doorzet werkt in 2027 meer dan de helft als freelancer, zo is de verwachting. Onder millennials is dit nu al het geval. Vandaar Intermediairs samenvatting dat ‘de meeste mensen’ gaan freelancen. Maar wat is daar nu van ‘waar’? Een ZiPconomy factcheck.

De VS is niet hetzelfde als Nederland

Laten we beginnen te constateren dat wat in de VS gebeurt niet automatisch ook in Nederland of de rest van de wereld plaatsvindt. Het forse herstel van de Amerikaanse arbeidsmarkt is zeker voor een flink deel te vinden in allerlei vormen van flexarbeid. Zelfstandige professionals horen daar zeker bij. Waarbij opgemerkt mag worden dat ook het aantal vaste banen in Amerika momenteel groeit.

De VS is qua inzet van freelancers voor het grootbedrijf nu ook niet bepaald een gidsland voor ons. De manier waarop Nederlandse organisaties zelfstandigen inzetten is op vele vlakken een stuk verder ontwikkeld. Daarbij ontwikkelt de huidige Nederlandse regering nadrukkelijk een beleid om het aantal zelfstandigen op zijn minst minder hard te laten groeien. Wat ook wel te zien is in de afvlakkende groei van het aantal zzp’ers.

Een belangrijke oorzaak van de recente groei van het aantal freelancers in de VS is overigens Obamacare. Immers, een betaalbare zorgverzekering was voor Obamacare alleen mogelijk via een werkgever. De mogelijke afschaffing van Obamacare is voor veel freelancers een belangrijk thema in de midterm verkiezingen van dit najaar.

Door dit soort institutionele verschillen , verschillen in historie en verschillen in samenstelling van de arbeidsmarkt is het een hachelijke zaak omtrends in de VS zomaar naar Nederland of de rest van de wereld door te trekken.

De cijfers

Terug naar de feitelijke uitspraken van Kasriel, die zich baseert op een onderzoek dat zijn bedrijf Upwork bestelde bij bureau Edelman Intelligence (zie de  samenvatting van dat rapport). Zo op het eerste gezicht lijkt het een degelijk onderzoek. Het gaat misschien ook meer om de trend dan om de exacte cijfers.

Wat en wie nu precies een freelancers is, daarover kent de VS een nog veel minder duidelijke omschrijving dan Nederland. Dat maakt ook dat die definitie door deze en gene nogal eens wordt opgerekt. Staffing Industry Analysts gebruikt de term bijvoorbeeld voor alles dat een ‘non traditonal working arrangement’ is, oftewel: iedereen die niet in loondienst is. Dat is een flink stuk ruimer dan wat wij zzp’ers noemen. Een onderzoek van de Freelancers Union telde ooit ook iedereen die vrijwilligerswerk doet mee. Dat schiet natuurlijk lekker op.

MBO partners kwam in hun jaarlijkse onderzoek in 2017 op 40,9 miljoen Amerikaanse ‘zelfstandigen’. Dat zijn er 12 miljoen minder dan Upwork er telt. Ze hanteren dan ook een wat strakkere definitie. Als we die cijfers nog wat verder uitpluizen, dan blijkt dat van die bijna 41 miljoen mensen maar 40% ‘fulltimer’ is. En dat fulltime moet je ook ruim zien, want dat wordt gedefinieerd als: iemand die meer dan 15 uur per week werkt. Ruim een kwart is daarentegen parttime zelfstandige (tussen de 11 en 15 freelance uren per week), en bijna 30% doet hooguit af en toe wat freelance werk, meestal náást een vaste baan.

Die verdeling is ook terug te zien in de cijfers van Upwork. Justin Fox schrijft al jaren in de VS over freelance-cijfers (eerder bijvoorbeeld voor Harvard Business Review). In een artikel voor Bloomberg zette hij de cijfers uit het Upwork-onderzoek als volgt op een rij:

Opvallend aan deze cijfers: het aantal ‘independent contrators’, de meest zuivere definitie van zelfstandige professionals of freelancers, daalt! Het aantal ‘moonlighters’, mensen die verschillende bronnen van inkomen bij elkaar (moeten) scharrelen, daalt ook licht.

De grootste groei zit hem in de groep die naast een baan ook ‘freelance’ werk doet, de zogeheten ‘diversified workers’.

De tweedeling die het artikel van Intermediair suggereert is dus simpelweg onjuist. Er bestaat helemaal geen dichotomie tussen freelancers en niet-freelancers, zoals dit plaatje hier rechts uit het Intermediair artikel suggereert.

Dat millenials de freelance groei in de VS leiden, zoals Upwork stelt, wordt wel bevestigd in andere onderzoeken. Onder alle Amerikaanse freelancers is het aandeel jongeren veel hoger dan in Nederland. Het aantal jongeren onder de startende zelfstandigen groeit in Nederland wel, zoals CBS onlangs berichtte, maar veel van hen stappen vrij snel weer over naar een baan. De gemiddelde leeftijd van de zzp’ers in Nederland stijgt juist.

De conclusie

De quote gaat over de VS. Een eventuele trend daar is niet zomaar door te trekken naar Nederland. Er zijn daar andere deels andere aanjagers. Ook het aantal millennials onder de freelancers, als voorbeeld voor de toekomst van de arbeidsmarkt, is in de VS wezenlijk anders.

Belangrijker, ook voor Amerika is het te kort door de bocht om te stellen dat over afzienbare tijd ‘de meeste mensen’ freelancer zullen zijn.

In de VS is het sowieso al meer gebruikelijk om meerdere banen naast elkaar te hebben. Het wordt daar blijkbaar ook steeds gebruikelijker om een reguliere baan te combineren met inkomen uit andere werkzaamheden. Dit is al dan niet uit nood geboren. Van de mensen uit het onderzoek zeg 37% een vorm van freelance werk uit noodzaak te doen. Vier jaar eerder was dat 47%. Een stuk lager nu dus, maar een stuk hoger dan vergelijkbaar onderzoek in Nederland. Die hybride vorm, het combineren van een baan met werken als zelfstandigen zie we ook hier in Nederland groeien.

De uitspraak ‘De meeste mensen gaan freelancen’ uit Intermediair beoordelen we dus als: ‘onwaar’. Of op zijn minst: onzorgvuldig geformuleerd. De uitspraak gaat over de VS. En nee, de helft van de Amerikaanse beroepsbevolking bestaat over 10 jaar niet uit freelancers. Hooguit kun je voorzichtig verwachten dat, althans in de VS, over 10 jaar meer dan de helft van de mensen ook enige vorm van freelance werk doet.