Deeltijdverslaving; is dat echt zo?

‘Er is iets geks aan de hand in Nederland’, aldus Werkverkenners. ‘Terwijl in andere Europese landen een 40-urige werkweek de norm is, zwemt de Nederlander in de vrije dagen. Wij werken massaal in deeltijd en we zijn er gek op. Terwijl we iedereen nodig hebben, gezien het recordaantal banen dat openstaat.’

Als dat je beeld is van de arbeidsmarkt, dan is het niet gek om je af te vragen hoe we van onze ‘deeltijdverslaving’ afkomen. Maar klopt dat beeld wel?

Is in andere Europese landen een 40-urige werkweek de norm, en wijkt Nederland daar echt zo van af?

Voor de meeste Nederlandse werknemers ligt de lengte van de werkweek vast in een collectieve arbeidsovereenkomst. Gemiddeld komen de nu geldende cao’s op 37,5 uur per week. Maar dat is een papieren werkelijkheid. Volgens de vakbonden mogen we daar gerust 3 uur per week aan overwerk bij optellen. Dan komt Nederland zelfs uit op een werkweek van meer dan 40 uur.

Andere landen hebben andere zeden, en vergelijken is altijd lastig. Eurostat – zeg maar het CBS van de Europese Unie – houdt het aantal uren bij dat fulltimers gemiddeld maken in de lidstaten op jaarbasis, na aftrek van vakanties en feestdagen. In dat lijstje scoort Nederland met 1.725 uur net boven het gemiddelde van 1.715 uur. Dus qua werktijden slaat Nederland geen gek figuur.

Klopt het dat Nederlanders zwemmen in de vrije dagen?

Alweer volgens datzelfde Eurostat hebben van alle werknemers in de Europese Unie de Denen en de Duitsers de meeste vrije dagen: 40, inclusief officiële feestdagen. Roemenië is hekkesluiter met 27 dagen. Het Europese gemiddelde bedraagt 34 dagen. Nederland blijft daar met 30 dagen flink onder. In plaats van dat de Nederlanders ‘zwemmen in de vrije dagen’ komen ze er eerder te kort.

Werken Nederlanders massaal in deeltijd?

Nou, ‘massaal’… Er zijn nog altijd meer mensen in Nederland die fulltime werken dan parttime: 51 procent tegen 49 procent. Maar bijna de helft is wel een stuk meer dan wat je andere Europese landen ziet. Gemiddeld ligt het aantal parttimers in de EU op 20 procent.

Blijft er werk liggen, doordat er zo veel Nederlanders in deeltijd werken?

Alle werkgevers bij elkaar opgeteld hebben momenteel 251.000 vacatures. Daar staan 354.000 werkzoekenden tegenover. Dat is bijna de helft meer dan er banen zijn. Om die vacatures te vervullen, is het niet nodig dat mensen die nu al werken meer uren gaan maken, maar dat mensen die nu langs de kant staan de kans krijgen om weer aan het werk te gaan. Dat is een kwestie van bijscholing en omscholing, en daar wordt gelukkig steeds meer aan gedaan.

Zou het toch niet helpen, als Nederlanders minder in deeltijd gingen werken en meer in voltijd?

Niet voor de arbeidsmarkt, behalve misschien voor de hele korte termijn. Op langere termijn zou het juist tot grote problemen leiden als parttimers massaal meer uren wilden gaan maken.

Neem de groep die nu minder dan 20 uur per week werkt. Daar zijn er 1,6 miljoen van. Stel dat we die allemaal zo gek kregen dat ze 8 uur per week extra wilden gaan werken. Dan zou het aanbod van arbeid toenemen met ruim 500 miljoen uur per jaar. Dat zijn 300.000 volle banen. Waar halen we die vandaan?

Hoe goed de economie nu ook draait, werkgevers gaan zo veel nieuwe banen niet creëren bovenop de 250.000 bestaande vacatures. Het IMF waarschuwt al dat de economische groei in de wereld een plateau heeft bereikt, en dat landen zich juist schrap moeten zetten voor de tijd daarna. In plaats van parttimers een schuldgevoel aan te praten, kunnen we beter fulltimers erop voorbereiden dat ze een stapje terug moeten doen.

Beluister hier de de aflevering van Werkverkenners van dinsdag 9 oktober op BNR radio.