Loonkloof nog groter bij zzp’ers: vrouwelijke freelancer verdient 33% minder

Gemiddeld verdienen Nederlandse vrouwelijke zelfstandig ondernemers flink minder dan mannen, blijkt uit cijfers van de OESO. De organisatie voor samenwerking en ontwikkeling tussen rijke industrielanden zette de mediane inkomsten van zelfstandig ondernemers en werknemers naast elkaar. Daaruit blijkt dat de loonkloof tussen mannen en vrouwen een stuk groter is bij zzp’ers, dan bij werkenden in loondienst.

In 2016 verdienden mannelijke zzp’ers in Nederland gemiddeld 33 procent meer dan vrouwen. Het verschil tussen mannelijke en vrouwelijke werknemers is minder groot. Gemiddeld verdienen mannen in loondienst 14 procent meer dan vrouwen.

Verschillen worden kleiner

Dit zijn ongecorrigeerde loonverschillen, waarbij niet gekeken werd naar bijvoorbeeld werkervaring, leeftijd en sector. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) berekende dat het verschil een stuk kleiner is na correctie. Dan blijkt dat vrouwen in het bedrijfsleven gemiddeld 7 procent minder verdienen dan mannen, bij de overheid is dat 5 procent minder (2016). Deze percentages dalen al jaren.

Ook het loonverschil tussen mannelijke en vrouwelijke zzp’ers daalt. In 2006 was er nog een loonkloof van 44 procent.

Vrouwelijke ICT’er verdient juist meer

Volgens onderzoekers van de Intelligence Group zijn er grote verschillen per sector. In 2018 onderzochten zij de tarieven van 2.028 freelancers in diverse beroepsgroepen. Daaruit blijkt dat vrouwen in de medische dienstverlening gemiddeld bijna 30 euro minder verdienen dan mannen. In de media en communicatie is het verschil zo’n 10 euro in het nadeel van vrouwelijke zzp’ers.

Maar in de ICT verdienen vrouwen juist meer dan mannen. Volgens Geert-Jan Waasdorp van de Intelligence Group komt dit waarschijnlijk omdat vrouwen schaars zijn in deze sector. En schaarste wordt nu eenmaal beter beloond. 

Hoe minder ervaring, hoe minder verschil

Ook vrouwen tussen de 30 en 35 jaar met 5-10 jaar werkervaring verdienen meer dan mannelijke zzp’ers. Waasdorp vertelde eerder tegen ZiPconomy dat beloningen voor jonge freelancers met minder ervaring transparanter zijn. “Naarmate freelancers meer ervaring krijgen, wordt de waarde van de ervaring minder zichtbaar. En daardoor worden verschillen in tarieven groter.”

Onderhandelen vrouwen slechter? Waasdorp denkt van niet. “Ze hebben andere prioriteiten dan mannen. Ze willen vaker dichtbij huis werken of minder uren. Ze nemen dan genoegen met een lager tarief en ruilen dat uit tegen andere voorwaarden.” 

Internationale verschillen

Ook in andere landen verdienen mannelijke ondernemers meer. De zzp-loonkloof tussen mannen en vrouwen is het grootst in de Verenigde Staten en Polen (56 procent). Opvallend: in Estland verdienen vrouwen juist gemiddeld 16 procent meer dan mannelijke zzp’ers.

Als het gaat om werknemers in loondienst, hebben onze Zuiderburen de kleinste loonkloof van alle OESO-landen. In België verdienen mannelijke fulltimers gemiddeld 4,6 procent meer dan vrouwen, blijkt uit cijfers van overheidsinstantie StatBel.

Sinds de zogenoemde ‘loonkloofwet’ uit 2012 is het verschil flink gedaald. De wet verplicht bedrijven om hun loongegevens te publiceren. Ondernemers met meer dan vijftig werknemers moeten elke twee jaar een verslag maken over de voortgang die ze boeken op het gebied van gelijke betaling.

Belgische freelancers: vrouw verdient 30% minder

Het is daarom opvallend dat de loonkloof tussen Belgische zzp’ers bijna net zo groot is als het verschil in Nederland. In 2016 verdienden mannelijke Belgische zzp’ers 30 procent meer dan vrouwen. En dat percentage is sinds 2010 nauwelijks veranderd.

Dat komt omdat de loonkloofwet niet geldt voor zzp’ers, vertelt de Belgische politica Katia Segers aan de Financial Times: “Bedrijven zijn niet verplicht cijfers over de betalingen aan freelancers te publiceren.”

Volgens haar zijn er regels nodig om te zorgen voor seksegelijkheid. Dat denkt ook Sarah Kaplan, directeur van het gender- en economyinstituut aan de Rotman School of Management in Toronto. Tegen de Financial Times zegt zij dat het lastig is om bedrijven te controleren op seksediscriminatie, als er geen beleid is.

Meer transparantie

Overheden moeten zorgen voor meer transparantie, vindt Kaplan. Net als directeur Waasdorp van de Intelligence Group, wijt zij de loonkloof deels aan gebrek aan inzicht. Hoe meer openheid over tarieven, hoe gelijker de lonen, denkt ze.

De overheid zou bijvoorbeeld de gemiddelde tarieven van zijn zzp’ers openbaar moeten maken. Kaplan: “Op die manier kunnen zzp’ers zelf zien of ze een fatsoenlijk tarief krijgen.”

Ook Caitlin Pearce van de Amerikaanse Freelancers Union pleit voor meer openheid over betalingen. “Transparantie over tarieven is essentieel voor zelfstandig ondernemers. Gelukkig zijn er steeds meer online databases en tarievenlijsten. Natuurlijk is het lastig om te praten over je tarieven, maar het is noodzakelijk om te weten hoe het zit in jouw branche en op welk moment je je tarief kunt verhogen.”