BNR: “12.600 zzp’ers de bijstand in vanwege ziekte”. Dat lijkt niet te kloppen.

Daar gaan we weer, denkt u wellicht bij deze nieuwe ZiPconomy Factcheck. Daar gaan we weer, kwam ook bij mij op toen ik gisteren op BNR een bericht las dat er jaarlijks 12.600 zzp’ers de bijstand in stromen vanwege ziekte. Dat kan simpelweg niet waar zijn, was het eerste wat bij me op kwam. Niet omdat zzp’ers immuun zijn voor ziektes of dat ze hun financiën zo goed op orde hebben dat ze nooit bijstand nodig hebben. Zeker niet. Maar het aantal leek me onwaarschijnlijk. Dus op zoek naar de bron.

BNR had de cijfers opgevraagd bij het Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf. Aanleiding was dat de groep zzp’ers die ziek zijn en een bijstandsuitkering krijgen, ‘onmiddellijk zou profiteren van de arbeidsongeschiktheidsverzekering die het kabinet straks verplicht wil stellen voor alle zzp’ers’, aldus het bericht.

Han Dieperink, directeur van het IMK, kwam in de uitzending de cijfers toelichten. Hij stelde daarbij dat deze 12.600 mensen gemiddeld 10.000 euro aan bijstand krijgen. En dat dat de maatschappij volgens hem dus jaarlijks zo’n 126 miljoen euro kost.

Onderzoek naar bedrijfsbeëindiging

In de uitzending werd niet echt duidelijk waar deze cijfers op gebaseerd zijn. Dus namen we contact op met Han Dieperink.

Hij zegt dat hij de cijfers baseert op dit onderzoek van EIM/Panteia (Bangma en Bruins) uit 2010. “Daaruit blijkt dat 14% van de bedrijfsbeëindigingen het gevolg zijn van ziekte (13% tot 55jr en 16% ouder dan 55jr). Die ratio loslaten op de 90.000 bedrijfsbeëindigingen uit 2018 betekent 14% van 90.000 is 12.600 bedrijfsbeëindigingen vanwege ziekte” aldus Dieperink.

Als we naar die bron terug gaan dan vallen wel een paar zaken op.

1. Het gaat om bedrijfsbeëindigingen wegens ‘ziekte of privéomstandigheden’ (wat de relatie tot de AOV zoals in het bericht wordt gezegd, toch wat anders maakt).
2. In het onderzoek wordt verder opgemerkt dat het beëindigen van een bedrijf nog niet wil zeggen dat iemand stopt met ondernemen.
3. In het onderzoek staat niets over dat deze groep vervolgens bijstand aanvraagt.
4. Het gaat om een onderzoek onder het klein bedrijf, wat niet hetzelfde is als zzp.

Deze cijfers doortrekken naar de stelling dat in 2018 12.600 zzp’ers hun bedrijf hebben beëindigd vanwege ziekte, lijkt me iets te kort door de bocht.

Krijgt deze groep dan ook een bijstandsuitkering?

Een nog veel belangrijkere vraag is of deze zzp’ers (er zijn ongetwijfeld zzp’ers die door ziekte hun bedrijf moeten stoppen) vervolgens ook een bijstandsuitkering aanvragen en krijgen?

We hebben in Nederland de BBZ (Besluit bijstandverlening zelfstandigen), wat zo ongeveer een overbruggingskrediet is voor zelfstandigen in financiële nood. Maar daar hebben we het niet over. Volgens een toelichting van Dieperink aan ZiPconomy gaat het volgens ‘niet-levensvatbare’ zzp-bedrijven. En daar is de BBZ volgens hem niet voor. Dat klopt (volgens dit CBS onderzoek maakte in 2015 een kleine 10 duizend zzp’ers gebruik van de BBZ en gemiddeld 8 duizend van de bijstand).

Krijgt deze groep zzp’ers die moet stoppen met ondernemen vanwege ziekte dan een ‘gewone’ bijstandsuitkering, zoals Dieperink stelt?

Wie weet vinden ze wel een baan, gaan met pensioen of hebben een andere bron van inkomen. Immers 60% van de zzp’ers heeft volgens de Zelfstandigen Arbeid Enquête een verzekering of andere eigen financiële voorziening als hij/zij ziek wordt. Bij die ZAE cijfers is nog niet meegenomen dat er ook nog een partnerinkomen kan zijn. Een bijstandsuitkering krijg je meestal niet als je vermogen hebt, een uitkering van een verzekering krijgt en is ook nog eens afhankelijk van het inkomen van je partner.

Dieperink geeft aan dat hij geen aparte cijfers heeft omtrent de instroom in bijstand van zieke zzp’ers. “Het betreft een inschatting op basis van onze eigen ervaringen bij zelfstandigen, die een BBZ-krediet aanvragen, maar daarbij worden afgewezen op basis van niet-levensvatbaarheid van hun onderneming. Ik zou graag meer data willen hebben rond bedrijfsbeëindiging, maar moet het hiermee doen.” Dat is dus wel erg dun ijs.

Hij erkent dat er ook andere bronnen van inkomen kunnen zijn waardoor iemand geen BBZ en laat staan bijstand aanvraagt. Wel verwijst hij naar hetzelfde onderzoek met daarin het cijfer dat “14% van de onderzochte groep in een uitkeringssituatie zit”. Maar dat cijfer gaat over alle zzp’ers in dat onderzoek en niet die zieke zzp’ers. Plus het gaat om allerlei uitkeringen, ook WW, WAO, WIA, Wajong, zo staat op pagina 23 van dat rapport te lezen.

Ongefundeerd

• Of er in 20181 12.600 zzp’ers hun bedrijf hebben beëindigd vanwege ziekte is dus nog maar de vraag.
• Dat deze groep vervolgens geen inkomen meer heeft wordt niet onderbouwd.
• Dat de groep zonder inkomen sowieso een bijstandsuitkering is onjuist.
• Kortom: het BNR bericht dat er in 2018 12.600 ex-zzp’ers vanwege ziekte in de bijstand terecht zijn gekomen is ongefundeerd.

Werkende armen, zzp’ers met een laag verdienvermogen (worden ze arm omdat ze zzp’er zijn, of worden ze zzp’er omdat ze arm zijn?), kwetsbare zzp’ers zonder verzekering; het zijn serieuze en hardnekkige problemen die eerlijke en zuivere cijfermatige analyses verdienen.