FNV introduceert het begrip ‘schijnopdrachtgever’

“Opdrachtgevers, intermediairs en opdrachtnemers zijn er door het lang ontbreken van handhaving aan gewend geraakt dat ze zelf kunnen bepalen wanneer er sprake is van zelfstandige arbeid”, zegt Zakaria Boufangacha. Het FNV-Bestuurslid pleit echter voor het handhaven van de huidige regels voor zelfstandigen. “Het huidige arbeidsrecht is duidelijk genoeg.”

Met de introductie van het begrip ‘schijnopdrachtgever’ in de laatstverschenen Visie op Zelfstandige Arbeid, wil de bond de oorzaak van de schijnzelfstandigheid bij de opdrachtgevers leggen.

De FNV beschouwt zelfstandigen al een tijdje niet meer als een aparte groep werkenden en zit met FNV Zelfstandigen in de ‘ongedeelde’ bond. FNV Zelfstandigen bestaat sinds 2017 niet meer, de belangen van de zelfstandigen worden nu vertegenwoordigd door een ‘Expertise Centrum Zelfstandigen’.

De maandag naar buiten gekomen ‘Visie op Zelfstandige Arbeid’ bevat geen verzameling volledig nieuwe ideeën, maar het is wel handig om ze – inclusief context – nog even op een rijtje te zetten. Hieronder nog even de highlights.

De FNV wil het arbeidsrecht niet aanpassen

Door het toevoegen van een ondernemersovereenkomst, zoals sommige partijen willen, worden de problemen niet minder dan bij de VAR of de modelcontracten uit de Wet DBA, denkt de FNV. De bond ziet zo’n ondernemersovereenkomst – als tussenvorm tussen ondernemer en werknemer – daarom ook niet zitten. “Een nieuwe variant leidt alleen maar tot méér complexiteit, afwijkingen en onduidelijkheid.”

Ook denkt de FNV niet dat de overeenkomst de problemen oplost die zijn ontstaan door VAR, of de modelcontracten in de Wet DBA. Bij de FNV denken ze dat deze ‘vrijwaring vooraf’ net zo hard schijnopdrachtgeverschap stimuleert.

‘Een nieuwe variant tussen ondernemer en werknemer leidt alleen maar tot méér complexiteit, afwijkingen en onduidelijkheid’

Collectief onderhandelen moet mogelijk worden

In sectoren waar zelfstandigen geen onderhandelingsmacht hebben ten opzichte van opdrachtgevers, wil de FNV dat collectief onderhandelen over tarieven mogelijk wordt. De bond wil hiervoor de mededingingswetgeving veranderen. Concreet: “De cao-exeptie in de Mededingingswet (uitzondering op het kartelverbod) moet niet alleen van toepassing zijn op werknemers, maar ook op zelfstandigen zonder personeel. (artikel 1.2 Wet op de cao).”

Overigens experimenteert de FNV al met een zogeheten ‘spiegelbepaling’ in cao’s, die zegt dat wie minder verdient dat 150 procent van het uurloon, altijd een arbeidsovereenkomst heeft.

Iedereen verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid

De FNV wil bovendien dat alle werkenden, dus ook de zelfstandigen, verzekerd zijn voor arbeidsongeschiktheid. De bond ziet hiervoor twee mogelijkheden: óf zelfstandigen sluiten aan bij de WIA, of er komt een regeling analoog aan de WIA, speciaal voor zelfstandigen, die wordt uitgevoerd door UWV.

Een andere mogelijkheid zou een verzekering kunnen zijn naar model van de Basisverzekering, uitgevoerd door private partijen. Daardoor kan makkelijker rekening worden gehouden met de bestaande afspraken die ondernemers al hebben met private verzekeraars.

Pensioenen: nog in bespreking

Zo concreet als de FNV de oplossingen voor de AOV in kaart brengt, zo vaag zijn de plannen nog die de bond presenteert voor de pensioenen. De FNV vindt de oudedagsvoorzieningen van zelfstandigen ‘ontoereikend’ om het inkomen na pensioen op peil te houden. Hoe dat wel geregeld moet worden? Daarover buigt zich een werkgroep ‘Pensioenen voor zelfstandigen’ die de mogelijkheden in kaart brengt.

Scholingspotten ook voor zelfstandigen

De FNV wil ook dat zelfstandigen toegang krijgen tot de scholingsfondsen in de diverse sectoren. Verder zou er volgens de bond een landelijke scholingsregeling moeten komen voor sectoroverschrijdende scholing. Daar moet de overheid dan trouwens aan meebetalen.

“Als zelfstandigen collectief kunnen onderhandelen, goede tarieven krijgen, zijn verzekerd bij langdurige ziekte en arbeidsongeschiktheid en pensioen kunnen opbouwen, is afbouw van de fiscale voordelen reëel.”

Zelfstandigenaftrek mag niet zomaar weg

De FNV vindt overigens niet dat de fiscale voordelen voor zelfstandigen, zoals de zelfstandigenaftrek en de MKB-vrijstelling, zomaar kunnen worden afgeschaft. Daar worden wel wat voorwaarden aan verbonden. “Als zelfstandigen collectief kunnen onderhandelen, goede tarieven krijgen, zijn verzekerd bij langdurige ziekte en arbeidsongeschiktheid en pensioen kunnen opbouwen, is afbouw reëel.”

Nastreven goed opdrachtgeverschap

Tenslotte wil de FNV een code ontwikkelen voor ‘sociaal en goed opdrachtgeverschap, in samenspraak met de vertegenwoordigers van werk-/opdrachtgevers’. De code zou zelfs sectoraal in cao-onderhandelingen kunnen worden ingezet, waardoor de zelfstandigen een ‘volwaardig onderdeel van de cao worden en naleving van de code kan op die manier worden afgedwongen.’

De ABU en PZO-ZZP kwamen in oktober vorig jaar trouwens al naar buiten met zo’n ‘Code Goed Opdrachtgeverschap‘. De FNV was lang betrokken bij totstandkoming hiervan, maar kon zich uiteindelijk toch niet met het resultaat verenigen. Nu krijgt de code dus opnieuw een plek op de wensenlijst van de FNV.