Koolmees: Verandering arbeidsmarkt vraagt om fundamentele veranderingen bestel

“De opkomst van robots, van kunstmatige intelligentie, van de platformeconomie dwingen ons na te denken over het werk van de toekomst en over de waarde van werk”, aldus minister van Sociale Zaken Koolmees (D66). En die waarde is volgens de minister meer dan alleen het hebben van werk. Het gaat ook om “voldoende ruimte voor persoonlijke groei en ontwikkeling, met voldoende ruimte om werk en taken thuis te combineren, en met gelijk loon voor gelijk werk.”

Hij vervolgde: “We zien allemaal dat fundamentele veranderingen in onze wereld van werk om fundamentele aanpassingen vragen. Van arbeidsrecht tot sociale zekerheid op langere termijn. Ik wil daar vaart achter zetten.“

Voor een volle zaal met uitzendondernemers legde hij nog maar eens uit wat hij met de Wet arbeidsmarkt in balans, die op weinig enthousiasme kan rekenen binnen de uitzend- en payroll-branche, wil bewerkstelligen:  Meer balans in de behandeling en bescherming van vaste en flexibele contracten en het aantrekkelijker maken om personeel in vaste dienst te nemen. “Alle werknemers, vast en flex, krijgen vanaf dag één recht op een transitievergoeding die gebruikt kan worden voor de broodnodige scholing.”

Koolmees maakt de (indirecte) kosten van flex duurder om zo meer een gelijk speelveld te krijgen tussen ‘vast’ en ‘flex’. Bij dat gelijke speelveld gaat het dan wel vooral om de kosten die de werkgever betaalt en minder om de baten van de (flex)werknemer.

“Ik kijk uit naar de plenaire behandeling (van de WAB) in de Eerste Kamer.” Een behandeling die voor volgende week gepland staat. Ondanks alle weerstand (zie hier) gingen de meeste insiders er gisteren op het jaarcongres van de ABU  vanuit dat de Eerste Kamer toch akkoord gaat met de WAB.

De WAB is maar een begin

“Ik zeg niet dat de arbeidsmarkt met de nieuwe WAB direct in balans is; daarvoor moet méér gebeuren. Daar wordt hard aan gewerkt. Niet alleen als het gaat om loondoorbetaling bij ziekte, maar ook als het gaat om betere bescherming van de onderkant van de zzp-markt en betere bestrijding van schijnzelfstandigheid”, zo ging Koolmees verder.

Hij heeft bijvoorbeeld de Tweede Kamer onlangs een brief gestuurd met maatregelen ter voorkoming van misbruik van ‘contracting’. “Zodat uitzendbureaus die zich aan de regels houden niet onder de duiven worden geschoten door concurrenten die doen alsof hun contractingwerk geen uitzendwerk is.”

Regulering van inhuur zzp

De WAB en de vervanging van de Wet DBA gaan hand in hand. Of althans: ze zouden hand in hand moeten gaan. Flex wat onaantrekkelijker maken moet er niet voor gaan zorgen dat er ineens veel meer zzp-constructies worden opgezet, zeker als het gaat om werkenden met een zwakke onderhandelingspositie.

Maar omtrent de voortgang van de nieuwe wetgeving voor zzp’ers had de minister niets te melden. Zijn ambtenaren werken hard aan een webmodule die opdrachtgevers duidelijkheid moet geven over de vraag of een zzp’er ingezet kan worden op een opdracht.

Vijf weken geleden kondigde de minister aan een eerste vragenlijst te versturen naar 1.000 opdrachtgevers. Die vragenlijst schijnt tot op heden echter nog maar door een heel beperkte groep opdrachtgevers ingevuld. Daarbij blijft de vrees dat de vragen uit de webmodule vooral opgebouwd zijn uit (soms verouderde) jurisprudentie en geen vernieuwende visie bevatten hoe anno 2019 omgegaan moet worden met lastige termen als ‘gezag’.

Zelfstandige als de happy-worker

Koolmees wil de kwetsbare zelfstandigen beschermen. Met de uitdaging om dat op zo’n manier te doen dat de ‘echte zelfstandigen’ (wie dat ook mogen zijn) het niet onnodig lastig wordt gemaakt, zoals bij de Wet DBA wel het geval is.

Professor Paul de Beer, hoogleraar voor arbeidsverhoudingen en directeur van het Wetenschappelijk Bureau voor de Vakbeweging (en niet direct een fan van de zzp-economie), presenteerde de voorlopige resultaten van een nieuw onderzoek naar de tevredenheid onder werkenden.

Die resultaten schetsen ook het dilemma waar Koolmees voor staat: De zelfstandigen (met of zonder personeel) staan stijf bovenaan de lijstjes over de tevredenheid met zowel het werk als de arbeidsrelatie.

Voor De Beer is het antwoord op de grote onderlinge juridische en kostenverschillen, die de veelheid van contractvormen in Nederland kent, even simpel als ingrijpend: Kom tot één vorm van een arbeidscontract (ook voor zzp’ers) en voer de volksverzekering voor arbeidsongeschiktheid weer in.