Niet reguleren maar faciliteren

In mijn werk heb ik veel te maken met ontwikkelingen op de internationale arbeidsmarkt. De positie die wij als land innemen op die markt baart me zorgen en ik vind dat wij echt moeten gaan waken voor de concurrentiepositie die Nederland op de internationale arbeidsmarkt inneemt.

Waar komt mijn zorg vandaan? Ik zie werkgevers die gebukt gaan onder regeldruk. Ik zie dat het inhuren van buitenlandse werknemers gecompliceerd wordt doordat werkgevers geconfronteerd worden met nieuwe verplichtingen die hoogstwaarschijnlijk goedbedoeld zijn, maar die niet ten goede komen aan de mensen waarvoor ze bedoeld zijn. Neem als voorbeeld het gegeven dat we straks onder de nieuwe Wet Arbeidsmarkt in Balans onze werknemers uit Polen of Bulgarije moeten gaan voorzien van een pensioen. Dat is een pensioen waar deze buitenlandse werknemers nooit aanspraak op gaan maken.

Door de bomen het bos niet meer zien

Iedere keer als zich een probleem lijkt voor te doen is de reflex om dat probleem op te lossen vanuit sectoraal denken en door de arbeidsmarkt steeds weer in stukjes te knippen. Het gevolg is dat steeds meer wetten en regels die bedoeld zijn om te faciliteren, uiteindelijk alleen maar gaan belemmeren. Het wordt bovendien door die toenemende complexiteit steeds onduidelijker wie waarvoor verantwoordelijk is en welke rechten en plichten je als opdracht-/werkgever hebt. De brief van staatssecretaris Snel naar aanleiding van het onderzoek van de Belastingdienst onder 104 werkgevers maakte dat wat mij betreft opnieuw heel duidelijk: De meeste werkgevers zijn van goede wil, maar zien door de bomen het bos niet meer, en weten niet meer wat rondom de inhuur van flex nu wel en niet toegestaan is.

Probleem arbeidsmarkt integraal oppakken

We komen er dus op basis van de huidige denk- en werkwijze niet uit. Maar wat is dan het alternatief? Ik zou willen pleiten voor de tegenovergestelde aanpak: Laat het sectorale denken en de millimeter-benadering los en pak het probleem van de arbeidsmarkt integraal op. Accepteer het gegeven dat de maatschappij en dus de werkende individualiseert en op zoek gaat naar uitdagingen en niet naar een specifieke vorm waarin een baan wordt aangeboden. Beweeg mee met het gegeven dat de arbeidsmarkt steeds meer fluïde wordt en faciliteer de positie van de werkende op die ‘nieuwe’ markt in plaats van hem tegen te werken. Het is toch niet wenselijk dat mensen die van sector veranderen ook noodgedwongen van pensioen veranderen? En dat ze in een worst case scenario op allerlei verschillende plekken een lappendeken aan verschillende pensioenen opbouwen? Waarom laten we het individu niet zelf bepalen hoe hij of zij het eigen pensioen opbouwt?

Uiteraard is het daarbij belangrijk dat we het sociaal stelsel in de lucht houden. Als zou blijken dat zelfstandigen hieraan onvoldoende bijdragen moeten we daarover afspraken durven maken. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door de zelfstandigenaftrek te oormerken: Als je je pensioen regelt krijg je 7 procent en als je je arbeidsongeschiktheid regelt krijg je die andere 7 procent.

Als we gaan focussen op het faciliteren van de individuele ontwikkeling van een persoon op de arbeidsmarkt, wordt het voor werkenden mogelijk om morgen in loondienst te zijn en overmorgen zzp’er, en om ondertussen een fatsoenlijk pensioen op te bouwen.

Heldere criteria

Ik weet: op korte termijn zijn er forse technische belemmeringen om het fiscaal stelsel grondig te hervormen. Maar op lange termijn moeten we wel lef tonen en hierin keuzes maken. Bovendien zijn er wel degelijk zaken die we op korte termijn al wel zouden kunnen regelen. We kunnen morgen bepalen dat we op een aantal heldere criteria beoordelen of iemand zzp’er is op basis van heldere zwartwit-voorwaarden: Heeft iemand een KvK-inschrijving? Heeft iemand een btw-nummer en werkt hij of zij voor eigen rekening en risico?  Je kunt randvoorwaarden maken die wél controleerbaar zijn en vervolgens afspreken: Op basis van deze criteria bepalen we dat iemand een zzp’er is en als hij dat is gaan we niet proberen hem of haar tot werknemer te veroordelen.

Lef

Zoals gezegd: Voor een forse verandering is lef nodig. Maar doormodderen op de huidige weg gaat niets oplossen. Overregulering werkt niet en creëert onzekerheid. Vanuit onze rol als internationale speler weten wij één ding zeker: Als je onzekerheid creëert binnen flexmarkt Nederland, heeft dat negatieve gevolgen voor onze concurrentiepositie als land binnen de Europese arbeidsmarkt. Daarmee vergroten we het risico dat internationale bedrijven niet meer kiezen voor Nederland als vestigingsland. En met zo’n ontwikkeling is geen enkele werkende – vast of flex, in loondienst of zelfstandig – gediend.

Rick Schevers is managing partner bij TCP Solutions, Europees expert voor payroll en contracting.