Waarom zien we in de flexdiscussie ‘interne flex’ zo vaak over het hoofd?

Twee weken geleden kwam het CBS met opvallende cijfers. Voor het eerst sinds tijden groeit het aantal vaste banen harder dan wat het CBS beschouwt als ‘flex-banen’, oftewel: de bonte opstelsom van tijdelijke contracten, detacheerders, nulurencontracten, uitzendbanen en zzp’ers. Hoewel je na één kwartaal met zulke cijfers nog niet echt kunt spreken van een trend, zou het zomaar eens kunnen zijn dat dit meer is dan een incident.

Je zou kunnen concluderen dat de markt dus blijkbaar zijn werk doet, nog voordat Minister Koolmees zijn Wet ‘Arbeidsmarkt in Balans’ naar de Tweede Kamer heeft gebracht en nog voordat de aanbevelingen van de Europese Commissie zijn opgevolgd om haast te maken met het verkleinen van de verschillen in fiscale, juridische en sociale zekerheid tussen ‘vast’ en ‘flex’. Althans, in sommige sectoren en bij sommige type banen en posities.

Maar laten we niet te snel de conclusie trekken dat de trend van flexibilisering aan zijn einde is. Opdrachtgevers hebben legio drijfveren om van flexibele arbeid gebruik te maken. In deze tijden van economische groei zullen sommigen minder spelen, andere juist meer. Het kostenaspect lijkt bij veel organisaties nu misschien een minder prominente factor, net als het willen flexibiliseren van het ondernemersrisico in zijn algemeenheid. Maar de wens, zo niet noodzaak, tot flexibel organiseren blijft onverminderd. De VUCA-wereld waar we nu in leven, is nog steeds net zo volatiel, onzeker, complex en ambigu als een paar jaar geleden. Als hij al niet méér VUCA is geworden.

Ook arbeidsmarkt is VUCA

Dan de arbeidsmarktkant. Ook die is op zijn minst volatiel, complex en ambigu. Het aantal – vaak door werknemers minder gewenste – flexcontracten nam volgens de CBS cijfers verder af. Tegelijkertijd neemt het aantal – vaak wel gewenste – zzp’ers toe. Het afgelopen kwartaal zelfs weer wat harder dan het kwartaal daarvoor. Het zelfstandig ondernemerschap is en blijft voor groepen een aantrekkelijke optie. Of op zijn minst een interessant alternatief voor het werknemerschap.

Mooie economische cijfers zullen de wens tot flexibele contracten misschien doen afnemen, ondertussen stijgt bijvoorbeeld het aantal zzp’ers in de ICT fors. Zelfs meer dan 10% (volgens recent onderzoek van de Intelligence Group). Onder ict’ers met meer dan 10 jaar ervaring is die groei zelfs maar liefst 21%. Bouwbedrijven hebben de afgelopen jaren veel mensen naar het ondernemerschap geduwd. Nu proberen ze die zzp’ers weer terug in het keurslijf van de ‘gewone’ werknemer te krijgen, maar vooralsnog zonder al te veel succes.

Individuele drijfveren blijven overeind

Aantrekkende tarieven spelen hierbij hoogstwaarschijnlijk een rol. Maar daarnaast is er ook weinig veranderd aan de drijfveren waarom mensen als zelfstandige willen werken. Ruimte voor vakmanschap, ruimte voor meer autonomie, ruimte voor zinvol werken en leven.

Het lijkt wel hollen of stilstaan. Of beter gezegd: altijd hollen. Maar dan eerst de ene kant op, en dan vervolgens de andere kant. Halen werkgevers de voet wat af van het gaspedaal van de ‘flex-reflex’, worden ze geconfronteerd met situaties waarin voor sommige soort werk simpelweg alleen maar zzp’ers te vinden zijn.

Er is geen schaarste aan talent, er is een gebrek aan verbeeldingskracht hoe werk te organiseren, zo stelde Kevin Wheeler vorige week nog. Dit is een mooi moment misschien – vooral voor HR – om de lead te nemen en de discussie over ‘workforce planning’ weg te trekken uit de keuze ‘vast of flex’. En flex te herdefiniëren. Niet – zoals het vaak nog ingevuld wordt – als: externe flex, flex als contractvorm, mensen van wie je even makkelijk afscheid neemt als dat je ze werft. Maar meer richting het verhogen van interne flexibiliteit.

Interne flex

Het valt me nog steeds op dat weinig organisaties nieuwsgierig zijn naar waarom grote groepen werknemers de keuze maken voor het zzp-schap. Zouden organisaties echt geen antwoord kunnen vinden op die drijfveren, die wens van meer autonomie, ruimte voor het vakmanschap en zingeving? Antwoord durven te geven op die vragen, met meer positieve aandacht voor interne mobiliteit, zou zomaar eens kunnen zorgen voor de flexibiliteit waar veel organisaties zo naar snakken.

Meer lezen:  

• Begin april heeft FastFlex haar whitepaper gepubliceerd ‘De arbeidsmarkt in actie’. In deze whitepapper wordt gekeken naar zes grote HR-vraagstukken en hoe arbeidsmobiliteit hier uitkomst op kan bieden. Zowel interne als externe mobiliteit komen hier aan bod.