Goed opdrachtgeverschap is meer dan het creëren van de juiste randvoorwaarden

Voor de arbeidsovereenkomst geldt dat de wetgever heeft bepaald dat de werkgever zich als een “goed werkgever” dient te gedragen en dat de werknemer zich als “goed werknemer” dient te gedragen. Naast alle concrete wettelijke verplichtingen die voor de werkgever al bestaan in het arbeidsrecht, fungeert het in de wet verankerde “goed werkgeverschap” meer als een open norm, een vangnetregeling.

Beginselen

De werkgever moet zich als een goed werkgever gedragen en dient zich daarmee aan de beginselen van goed werkgeverschap te houden, zoals het gelijkheidsbeginsel, het motiveringsbeginsel en het zorgvuldigheidsbeginsel. Meer specifiek gaat het bijvoorbeeld om het eenzijdig wijzigen van arbeidsvoorwaarden of het opleggen van een maatregel van demotie. Het goed werkgeverschap is daarmee een fundamenteel onderdeel van het arbeidsrecht.

Aandacht in polder en politiek

In de relatie tussen opdrachtnemer en opdrachtgever heeft de wetgever er niet voor gekozen om voor de opdrachtgever een soortgelijke open norm op te nemen in de wet. In de wet is alleen opgenomen dat de opdrachtnemer bij zijn werkzaamheden de zorg van een “goed opdrachtnemer” in acht moet nemen. Terecht kun je de vraag stellen waarom deze keuze is gemaakt en de opdrachtgever geen onderdeel is geworden van deze wettelijke bepaling.

Goed opdrachtgeverschap krijgt inmiddels steeds meer aandacht in polder en politiek, mede door de toename van het aantal zelfstandigen op de arbeidsmarkt. Goed opdrachtgeverschap is een concept in ontwikkeling. Mede door de Wet DBA is de aandacht voor de contractuele relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer serieuzer geworden. Beide partijen zijn verantwoordelijk voor de fiscale gevolgen van de wijze waarop er invulling wordt gegeven aan de arbeidsrelatie. Meer dan ooit staan partijen stil bij de vraag wat het nu eigenlijk betekent om een opdrachtovereenkomst met elkaar te sluiten, zeker ook in relatie tot een arbeidsovereenkomst.

Flexibele schil

Veel bedrijven spreken van een “flexibele schil” als het gaat om arbeidskrachten die niet tot de vaste kern van werknemers van het bedrijf horen. Die benaming “schil” alleen al doet denken aan iets wat helemaal aan de buitenkant van het bedrijf zit en biedt weinig basis voor een optimale relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Hoewel het natuurlijk van belang is om een duidelijk onderscheid te maken tussen een werknemer en een zelfstandige, kan een zelfstandige een bedrijf veel méér bieden dan alleen het uitvoeren van een opdracht en het zou zonde zijn om geen gebruik te maken van de open blik die de zelfstandige heeft op je bedrijf. Een zelfstandige kan, als hij er de ruimte voor krijgt, nieuwe en frisse ideeën aandragen in aanvulling op de werkzaamheden die hij in het kader van de opdracht moet verrichten. Goed opdrachtgeverschap begint al met de bereidheid te luisteren naar een buitenstaander met hoogwaardige en vaak specialistische kennis.

Verantwoordelijkheid

Voor wat betreft het uitvoeren van die opdracht: de verantwoordelijkheid voor het resultaat ligt uiteindelijk natuurlijk bij de zelfstandige. De verantwoordelijkheid voor een goede en zorgvuldige formulering van de opdracht ligt bij de opdrachtgever en opdrachtnemer samen. Maar ook als het gaat om het voeren van onderhandelingen, het afsluiten van het contract, een veilige werkomgeving, de periode dat de zelfstandige zijn werkzaamheden uitvoert en het moment van oplevering van het resultaat, speelt goed opdrachtgeverschap een belangrijke rol. Met name over de fase van oplevering zijn zelfstandigen vaak niet tevreden. Goed opdrachtgeverschap zou in die fase ook moeten inhouden dat de opdrachtgever open staat voor tips en adviezen van de zelfstandige die niet direct in het kader van de opdracht zijn gevraagd.

Motiveren en inspireren

Goed opdrachtgeverschap is ook meer dan het creëren van de juiste randvoorwaarden waardoor de samenwerking tussen de opdrachtgever en opdrachtnemer goed verloopt. Het gaat ook om elkaar motiveren en inspireren, oog hebben voor elkaars drijfveren, en meer concreet het versterken van het netwerk en de reputatie van de zelfstandige. De ideale en ultieme opdracht biedt de zelfstandige groeimogelijkheden en vergroot diens marktwaarde.

Enkele elementen van goed opdrachtgeverschap zijn daarmee al genoemd. De vraag is nu op welke wijze het goed opdrachtgeverschap vorm zou moeten krijgen. Moet de polder komen met een soort “code” voor goed opdrachtgeverschap? Of moet de wetgever toch eens overwegen om ook in het Burgerlijk Wetboek de open norm “goed opdrachtgeverschap” op te nemen, nader in te vullen door jurisprudentie? De komende tijd staat “goed opdrachtgeverschap” in ieder geval hoog op de agenda van FNV Zelfstandigen!