Veel vragen, weinig antwoorden over verplichte AOV voor zelfstandigen. Reacties uit het werkveld.

De Sociaal Economische Raad (SER) en minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) presenteerden woensdag het principe-akkoord over het nieuwe pensioenstelsel, waarover vakbonden en werkgeversorganisaties volgende week stemmen. Afgesproken is dat  ‘zelfstandigen straks verplicht (zijn) verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid.’

De verplichte verzekering was een harde eis van de partijen PvdA en GroenLinks. “Met een verplichte verzekering wordt ook de afwenteling van kosten en risico’s op de samenleving verminderd”, staat in een toelichting op het principe-akkoord te lezen.

Nog steeds onduidelijk

Verder staat in het pensioenvoorstel dat er misschien wel een opt-out komt voor zelfstandigen die kunnen aantonen dat ze zich op een andere manier verzekerd hebben tegen arbeidsongeschiktheid.

Maar hoe die verplichte AOV eruit komt te zien, en of hij er écht komt, is nog niet duidelijk. Het kabinet vraagt de sociale partners om in overleg met zelfstandigenorganisaties voor de zomer van 2020 met een concreet voorstel te komen voor deze verzekering. Een collectieve basisverzekering lijkt daarbij eerder haalbaar dan een verplichting voor een commerciële variant.

De invoering van een verplichte AOV laat dus nog wel even op zich wachten. Ook de commissie Borstlap komt tussendoor nog met een visie op dit onderwerp.

‘We zijn er nog niet’

Het pensioenvoorstel moet ‘uitvoerbaar, betaalbaar en voor iedereen toegankelijk’ zijn. Pas als er zo’n uitwerking is, zal het ministerie van SZW een voorstel doen aan het kabinet. Koolmees: “We zijn een eind, maar we zijn er nog niet. Nu moeten we nog steun krijgen. En vervolgens gaan we onze afspraken uitwerken, met kabinet, polder, pensioenorganisaties en iedereen die zich hard maakt voor een goed pensioenstelsel.”

Langdurige arbeidsongeschiktheid

Marjan van Noort van FNV Zelfstandigen is heel blij met het streven naar een collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering. “Hier pleiten wij al een hele tijd voor”, zegt ze. “Onze inzet is vooral een verzekering tegen langdurige arbeidsongeschiktheid. Er moet volgens ons een acceptatieplicht komen voor iedereen, ook  zzp’ers. Want 10 of 20 jaar niet kunnen werken door ziekte, dat kan niemand overbruggen.”

De meeste belangenbehartigers van zzp’ers zijn juist fel tegen een verplichte AOV voor zzp’ers. Uit de ZiPconomy ZZP peilingwijzer rond de verkiezingen in 2017 bleek 63% van de meer dan 10.000 deelnemers aan de peilingwijzer tegen een verplichte AOV. Slechts 22% zag er wel iets in, de resterende 15% had geen mening.

‘Aan de bedelstaf’

ZZP Nederland is ‘pertinent tegen’ een verplichte verzekering tegen algemene arbeidsongeschiktheid. Onderzoek onder de achterban (mei 2019) wees uit dat 83% tegen een AOV-plicht is, meldt de belangenbehartiger.

In een interview met De Monitor zegt voorzitter Maarten Post dat zo’n verzekering ‘praktisch onuitvoerbaar’ is, omdat zzp’ers zo divers zijn. “En ten tweede omdat je sommige mensen gewoon keihard aan de bedelstaf brengt. Denk aan zelfstandigen met een minimaal inkomen.”

‘Ongelofelijk ondemocratisch’

De Werkvereniging is een petitie begonnen tegen dit voorstel uit het akkoord. Aanjager Roos Wouters noemt het ‘ongelofelijk ondemocratisch’, zegt zij tegen BNR Nieuwsradio. “Het is een vreemde toestand; het gaat over 1,5 miljoen zzp’ers en 300.000 mensen die erbij klussen naast hun baan, waarover werkgevers en werknemers besluiten. De zzp’er zelf is niet aan het woord geweest.”

Nee er wordt door werkgevers, werknemers en politici over 1,5 miljoen #zzp’ er 300.000 hybride werkenden besloten. Daarom de @werkvereniging maar die wordt niet geraadpleegd https://t.co/SoD9hWQ3xc

— Roos Wouters (@rooswouters) 4 juni 2019

‘Voor alle werkenden, of niet’

Denis Maessen van PZO benadrukt dat het moet gaan om een verzekering voor alle werkenden, niet alleen voor zzp’ers. “Alleen dan gaat zo’n regel werken”, zegt hij. “Iedereen moet toegang hebben tot een basisverzekering, ongeacht de contractvorm. We gaan niet puur iets voor zzp’ers maken, maar voor alle werkenden. En anders niet. Zo verbeter je arbeidsmobiliteit en dat is goed voor Nederland.”

‘Mkb en zzp’er te weinig gehoord’

De verplichte AOV laat zien dat mkb’ers en zzp’ers te weinig inspraak hebben, vindt Rick Schevers. Hij is voorzitter van Bovib, de vereniging voor onafhankelijke inhuur-intermediairs. “Het lijkt alsof de vertegenwoordiging vanuit de markt niet representatief is voor degene waarover nu ook kennelijk wordt beslist. Het mkb en de zzp’er is onvoldoende gehoord.”

Hij maakt zich zorgen. “We hebben namelijk nog een slag te slaan op andere arbeidsmarktdossiers, zoals de wet Dba. Wij pleiten voor duidelijkheid en rust op de arbeidsmarkt. Om dat te bereiken is het van groot belang dat alle relevante partijen voldoende gehoord worden.”

‘AOV heeft niets met pensioen te maken’

Dat is branchevereniging ONL voor Ondernemers het met hem eens. “In de afspraken die gemaakt zijn over dit akkoord wordt nog een ander aspect pijnlijk duidelijk: zzp’ers waren niet vertegenwoordigd bij de onderhandelingen”, schrijft de vereniging. “Met verbazing leest ONL dan ook dat het kabinet de zzp’er wil verplichten een arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten.”

Een verplichte AOV heeft niets met pensioen te maken, vindt ONL. “Het kan niet dat werkgevers- en werknemersorganisaties besluiten nemen over zzp’ers zonder hen te raadplegen.”

‘Een paardenmiddel’

Het Verbond van Verzekeraars is niet enthousiast over een verplichte AOV. Directeur Harold Herbert: “Het Verbond van Verzekeraars hecht aan behoud van keuzevrijheid voor zzp’ers, ook in een systeem dat gebaseerd is op wettelijke verzekeringsplicht. Een verplichte verzekering is een paardenmiddel, mensen die geen verzekering nodig hebben worden gedwongen er een te nemen. En mensen die er wel één nodig hebben krijgen de verkeerde.”

Lees ook:

Een aantal weken geleden verzamelde ZiPconomy al de mening van een aantal organisaties:

• Werkvereniging:  ‘Petitie voor eerlijke sociale zekerheid.
• FNV ZZP: ‘Collectief is het beter op te brengen’. 
• ONL voor Ondernemers: meer duidelijkheid voor zzp’ers en opdrachtgevers.