Record aantal starters en stoppers onder zzp’ers. Geen gedwongen zzp’ers meer?

15 % meer startende zzp’ers. En tegelijkertijd 10% meer stoppers. De meeste van hen vinden een baan. Het einde van het fenomeen ‘gedwongen zzp’?

De KvK registreerde in de eerste drie kwartalen van 2018 twaalf procent meer startende ondernemers en tien procent meer stoppers dan in de eerste negen maanden van 2017. In de afgelopen vijf jaar waren er niet eerder zoveel starters in de eerste drie kwartalen van het jaar. De groei komt vooral door startende fulltime zzp’ers. Er kwamen in de eerste negen maanden van 2018 95.306 fulltime zzp’ers bij. Dat zijn bijna 13.000 starters, oftewel vijftien procent, meer dan in de eerste drie kwartalen van vorig jaar. Er startten ook 14.328 parttime zelfstandigen (minder dan 15 uur per week). In totaal groeide het aantal fulltime zzp’ers in de eerste drie kwartalen met 5% (in 2017 met 4%), het aantal parttime zzp’ers groeide nog harder, namelijk met 6% (2017: 6%).

De sectoren Energie, water en milieu (+13%), Bouw (+7%) en Logistiek (+6%) groeiden het hardst van alle sectoren in de eerste negen maanden van 2018 in vergelijking met de eerste drie kwartalen van 2017. De sector ‘zakelijke diensten’ groeide met 4% (2017: 3%). In geen enkele sector kromp het aantal ondernemingen in vergelijking met de eerste 9 maanden van 2017. Het aantal MKB bedrijven is wederom niet gegroeid.

Record aantal stoppers: geen gedwongen zzp’ers meer?

Naast een record aantal starters, is het aantal ‘stoppers’ ook op recordhoogte. In totaal stopten er in 2018 tot nu toe iets meer dan 65.000 zzp’ers, waarvan bijna 51.000 fulltime zelfstandigen. De KvK geeft geen cijfers over waarom deze groep stopte. Het CBS gaf in een duiding over de cijfers van twee jaar geleden aan, dat de helft van al deze ‘stoppers’ een vaste baan vindt. Een belangrijke andere reden: pensioen. De gemiddelde leeftijd onder zzp’ers is hoger dan bij werknemers, ook dus een flinke uitstroom als gevolg van leeftijd. Het aantal vrouwen onder de stoppers is oververtegenwoordigd, aldus het CBS in 2016.

De krapte op de arbeidsmarkt (juist in de sectoren waar de dynamiek onder zelfstandigen het grootst is) doet vermoeden dat die verklaring voor de uitstroom van zzp’ers nog hetzelfde is als in 2016. Wie eigenlijk liever een baan heeft, heeft nu veel grotere kansen dan in de afgelopen 10 jaar. Voor wie ooit wil ruiken aan het zelfstandig ondernemerschap lijkt het risico nu het laagst.

In zijn opiniestuk in het FD van afgelopen zomer had minister Koolmees het nog over mensen die zich ‘gedwongen voelen zzp’er te worden’, als een van de motieven om stappen te maken ‘in de richting van nieuwe zekerheden in een veranderende wereld’. CDA kopman Buma had het in 2017 over: “Veel mensen worden nu na een lang vast dienstverband gedwongen ondernemer te worden.”

Nu moedigen we minister Koolmees zeker aan die bredere discussie te voeren. Maar het aantal mensen dat zich ‘gedwongen’ voelt om zzp’er te zijn, in 2016 was dat volgens het CBS 11% (ook een stuk lager dan in de perceptie van sommigen), zou momenteel wel een flink stuk gedaald kunnen zijn.

Werkgelegenheid zelfstandigen groeit dan weer niet

Overigens neemt de werkgelegenheid voor zzp’ers nauwelijks toe. Het CBS rekent het aantal uren dat zzp’ers werken om naar ‘banen’. Wanneer je de meest recente cijfers daarvan bekijkt, dan is het aantal banen voor werknemers (=80% van het totaal aantal ‘banen’) in het eerste half jaar van 2018 met 2,2% gestegen, terwijl over diezelfde periode het aantal banen voor zelfstandigen met maar 0,5% gestegen is.