Leo Witvliet 8 april 2019 3 reacties Print ‘Er bestaat geen Grand Design voor de arbeidsmarkt van morgen’Leo Witvliet, emeritus hoogleraar van Nyenrode Business Universiteit leidt, voor en met de NBBU, een programma met de titel de Arbeidsmarkt van Morgen. Hoe moet het met de huidige arbeidsmarktregels? ‘Er bestaat geen Grand Design’. Past de huidige wetgeving voor werkgevers, werknemers en zelfstandigen nog bij de manier waarop wij anno 2019 werken? Dat moet de onafhankelijke Commissie Regulering van Werk onderzoeken voor het kabinet. Het was ook onderwerp van gesprek tijdens een bijeenkomst uit een serie over de Arbeidsmarkt van Morgen die de NBBU die nu vijf jaar organiseert. Voor ons is het antwoord op die vraag duidelijk ‘nee’. Dat blijkt alleen al uit de thema’s van onze studiebijeenkomsten. De vorige keer ging het over verandering, of eigenlijk: waarom verandert er niets? Tijdens de verschillende sessies wordt duidelijk dat de arbeidsmarkt en de regulering daarvan zeer complex zijn. Het is een soort rizoom: een wortelstructuur waarbij alles door elkaar loopt en waarbij je niet meer goed kunt zien welke wortel bij welke boom hoort. Los van de complexiteit van inhoudelijke vraagstukken, spelen ook machtsverhoudingen een rol. Volgens de Leidse hoogleraar Herman van Gunsteren kunnen we de wetgeving niet moderniseren met één Grand Design, of “superoplossing”. We moeten juist op zoek naar meerdere kleine oplossingen, afhankelijk van de context. Tijdelijk werkbare oplossingen of organisaties, noemt mijn collega Andre Wierdsma dat. Geef vorm aan diversiteit. Oplossingen zijn alleen succesvol als zij in co-creatie gerealiseerd worden. Uitgangspunten uitgewerkt In plaats van zo’n Grand Design zijn in onze verkennende bijeenkomsten op verschillende terreinen uitgangspunten uit gewerkt. Ik licht er een aantal uit. Professor Ton Wilthagen heeft het over een Dutch Design. Volgens hem moet in onze transitionele arbeidsmarkt opleiding centraal staan. Via opleidingen kunnen mensen verschillende carrières switchen. Bij werkloosheid en arbeidsongeschiktheid worden ze omgeschoold. Een andere oplossing is ‘fiscaal of maatschappelijk krediet’. Een pot geld om bijvoorbeeld opleiding en duurzame inzetbaarheid te bekostigen. (zie voor een uitwerking deze paper van Victor van Kommer UvU). In die paper wordt gerefereerd aan het werk van prof Kees Schuyt, die nadacht over de afbouw van de verzorgingsstaat en zich afvraagt wat we wel en niet moeten regelen om van een ordelijke samenleving te spreken. Hij komt tot drie uitgangspunten: Niemand gaat dood in de goot, Alle werkenden houden samen de minimale collectieve voorzieningen in stand. Dit zijn voorzieningen die onverwachte zaken die het dagelijks leven wezenlijk ontwrichten. Mensen zijn vrij om op eigen initiatief allerlei extra voorzieningen te regelen. Tot slot laten we in het whitepaper Inkomen en werk in de 21ste Eeuw zien dat de maatschappelijke ontwikkeling en daaraan gekoppelde veranderingen (baanzekerheid, werkzekerheid en inkomenszekerheid) voor veel deelnemers aan de arbeidsmarkt geen uitgangspunt meer is. Het gaat hen primair om inkomenszekerheid en dat kun je op veel meer manieren regelen, dan met een baan. Nieuwe balans De arbeidsmarkt van morgen heeft nieuwe regels en uitgangspunten nodig. De Commissie Regulering van Werk zal er in zijn zoektocht naar nieuwe regels er achter komen dat grand designs of superoplossingen niet meer werken. De oplossing zijn dus deeloplossingen. Wij moeten zorgen dat die in elk geval voldoen aan onze criteria voor een respectabele samenleving. Daarbij zien we ook een verandering in de tegenstelling individueel en collectief. Het individuele, het ondernemende moet het uitgangspunt blijven. Maar dat moet wel ingebed worden in een aantal collectieve uitgangspunten. Ook voor onze meest geïndividualiseerde vorm van arbeid: de zelfstandige professionals. aov, Commissie Regulering van werk, NBBU Print Over de auteur Over Leo Witvliet Prof. dr. mr. Leo Witvliet is onder andere hoogleraar interim management en flexibiliteit van kennis aan Nyenrode en mede oprichter van het Instituut Interventie Management (IIM). Bekijk alle berichten van Leo Witvliet
Interessant, dat toekomstdenken. Even een eerste reactie, vanuit de vraag waar dat in de praktijk toe kan leiden. ‘Er bestaat geen Grand Design voor de arbeidsmarkt van morgen’ en ‘Oplossingen zijn alleen succesvol als zij in co-creatie gerealiseerd worden’. Klinkt goed, heb ik ook wel eens betoogd. Maar als je dat als uitgangspunt neemt, is het wel vreemd om je te baseren op een heel specifieke blauwdruk waarin die hele arbeidsmarkt wordt geordend vanuit de fiscaliteit. In die fiscale blauwdruk voor de arbeidsmarkt (vKommer 2016) valt iedereen onder de collectieve sociale zekerheid, is er geen aparte fiscale behandeling meer van zelfstandigen, en is inhuur van zzp’ers voor minder dan 31 euro/uur verboden. Dat kun je wenselijk vinden, maar dan moet je er wel eerlijk bij vertellen wat de gevolgen zullen zijn voor werkenden, en dan met name voor zzp’ers. Want daar vallen dan harde klappen. Zou die fiscale blauwdruk van vKommer gerealiseerd worden (houd de Commissie Regulering van Week in de gaten!) dan moet bijna 50% van de huidige zzp’ers stoppen met werken als zelfstandige (op basis van het tarievenonderzoek van SEO 2018). Van 1 miljoen ZZP’ers terug naar 500duizend, dat kun je een prima perspectief vinden voor de arbeidsmarkt. Maar Grand Design of niet: geef mijn portie maar aan Fikkie.
Er bestaat geen Grand Design dat werkt. Eens! Niet vanuit het arbeidsrecht ook niet vanuit fiscaal oogpunt. De creativiteit moet uit de samenleving komen, uit de markt en de wetenschap, niet van de overheid. De overheid kan stimuleren en begrenzen. “Volgens de Leidse hoogleraar Herman van Gunsteren kunnen we de wetgeving niet moderniseren met één Grand Design, of “superoplossing”. We moeten juist op zoek naar meerdere kleine oplossingen, afhankelijk van de context. Tijdelijk werkbare oplossingen of organisaties, noemt mijn collega Andre Wierdsma dat. Geef vorm aan diversiteit. Oplossingen zijn alleen succesvol als zij in co-creatie gerealiseerd worden. ” Mooi! Met welke van de al vele, kleinschalige initiatieven zullen we beginnen?
nieuws - RIM, Bovib, NBBU, ABU en VvDN willen dat concept wet VBAR wordt aangepast: ‘Lost het probleem niet...
