Politieke discussie over Deliveroo is belangrijk. Maar niet urgent.

Woensdagmiddag wordt het debat tussen minister Koolmees en de Tweede Kamer over het arbeidsmarktbeleid voortgezet.  Het betreft een breed onderwerp: het gaat over iedereen die werkt (schaarste), wil werken (afstand tot de arbeidsmarkt), gaat werken (scholing) of heeft gewerkt (pensioen). Binnen dat brede onderwerp gaat er nogal  wat aandacht naar Deliveroo, het maaltijdbezorgplatform dat bezorgers nu als zzp’er inhuurt in plaats van ze in loondienst te houden.

Nu ben ik de laatste die beweert dat het niet zinvol is vanuit de politiek aandacht te hebben voor wet- en regelgeving rond het inhuren van zzp’ers. De vraag is wel of al die aandacht voor de Deliveroo-casus  in overeenstemming is met de urgentie van deze case.

Fundamenteler debat nodig dan het willen blussen van Deliveroo brandje

Werknemers vervangen door zzp’ers, zoals Deliveroo doet, raakt natuurlijk een aantal fundamentele issues. Het gaat over keuzevrijheid (van de werkenden in de contractvorm die hij/zij wil), over ons collectief sociaal stelsel (waar zzp’er maar beperkt aan meedoen), over de reikwijdte van ons arbeidsrecht. In dit specifieke geval spelen de fiscale voorzieningen (zelfstandigenaftrek/MKB vrijstelling) dan weer geen rol in de discussie. Immers, het gros van de Deliveroo-riders zijn werkstudenten, die niet 1225 uur per jaar werken als zzp’er, en dus ook geen fiscaal extraatje krijgen.

Dit zijn belangrijke discussiepunten. De werkgeversrol vervangen door een app en het concept loondienst vervangen door het zzp-construct, verdient een debat. Een debat dat wel verder reikt dat het willen blussen van dit Deliveroo brandje.

Deliveroo casus mist urgentie

Immers, wat is de urgentie van Deliveroo?

• We hebben het hier over 1.800 zzp’ers op een totaal van meer dan een miljoen.
• Het gaat hier over bijbaantjes van werkstudenten/scholieren (zie ook dit onderzoek, dat gaat over Belgie, maar de situatie hier is niet anders).
• Het is nu wel duidelijk (zie ook dit artikel in de Volkskrant) dat de riders van Deliveroo zich niet gedwongen voelen om als zzp’ers te werken; er immers genoeg werk voor hen in loondienst.
• Ze vervangen geen reguliere banen.
• Van ge-/misbruik maken van fiscale voorzieningen voor zzp’ers is hier geen sprake.
• Nee, ze bouwen geen pensioen op, maar dat doet de gemiddelde werkstudent in de horeca ook niet.

Snipperbaantjes via platformen zijn vooralsnog een snipperprobleem

Kranten in Nederland hebben de afgelopen tijd veel ruimte vrijgemaakt voor nieuwsberichten en columns over het onrecht dat Deliveroo zijn riders aandoet. Diezelfde kranten worden dan weer thuis afgeleverd door bezorgers die ook niet in loondienst zijn. Het fundamentele verschil tussen deze krantenbezorgers en pizzabezorgers is mij in ieder geval nooit duidelijk geworden.

Kortom, deze snipperbaantjes via platformen zoals Deliveroo zijn vooralsnog een snipperprobleem. TNO maakt duidelijk dat er (maar) 30.000 zzp’ers werken via platformen. En dat zijn dan ook veelal  jongere hoogopgeleide mannen met specialistisch werk. Niet echt een urgentie dus.

Piketpaaltjes over nieuwe Wet DBA geslagen zonder debat

Ondertussen wachten opdrachtgevers van zzp-end Nederland en die zelfstandigen met smart op regelgeving rondom de vraag wanneer je nu wel veilig als zzp’ers ingehuurd kan worden. Dat wachten duurt – na het verdwijnen van de VAR en het falen van de Wet DBA – nu al enige jaren.

Vanuit de Kamer Deliveroo aangrijpen om te klagen dat die wetgeving ontbreekt is wat flauw. Immers, het falen van de Wet DBA mag elke politieke partij zich aanrekenen. Elke partij heeft in de Tweede en/of Eerste Kamer voor die wet gestemd en dus waarschuwingen daarover in de wind geslagen.

Een nieuwe Wet die de Wet DBA moet gaan vervangen mag de ‘echte zelfstandigen’ niets in de weg leggen. Dat horen we ook uit de mond van iemand als Gijs van Dijk van de PvdA. Dat is mooi. Echter, in al die debatten en hoorzittingen in de Kamer die ik de afgelopen jaren heb gevolgd heb ik nooit  enig richtinggevend debat gehoord over wat nu dan ‘echte zelfstandigen’ zijn.

Kamer doet geen enkele pogingen om concreet te maken wanneer nu wel zzp’ers ingehuurd kunnen worden

Vervolgens is de Belastingdienst met een lijst indicaties gekomen op basis waarvan iemand wel of niet als werknemer wordt gezien. Een lijst die vanaf 1 januari 2019 van kracht is. Het is een mix geworden van open deuren (zzp niet doorbetalen bij ziekte), verwarrende omschrijvingen (een zzp inzetten in verband met tijdelijke vervanging van iemand mag wel, als hij/zij maar niet op dezelfde manier werkt) tot  opvallende teksten (leidinggeven is een contra-indicatie voor het zijn van zzp’er).

Omdat deze lijst wel eens de piketplaatjes zou kunnen bevatten waarlangs de nieuwe wetgeving rond het kunnen inhuren van zzp’ers wordt ontwikkeld, zou je mogen verwachten dat ze enige aandacht krijgt van de Kamer. Maar nee. Wel een complete hoorzitting (vorig jaar) over 1.800 parttime Deliveroo riders, geen enkele aandacht voor deze regels die gaan over de vraag of naar schatting 300.000 zzp’ers nu wel of niet meer ingehuurd kunnen worden. Wel moties over het bestrijden van Deliveroo, geen pogingen om concreet te maken wanneer nu wel zzp’ers ingehuurd kunnen worden. Terwijl door het bespreken daarvan, en door het agenderen van de echte fundamentele discussie, het debat over het zzp-dossier eindelijk in beweging gebracht kan worden.

Juist het bespreken van die criteria leidt tot kleur bekennen. Wat is anno 2019 passend en wat niet meer? Op die manier zou de Kamer ook vaart kunnen aanbrengen in het duidelijk maken wat er nu wél mag rond het inhuren van zzp. De vaart waar de Kamer zelf zo op hamert.