Waarom de tweede pijler van ons pensioenstelsel de zzp’er niet past.

Pensioenfondsen willen dat zzp’ers in een bepaalde sector automatisch meedoen met een bedrijfstakpensioenfonds. Vanuit het belang van pensioenfondsen gezien begrijpelijk. Zij zien de aanwas van (jongere) deelnemers al jaren afnemen waardoor ze door vergrijzing in de problemen komen. Door de zogenaamde doorsneesystematiek verschuift er geld van jongeren naar ouderen. In plaats dat pensioenfondsen zich aanpassen aan de veranderende arbeidsmarkt – mensen wisselen vaker van baan en zijn steeds vaker zzp’er – willen ze de klok terugdraaien zodat mensen weer hun leven lang bij een pensioenfonds aangesloten worden. Waarom dit niet past leggen we hier uit.

Een zzp’er is geen werkgever

Het Nederlands pensioenstelsel bestaat uit drie pensioenpijlers:

• Pijler 1: De AOW, het wettelijke basispensioen vanuit de staat. Wordt ook wel eens staatspensioen genoemd
• Pijler 2: Werkgeverspensioen. Een pensioenregeling die een werkgever aan werknemers aanbiedt
• Pijler 3: Vrijwillige, individuele pensioenvoorzieningen die via banken, verzekeraars of beleggingsinstellingen aangeboden mogen worden

De tweede pijler in ons pensioenstelsel is dus bedoeld voor werkgevers. Er wordt vanuit gegaan dat de aanbieders rechtstreeks met werkgevers communiceren. Dit is vastgelegd in de pensioenwet.

Een zzp’er is geen werkgever maar een particulier. Daarvoor is de derde pijler bedoeld. Daar communiceren aanbieders rechtstreeks met particulieren. Daarom gelden er andere regels voor de communicatie. Je moet zaken aan een particulier anders uitleggen dan aan een werkgever. Dit is vastgelegd in de Wet op het Financieel Toezicht (WFT).

Flexibiliteit & fiscaliteit

Binnen de tweede pijler wordt aan het begin van het jaar bepaald hoeveel er ingelegd moet worden voor het pensioen. De (maximale) hoogte van de inleg is normaliter gelieerd aan het maandelijks salaris. De meeste zzp’ers weten aan het begin van het jaar nog niet hoe hoog hun inkomen dat jaar zal uitvallen. Bovendien kan dat maandelijks verschillen. Bij pensioenopbouw via de derde pijler kan de inleg maandelijks aangepast worden. En hoeveel je maximaal fiscaal vriendelijk mag inleggen wordt bepaald door het inkomen van het voorgaande jaar. Dit sluit precies aan bij de werkwijze van zzp’ers.

Zzp’ers willen niet in de tweede pijler

Het voorstel van de pensioenfondsen gaat uit van vrijwilligheid. Zeggen ze… Maar zzp’ers kunnen nu al vrijwillig hun pensioenregeling in de tweede pijler voortzetten. Alleen maakt vrijwel geen zzp’er hiervan gebruik omdat deze pijler om bovengenoemde redenen niet past. De enige zzp’ers die verplicht zijn zich bij een bedrijfstakpensioenfonds aan te sluiten zijn de schilders en stukadoors. En die zijn hier niet blij mee. Om onder die plicht uit te komen schrijven ze zich in als klusjesman. En vakbond Zelfstandigen Bouw heeft juridische stappen genomen tegen deze verplichting. Het mag duidelijk zijn dat het grote doel uiteindelijk verplichten is. ‘Vrijwillig verplichten’ is de inschatting van Matthijs Bouwman.

De derde pijler past naadloos

Het is zeer onlogisch te proberen met wetswijzigingen zzp’ers de tweede pijler ‘in te duwen’. Nieuwe zzp-pensioenoplossingen – zoals BrightPensioen of het ZZP pensioen – werken vergelijkbaar met tweede pijler pensioenoplossingen van verzekeraars of PPI’s. Je bouwt een pensioenvermogen op waarbij het risico richting pensioendatum via een lifecycle wordt afgebouwd. Alleen bij de derde pijler kunnen zzp’ers maandelijks bepalen hoeveel ze inleggen. Geen rare solidariteit met geld dat verschuift tussen deelnemers: je bent verantwoordelijk voor je eigen inkomen voor later. Net zoals de zzp’er dat nu ook is voor zijn inkomen.

Vragen aan Koolmees

Vandaag lazen we dat minister Koolmees ook vindt dat de tweede pijler toegankelijk moet worden voor zzp’er. We verzoeken hem dan ook – en ieder ander die dit oppert –eerst de vraag beantwoorden: “Wat er mis is met de derde pijler voor zzp’ ers en wat biedt deze tweede pijler meer ten opzichte van de derde pijler?”

Eén verschil weten we wel. Via de tweede pijler is het veel eenvoudiger een verplichtstelling af te dwingen. Maar als dat de verborgen agenda is, wees daar dan eerlijk over.