Mindful op het werk: het kan echt. Ook als interim-manager.

Mindfulness. We praten en schrijven er zo veel over dat ik wel eens denk: laten we met z’n allen gewoon weer aan het werk gaan. Maar dan onderschat ik het probleem dat de meeste van ons hebben: gebrek aan aandacht. We gaan maar door terwijl ons leven aan ons voorbij trekt. Maar ook: het werk wordt er niet beter van. Want we werken wel hard maar niet slim.

Controleren waar je geen invloed op hebt

Tijdens de laatste AIM4 netwerkbijeenkomst sprak psycholoog, coach en psychotherapeut Björn Prins. Jarenlang behandelde hij patiënten met allerhande psychologische problemen. Vooral de stressgerelateerde problemen waren lucratief.

Zolang de patiënt in therapie zat en de problemen werden aangepakt ging het goed. Maar zodra de therapie stopte omdat het weer goed ging met de patiënt, meldde de patiënt zich binnen afzienbare tijd weer aan. Een visuele cirkel waar men niet uit leek te komen.

Stress krijg je als je probeert te controleren waar je geen invloed op hebt. En er zijn nogal wat zaken waar we geen invloed op hebben. Het enige waar we wel invloed op hebben is hoe we ermee omgaan. Zoals neuroloog, psychiater en overlevende van de holocaust Viktor Frankl zei: “When we are no longer able to change a situation, we are challenged to change ourselves.”

Of de interimmanagers uit het AIM4 netwerk veel last van stress hebben? Uit de tests die Prins tijdens de bijeenkomst uitdeelt lijkt het mee te vallen. Er zijn ook redenen te bedenken waarom je als interimmer minder last hebt van stress. Je zit tijdelijk in het bedrijf. Weten dat je weer weggaat kan ervoor zorgen dat je minder vatbaar bent voor stress en werkdruk. Je kunt je vaak meer afzijdig houden van interne politiek. Bovendien heb je meer vrijheden om je eigen tijd in te delen. Tegelijk ben je wellicht meer gefocust om het goed te doen; je hebt immers kort de tijd om jezelf te bewijzen.

Trainen

Net als ons lichaam kunnen we ook onze mind trainen – mindfulness. Denk je nu: daar heb ik geen tijd voor / te zweverig / onmogelijk in het bedrijf waar ik werk, stel je dan eens voor dat je mensen zag, jong, actief, ambitieus, die werkten tot ze erbij neervielen. Ze waren maanden of jaren uit de running. Nadat ze er met veel pijn en moeite bovenop waren gekrabbeld waren ze nooit meer helemaal de oude. Sneller geprikkeld, vermoeider, getekend, angstiger. De onbevangenheid was weg. Velen zagen het niet aankomen.

Allerlei klachten en pijntjes

Bij stress wordt het stresshormoon cortisol aangemaakt in het lichaam. Handig, want zolang er flink wat cortisol in het lichaam zit kunnen we doorgaan met presteren. Cortisol maakt je alert.

Maar wanneer je lichaam te lang stress ervaart blijven de cortisolwaarden te hoog. Het lichaam krijgt geen tijd voor rust en herstel. Op korte termijn heeft dit niet zo veel impact. Maar als de stress langer aanhoudt, krijg je allerlei gezondheidsklachten: hoofdpijn, spierpijn, angst- en paniekklachten, vermoeidheid, overgevoeligheid voor prikkels, een opgejaagd gevoel, ’s nachts wakker liggen, depressief zijn, slechte concentratie, hoge ademhaling, piekeren, maagklachten, niet meer kunnen ontspannen tijdens het weekend, angst, een gevoel van zinloosheid.

Eigen schuld?

Wat niet meehelpt is dat we leven in een VUCA wereld. VUCA is een term uit het Amerikaanse leger die de wereld omschrijft zoals die nu is: Volatile (Snel veranderend), Uncertain (Onzeker) Complex, Ambiguous (Vaag / dubbelzinnig). De markt en wereld veranderen continu met een hoge mate van onzekerheid en complexiteit. De wereld is onvoorspelbaar en grillig en flexibiliteit is een must.

Als werknemer sta je voortdurend bloot aan een hoge werkdruk, veranderingen, verwachtingen, reorganisaties en nieuwe technologieën. Wie hier automatisch in mee gaat, raakt gestrest en kan dingen gaan doen waar hij niet achter staat.

SLOW

Mindfulness betekent ‘leven met volle aandacht’. In het Westen werken we vaak op de automatische piloot. Tegelijk zit veel in ons hoofd. Gedachten gaan bijna altijd over wat er straks of morgen moet gebeuren.

Prins stuitte twintig jaar geleden op mindfulness. Hij ontdekte hoe het op een eenvoudige manier het dagelijks leven een stuk lichter maakt. “Je gaat anders kijken naar je omgeving en de dingen die je opmerkt. Je gaat meer bewust door het leven.”

Mindfulness is geen trucje dat je eventjes in een uurtje kunt leren maar echt een vaardigheid die je al doende leert. Vaardigheden die we in ons hebben maar niet altijd even goed weten te gebruiken. Net als fietsen eigenlijk, in het begin wiebelig maar al snel leer je soepel fietsen.

Om die vaardigheid onder de knie te krijgen heeft Prins de SLOW methode ontwikkeld. Het komt neer op vier stappen:

S van Stoppen, je onderbreekt je activiteit en neemt even pauze. Bouw échte stopmomenten in. Stop mobiele apparaten. Wees alert op signalen van je lichaam – je lichaam is een stressbarometer.

L van landen: je gaat op zoek naar een manier om hier en nu aanwezig te zijn en van daaruit energie te krijgen. Doe één ding degelijk doen en focus je daar op. Adem langzaam en rustig.

O van observeren: observeer gedachten, emoties en je lichaam. Vanuit nieuwsgierigheid onderzoek je je eigen gedachten. Je begint patronen te herkennen. Wanneer word je boos? Waarom voel je je zo? Door te reflecteren op je gevoelens krijg je inzichten die je helpen om te kunnen veranderen.

W is van Wijsheid. Breng je gedrag in lijn met je waarden en maak bewuste keuzes.

Mindfulness is dus aandacht voor het nu. Gedachten over ‘straks’ of ‘morgen’ laat je varen. Je houdt je bezig met wat je nu, op dit moment, aan het doen bent. Je gaat meer bewust om met leven en dus ook met je werk: ontdek wat energie geeft en wat energie kost, herken patronen. Dat ene bedrijf of vriendengroep kan ongemerkt meer energie van je vragen dan opleveren.

Alvast een paar tips om gelijk meer mindful in het leven te staan:

Word wakker zonder telefoon

Volgens Prins is de iPhone ons grootste probleem. Hij is ontworpen om verslavend te zijn. Leg ‘m weg. Het is lastig, want het zit in je systeem. Maar probeer het en ontdek hoeveel relaxter je je dag begint. Even je mobiel checken is schadelijker dan je denkt. Als je je mobiel checkt nét na het wakker worden zit je met je gedachten niet bij je kop koffie, ontbijt of kind maar bij je baas, opdrachtgever of werk.

Adem rustig

Word je ook juist onrustig als iemand tegen je zegt dat je rustig moet ademen? Toch helpt het om er op te letten. Adem rustig en wórd rustig. Probeer maar.

Handig: er zijn apps die je erbij kunnen helpen. Hebben we ook een app nodig om te leren ademen? Hiervoor kun je dus prima je iPhone gebruiken.

Zorg dat je regelmatig ‘uit’ staat

Leg die telefoon weg. Klap de computer dicht. Ga wandelen. Een boek lezen. Spreek af met vrienden.