Waarom straks 2 op de 3 mensen werkt als zzp’er of met een flexcontract (en dat niet erg is)

Het zal heus nog wel even duren. En door de huidige economische opbloei is zelfs het vaste contract weer een beetje in opmars. Maar daaronder ligt een trend van flexibilisering die echt niet te stuiten is, zegt Ben Rogmans in het net verschenen boek Geen paniek, maar ook jouw baan gaat eraan. Door specialisatie, ‘ontbundeling’ van werkzaamheden, en mondiale concurrentie hebben werkgevers nog steeds veel behoefte aan flexibiliteit.

En dus zal het aandeel flex in de totale beroepsbevolking nog wel even doorstijgen, aldus de directeur van arbeidsmarktkansen.nl en voormalig hoofdredacteur van Intermediair, BN/De Stem en Dagblad De Pers. Uiteindelijk verwacht hij, ‘gezien de structuur van de Nederlandse economie en arbeidsmarkt’ dat twee derde van de mensen binnen afzienbare tijd met een flexcontract of als zzp’er zal werken.

Is dat erg?

De hamvraag: is dat erg? En waarom dan? Sommige politici zullen ervan gruwen, en ook veel werknemers zullen er misschien zenuwachtig van worden, van zoveel onzekerheid. Maar paniek is absoluut overbodig, stelt Rogmans. Want ja, er zullen de komende jaren heel veel banen verdwijnen. Door de opkomst van automatisering, robotisering en kunstmatige intelligentie zullen we met z’n allen over een jaar of 10 heel ander werk doen dan we nu doen. Maar, zo is de belangrijkste premisse uit zijn boek: het zal niet mínder werk zijn. Eerder het tegendeel.

‘Nieuwe technologie heeft altijd banen vernietigd. Maar daar kwamen altijd meer en betere banen voor terug’

En dan mag dat werk misschien wel flexibeler georganiseerd zijn, kom bij Rogmans niet aan met doemverhalen over massawerkloosheid door robotisering. Nieuwe technologie heeft in het verleden altijd gezorgd voor vernietiging van bestaande banen. Maar daar zijn tot nu toe altijd nieuwe banen voor teruggekomen. En nog meer ook. En meestal ook: betere banen. Waarom zou dat dit keer anders zijn, zo vraagt hij zich retorisch af.

Vroeger was alles flex

Lang geleden, zo stelt Rogmans, was ‘vrijwel al het werk flex. Pas in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw is de vaste baan de norm geworden.’ Tegelijkertijd merkt hij op dat het met de huidige flexibilisering allemaal nog wel meevalt. Zo hard gaat het niet, zegt hij. ‘De groei van de afgelopen 10 jaar wordt ook veroorzaakt door een definitieverandering. Eerst hoorde je bij de Nederlandse beroepsbevolking als je 12 uur of meer per week betaald werk deed of wilde doen. Vanaf 2016 hoor je er al bij als je 1 uur of meer wilt werken. Dus zitten nu ook alle jongeren met een bijbaantje in de data.’

Ook haalt hij het idee onderuit dat flexibilisering zou leiden tot steeds lagere tarieven. ‘In een land als Denemarken, met ongeveer nul ontslagbescherming en maximale flexibiliteit, krijgen werknemers een van de hoogste uurlonen van Europa. En ze zijn de afgelopen jaren ook nog eens sneller gestegen!’

‘Wetgeving werkt niet’

Wetgeving die probeert om ‘mondiale ontwikkelingen tegen te houden’, en flexibilisering te stoppen? Rogmans gelooft er niets van. ‘Dat werkt niet. Beter is het om nieuwe modellen uit te proberen, waarin de toenemende flexibilisering samengaat met meer zekerheid voor flexwerkers.’

‘Wetgeving die mondiale ontwikkelingen wil tegenhouden werkt niet’

Een verplichting voor alle werknemers om op een minimaal niveau iets op te bouwen voor werkloosheid, arbeidsongeschiktheid, ziekte en pensioen hoort daar volgens hem bij, net als een verplichting voor werkgevers om daaraan bij te dragen. Oók voor zzp’ers en flexwerkers. En dat gecombineerd met een behoorlijke individuele vrijheid om (fiscaal vriendelijk) die bescherming naar eigen keuze uit te breiden.

Wat wel? Meer eigen ontwikkeling en een transparantere arbeidsmarkt

Hoe dat er precies moet uit komen te zien, werkt hij niet volledig uit. Wel voert hij een vurig pleidooi dat mensen veel meer dan nu voortdurend moeten investeren in hun eigen ontwikkeling, en dat de arbeidsmarkt veel transparanter moet worden dan hij nu is, zowel voor vaste banen als voor meer flexibele opdrachten.

Gelukkig helpt daar de platformisering een handje mee, zegt hij. Daardoor kunnen vraag naar en aanbod van arbeid makkelijker bij elkaar gebracht worden. Ook als dat veel meer arbeid is dan ooit tevoren… Want, zo voorspelt Rogmans: ‘Voor de komende 35 jaar is er maar één trend. Er komt méér werk, veel meer werk.’

Geen paniek, maar ook jouw baan gaat eraan, is geschreven door Ben Rogmans, directeur van arbeidsmarktkansen.nl en voormalig hoofdredacteur van Intermediair, BN/De Stem en Dagblad De Pers. Rogmans was in 2003 ook medeoprichter van arbeidsmarktonderzoeker Intelligence Group.