Sociale voorzieningen voor freelancers? Deze Amerikaanse senator heeft een plan voor de moderne arbeidsmarkt.

Hoe zorg je dat zzp’ers, freelancers, parttimers en andere werkenden met ‘nieuwe’ contractvormen dezelfde sociale voorzieningen hebben als vast personeel? Het is een politiek dilemma. Niet alleen in Nederland, ook in de Verenigde Staten.

Politici maken zich vooral zorgen over de kluseconomie, in het Engels ‘gigeconomy’. Via platformen zoals Uber, Deliveroo en Upwork bieden freelancers hun diensten aan voor korte, vaak laagbetaalde klusjes en opdrachten. Het aantal freelancer op het meer professionals-niveau groeit in de VS ook flink. Onder andere door Obamacare, omdat het hebben van een vaste baan geen voorwaarde meer is voor een (basis) zorgverzekering.

Deze freelancers hebben veel vrijheid en delen hun eigen uren in, maar hebben geen pensioen, vakantiedagen of ziekteverlof. Investeren in een eigen huis kopen is vaak geen optie, want ze krijgen niet zomaar een hypotheek.

Ook in Nederland maken politiek en vakbonden zich zorgen over flexwerkers. De roep om een sociaal zekerheidsstelsel voor zelfstandigen groeit, maar hoe dat eruit moet zien weet nog niemand. Senator Mark Warner van de Amerikaanse staat Virginia komt nu met een plan, meldt het Amerikaanse zakenblad Fastcompany.

Vier wetsvoorstellen

Warner diende onlangs vier wetsvoorstellen in om de werkomstandigheden van gigworkers te verbeteren. Hij wil de kluseconomie niet aan banden leggen, zegt hij in zijn speech. “We moeten niet proberen onze economie te reguleren zoals we 50 jaar geleden deden. Dat werkt niet. Als we willen dat onze economie en de werkgelegenheid groeien, dan moeten we zorgen dat ook flexwerkers toegang hebben tot training en sociale voorzieningen.”

Warner benadrukt dat een derde van alle Amerikanen gaat profiteren van zijn plan. Iets meer dan dertig procent werkt namelijk parttime, als freelancer of met een tijdelijk contract. Het plan bestaat uit vier wetsvoorstellen:

• Investeren in werkenden. Bedrijven krijgen belastingvoordeel als ze investeren in de training van werknemers die minder dan 82.000 dollar per jaar verdienen. Voorwaarde is wel dat de werknemers training volgen bij een erkend opleidingsinstituut.
• Spaarpot voor leven lang leren. Bedrijven betalen niet direct voor training van werknemers, stoppen geld in een spaarpot ‘leven lang leren en trainen’. Werknemers kunnen geld uit dat potje halen en zo hun eigen trainingen, cursussen of coaches kiezen.
• Hypotheken toegankelijker maken voor zzp’ers. Net als in Nederland, is het lastiger voor zzp’ers om een hypotheek te krijgen. Ze moeten meer documenten overleggen, terwijl ze soms meer inkomen hebben dan mensen in loondienst. In dit wetsvoorstel staat dat hypotheekverstrekkers aan de slag moeten met nieuwe, betere manieren om de kredietwaardigheid van flexwerkers te beoordelen.
• Mobiele sociale voorzieningen. Wie werkt met korte contracten of als zelfstandig ondernemer, bouwt geen pensioen, ziekteverlof of vakantiedagen op. “Het probleem is dat je je sociale voorzieningen niet kunt meenemen: ze zijn gekoppeld aan de baan”, legt Warner uit. Zijn oplossing: ‘mobiele’ sociale voorzieningen, gekoppeld aan de persoon in plaats van de baan. Hij wil 20 miljoen dollar subsidie beschikbaar stellen voor een zo’n ‘mobiel fonds’. Platformen zoals Uber zouden hier dan aan moeten bijdragen. “Op die manier dragen bedrijven niet alleen bij aan sociale voorzieningen van vast personeel, maar aan die van alle werknemers.”

Weerstand

Of zijn voorstellen worden aangenomen, valt nog te bezien. Het is niet de eerste keer dat hij met plannen komt om sociale voorzieningen voor flexwerkers te regelen. Zijn eerdere wetsvoorstellen werden niet aangenomen. Tegenstanders maken zich vooral zorgen dat zulke maatregelen flexwerk alleen maar aantrekkelijker maken. (Eigenlijk net als in Nederland)