Economie in Nederland: omslag of afkoeling? Arbeidsmarktindicatoren in beeld.

Verschillende economische indicatoren, waaronder arbeidsmarktcijfers, laten een lichte omslag zien in het optimisme over de economische groei. Geen reden tot paniek, maar een nuchtere kijk op de nabije toekomst.

Het gaat economisch gezien erg goed in Nederland. Sinds halverwege 2013 is er onafgebroken sprake van economische groei. Waar eind 2008 en ook in 2012/2013 nagenoeg alle markten kelderden, zien we nu een gezamenlijke opmars. Met op sommige fronten zelfs tekenen van oververhitting. Zo gaan de huizenprijzen door het dak, en ook op de arbeidsmarkt is de spanning groot. Dat heeft geleid tot flinke personeelstekorten in onder andere de zorg, het onderwijs, de ICT en de techniek. De vraag is nu: hoe lang duurt deze opmars nog?

Wie de roze bril even afzet en kritisch naar de onderliggende cijfers kijkt, ziet dat er een mogelijke omslag of afkoeling ophanden is. Uit cijfers blijkt dat de verwachte groei 1,2 procent is. Dit is een aanzienlijke correctie op de verwachte groei, want dit is de helft minder dan de voorspelling van het CPB in september. Geen reden tot paniek, maar een nuchtere kijk op de nabije toekomst.

Groei op de arbeidsmarkt

Op het moment gaat het goed met de Nederlandse economie. Deze groeide in het tweede kwartaal met 3,1 procent ten opzichte van vorig jaar. Deze groeicijfers zagen we voor het laatst begin 2008. Ook de arbeidsmarkt heeft zich goed hersteld en werkloosheid ligt inmiddels onder de vier procent. Daarnaast is er sprake van een sterke groei in het aantal (online) vacatures en één op de zes werknemers vond de afgelopen twaalf maanden (ander) werk. Ruim een kwart van de Nederlandse beroepsbevolking wordt minimaal elk kwartaal benaderd door recruiters, werkgevers en/of bureaus om ergens anders te komen werken (zie Arbeidsmarkt in cijfers). Sinds 2012 zagen we nog niet eerder zulke hoge uitslagen.

De vraag naar personeel neemt flink toe, maar er is sprake van een dalend aantal mensen dat actief op zoek is naar werk. In deze krappe moeten werkgevers extra hun best doen om personeel te werven.

Uitzendcijfers als vroege indicator

De ontwikkelingen in de uitzendbranche gaan hand-in-hand met de conjunctuur, zie het historisch overzicht deze grafiek:

Ontwikkeling uitzenduren en economische groei, 2001-Q1 t/m 2018-Q2

Wanneer het economisch minder gaat of wanneer ondernemers verwachten minder personeel nodig te hebben, zijn het de uitzendkrachten die als eerste aan de kant worden gezet. Bovendien werkt een groot deel van de uitzendkrachten in vroegcyclische sectoren zoals de industrie en de transportsector. Een daling van het aantal uitzenduren kan dus duiden op een (op korte termijn) neergaande conjunctuur

De lange reeks van data van het CBS over de uitzenduren (zie grafiek hierboven) stopt helaas na 2017. Cijfers van brancheorganisatie ABU laten
echter zien dat er in de eerste helft van 2018 nog sprake was van forse groei van het aantal uitzenduren. Maar die groei is na het tweede kwartaal stilgevallen en heeft zelfs een kleine krimp in de laatste periode (week 37-40).

Een mogelijke omslag?

Dit geeft niet direct aanleiding om te denken dat een omslag komt. En ook de meest recente ramingen van het Centraal Planbureau zijn positief, met een verwachte economische groei van 2,6 procent in 2019. Vanwaar dan toch de zorgen, of liever gezegd, het verminderd optimisme?

Ten eerste vanwege de internationale onzekerheden. Het handelsconflict tussen de VS en China, de naderende Brexit en het begrotingsbeleid in Italië kunnen allemaal de mondiale of Europese economie afremmen. Gezien onze open economie zal ook Nederland hierdoor geraakt worden. Maar we kunnen ook kijken naar binnenlandse indicatoren, onderbouwd met data.

Wat als…

Als er gekeken wordt naar een vijftal binnenlandse indicatoren, kan een model worden opgesteld voor de voorspelling van de Nederlandse economie. Er is gekeken naar: urenontwikkeling in de uitzendbranche, vacature-indicator, consumentenvertrouwen, producentenvertrouwen en de beurskoers (AEX).

Vier modelschattingen versus BBP, 2000-Q1 t/m 2018-Q2

Prognose economische groei 2019-Q2 o.b.v. gemiddelde van vier modellen

Vooruitkijken naar 2019

Wat als deze ontwikkelingen zich doorzetten? In dit scenario trekken we de trend door van de vijf indicatoren van 2018-Q1 tot 2019-Q2. Deze modellen vormen de input voor viermodellen om de economische groei (BBP) te voorspellen. Hoewel de schattingen van de viermodellen uiteenlopen, is de gemiddelde uitkomst 1,2 procent. Dit is een aanzienlijke correctie op de verwachte groei, namelijk de helft minder dan de voorspelling van het CPB in september. Geen reden voor paniek, maar dat de bomen niet tot in de hemel groeien is duidelijk.

Lees hier het hele rapport