Gemeentes én provincies ruim boven 10%-norm externen; SP overweegt initiatiefwet

De externe inhuur bij gemeentes blijft maar stijgen, bleek recent. Met name bij 100.000+-gemeentes is de stijging flink. Gemiddeld wordt daar alweer 20 procent van de totale loonsom besteed aan mensen die niet officieel in dienst zijn van de gemeente, variërend van uitzendkracht tot interim consultant. Dat is een forse stijging ten opzichte van 6 jaar geleden, toen gemeentes gemiddeld nog 11 procent van hun loonsom kwijt waren aan externen.

Provincies huren voor 21,1% loonsom externen in

De provincies kennen soortgelijke percentages, blijkt uit de recent verschenen Personeelsmonitor. Gemiddeld besteedden de provincies vorig jaar liefst 21,1 procent van hun totale loonsom aan de inhuur van externen. De spreiding tussen provincies is overigens wel erg groot, variërend van 4,4 tot maximaal 32,2 procent. Dat komt deels door definitiekwesties, maar deels ook door bewuste beleidskeuzes, aldus de onderzoekers.

Op basis van de Personeelsmonitor is te berekenen dat provincies tot zo’n 200 miljoen euro uitgeven aan externen

Of er hier sprake is van een stijging is niet helemaal zeker te zeggen. De provincies rapporteren immers voor het eerst over de inhuur van externen. Maar afgaande op wat vorig jaar over de uitgaven aan externen geschreven werd lijkt een forse groei wel aannemelijk. Op basis van de gegevens in de Personeelsmonitor is te berekenen dat de provincies zo’n 175 tot 200 miljoen euro uitgeven aan externe inhuur.

Kamervragen over stijging

‘Zeer opvallend’, zegt Ronald van Raak, Tweede Kamerlid van de SP. Eerder deze week stelde hij aan de minister van Binnenlandse Zaken nog Kamervragen over de inhuur van gemeentes. ‘Je ziet de externe inhuur weer de pan uitrijzen. Dat is opmerkelijk, en zeer onwenselijk, omdat je ziet dat het bestuur zo steeds meer in de greep komt van consultants. En dat terwijl overheden juist zelf kennis en kunde in huis horen te hebben.’

De stijging is onwenselijk, omdat het bestuur zo steeds meer in de greep komt van consultants

Van Raak vroeg de minister deze week onder meer hoe ze de stijgende uitgaven verklaart. Ook wilde hij weten of er misschien een verklaring schuilt in de decentralisatie van zorgtaken waarmee gemeentes te maken hebben. Maar de belangrijkste vraag die hij stelt is wel of de minister overweegt de zogeheten ‘Roemer-norm’ ook voor gemeentes en provincies in te voeren. Die norm, vernoemd naar voormalig SP-fractievoorzitter Emile Roemer, houdt in dat overheden maximaal 10 procent van hun loonsom aan inhuur mogen besteden.

Het disciplinerende effect van Roemer-norm

‘Je ziet dat die norm bij de Rijksoverheid goed heeft gewerkt. Er is een disciplinerend effect vanuit gegaan’, aldus Van Raak. Volgens het Kamerlid heeft de norm geleid tot een beter personeelsbeleid bij ministeries. Daarbij worden minder kosten gemaakt, er wordt meer eigen kennis opgebouwd en organisaties zijn meer zelflerend geworden. Daarom hoopt hij dat de minister zo’n meer stringente norm ook voor gemeentes, provincies en waterschappen wil invoeren. ‘En anders ga ik zeer waarschijnlijk zelf met een initiatiefvoorstel daartoe komen’, verklapt hij.

Wij willen dat externen alleen nog maar bedoeld zijn voor klussen die echt tijdelijk zijn, en dat overheden het meeste werk door eigen mensen laten doen.

Van Raak brengt nog even in herinnering dat het ooit ook een provincie was die aanleiding gaf tot de invoering van de Roemer-norm. ‘Het zou goed zijn om die norm verplicht te stellen voor alle overheden’, zegt hij. ‘Nu betalen gemeentes en provincies heel veel geld, voor mensen die soms heel lang blijven, en dan hun kennis weer meenemen. Wij willen dat externen alleen nog maar bedoeld zijn voor klussen die echt tijdelijk zijn, en dat overheden het meeste werk door eigen mensen laten doen. En je ziet dat een norm werkt. Toen de norm bij het Rijk het beleid werd, is de inhuur snel minder geworden.’

De SP is niet de enige die zich zorgen maakt

De SP blijkt overigens niet de enige die zich zorgen maakt over de rol van de externen bij de overheid. Zo schreven Piet Hein de Sonnaville en Marleijn de Groot van Schaekel & Partners vorige week nog in het FD over de stijgende tarieven van consultants en interim managers. Daardoor dreigt enerzijds de belastingbetaler op kosten te worden gejaagd, stellen zij. Anderzijds dreigen goede mensen voor de overheid verloren te gaan. De twee pleiten in antwoord daarop om minder op basis van uurtje-factuurtje te werken. De overheid doet er volgens hen juist beter aan met externen af te rekenen op basis van vooraf gedefinieerde doelen.

Lees ook:

• Alle seinen interim-managementmarkt staan op groen. Interim-managers mijden overheidssector

• Externe inhuur gemeenten blijft maar stijgen