Symposium Gig Work moet discussie over platformeconomie stap verder brengen

Platformisering, een vloek of een zegen? Gig-werk roept nog altijd gemengde reacties op onder politici, platformaanbieders en degenen die ervan gebruik maken. Aan de ene kant leveren platforms als Uber, Temper en Helpling een positieve bijdrage aan de flexibiliserende arbeidsmarkt door snel en efficiënt freelancers aan werk te koppelen. Aan de andere kant zijn er zorgen over de sociaal-economische, arbeidsrechtelijke bescherming van de freelancers en het gebruik van technologie in de opkomende kluseconomie.

Dergelijke paradoxen staan centraal tijdens het symposium ‘Platform Economy Puzzles: Unravelling the Gig Work Paradox’ dat op 19 november bij de Universiteit Twente in Enschede plaatsvindt.

Bredere kijk op gig werk

Het symposium wordt georganiseerd door Dr. Giedo Jansen, Dr. Victoria Daskalova en Dr. Jeroen Meijerink, allen verbonden aan de Universiteit Twente. Zij werken samen met buitenlandse wetenschappers uit verschillende vakgebieden aan een boek over dit onderwerp, dat eind volgend jaar uitkomt. “Wij willen een bredere kijk op platformeconomie brengen en een link naar diverse stakeholders leggen. Het symposium is een openbaar evenement dat alle belanghebbenden bij elkaar brengt, wetenschap en praktijk”, zegt Meijerink, zelf Universitair Docent Human Resource Management (HRM) aan de Universiteit Twente. Dus naast wetenschappers uit Japan, Ierland, Australië en Canada, delen ook platformwerkers en -aanbieders als Deliveroo en GigNow (Ernst &Young) hun ervaringen. Ook vertegenwoordigers van de Autoriteit Consument & Markt en het Europees Parlement (Agnes Jongerius) discussiëren mee tijdens het symposium.

Technologie creëert uitdagingen

Want de platformeconomie biedt kansen, maar stelt ons ook voor uitdagingen. Het wakkert de politieke discussie aan. Het grote verschil tussen de sociaal-economische en arbeidsrechtelijke status van werknemers (wel bescherming) en kluswerkers (weinig of geen bescherming) zorgt voor een groeiend spanningsveld op de arbeidsmarkt.

Daarnaast is er de technologie. Prachtig die algoritmes die tot slimme toepassingen en matches leiden, maar soms creëert technologie ongewild ook een ongelijk speelveld. Meijerink noemt als voorbeeld het newby-effect; freelancers die al langer actief zijn op een platform hebben inmiddels een online reputatie opgebouwd en verschijnen dus als beste opties op het platform. Nieuwkomers die zich aanmelden hebben hierdoor meteen een grote achterstand. Voor hen is het moeilijk er tussen te komen.

En dan is er nog de vraag over de rechtvaardigheid van het verdienmodel. Platformwerkers genereren data die platformaanbieders kunnen verkopen aan derden. Bijvoorbeeld: een maaltijdbezorger van Deliveroo brengt een pizza van A naar B, maar levert daarmee ook waardevolle informatie. Het platform kan deze data doorverkopen aan bijvoorbeeld Albert Heijn, die daarmee de schappen met diepvriespizza’s per regio kan aanpassen op de vraag. Zou de platformwerker daar ook niet voor gecompenseerd moeten worden?

Meer regulering

Het zijn thema’s die vragen om oplossingen. Victoria Daskalova ziet dan ook een trend voor de nabije toekomst. “Ik verwacht dat gig work snel meer gereguleerd gaat worden. Kwesties over de vraag of zzp’ers prijsafspraken mogen maken komen voor de rechters op nationaal en internationaal niveau. Eerder dit jaar heeft de Nederlandse mededingingsautoriteit een zienswijze en een consultatiedocument gepubliceerd. Er zijn allerlei initiatieven om het platformwerk te reguleren en de sociale zekerheid van kluswerkers meer te waarborgen. En dat gebeurt niet alleen in Nederland, denk aan de omstreden ABC-test voor zzp’ers in Californië – Je kunt platformwerk vergelijken met uitzendwerk van 20 tot 30 jaar geleden. Dat was toen ook nog niet goed geregeld, maar het wettelijk kader is sindsdien vooruit gegaan.” Daskalova ziet goede regelgeving als een uitdaging voor alle partijen die bij de platformeconomie betrokken zijn. “Natuurlijk blijft er een spanningsveld, maar ook marktpartijen hebben behoefte aan rechtszekerheid.” Dat zal volgens haar ook meer recht doen aan het fenomeen platformwerk. “Bedrijven als Uber en Deliveroo komen nu vaak negatief in het nieuws. Maar we willen natuurlijk een veel diverser beeld laten zien dan nu in de media verschijnt. De platformeconomie is groter dan alleen Uber en Deliveroo, en manifesteert zich ook internationaal met crowdsourcingplatformen zoals Upwork, Fiverr en Clickwork.”

Laagdrempelig en transparant

Een van de sprekers die vanuit de praktijk een bijdrage levert op het symposium is Edward Belgraver van Verloning.nl, dat onder meer platformwerkers faciliteert door  administratieve en fiscaal-juridische zaken voor hen te regelen. Belgraver wijst graag op de voordelen van platformwerk. “De groei in platformen geeft aan dat er behoefte aan is. De huidige arbeidsmarkt voldoet niet aan de wensen van opdrachtgevers en zzp’ers.”  En daarbij komt volgens hem dat platformwerk – mits goed gereguleerd – ook een heel positieve kant heeft. “Het dringt het zwartwerken terug en platformwerk maakt het veel transparanter. Bij UberEats bijvoorbeeld weet je precies wie, wat doet en wat, aan wie betaald wordt. Concurrent Thuisbezorgd is in dat opzicht helemaal niet transparant.”

Verloning.nl wil platformwerk laagdrempeliger maken.  Daarmee komt werk volgens Belgraver meer binnen handbereik voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en draagt het bij aan de arbeidsparticipatie van bijvoorbeeld jongeren in achterstandswijken.
Belgraver erkent ook dat er behoefte is aan goede regulering en handhaving en wil daaraan met zijn diensten een bijdrage leveren. “Wij zorgen ervoor dat de afdracht goed is geregeld en dat de opdrachtgever zich geen zorgen hoeft te maken over mogelijke naheffingen, denk aan de huidige onduidelijkheid van de Wet DBA.”

Het internationale symposium Platform Economy Puzzles: Unraveling the Gig Work Paradox vindt plaats op dinsdag 19 november a.s. bij de Universiteit Twente in Enschede. ‘Iedereen die op een of andere manier betrokken is bij de gig economie is welkom’, zo laat de organisatie weten. Er is plaats voor 150 deelnemers. Voor het programma en registratie (gratis) kijk op de site van de Universiteit Twente.