Tarief voor zzp’ers in CAO architecten: oplossing of catch 22?

Zelfstandig gevestigde architecten die ingehuurd worden krijgen voortaan minimaal 150% van het vergelijkbare loon van werknemers die dezelfde werkzaamheden verrichten. Dat is vastgelegd in de nieuwe sector CAO. Minister Koolmees heeft deze cao voor architectenbureaus algemeen verbindend verklaard. De toezichthouder ACM stemt in met de afspraken, zo meldt het FD.

Deze CAO-afspraken komen op een moment dat Kabinet, Kamer en de sociale partners worstelen met de vraag of en hoe zelfstandigen te beschermen in sectoren waar weinig onderhandelingsruimte is over de tarieven. Bijvoorbeeld in de media, kunsten en delen van de zorg. Esther Koot en Huub de Graaff, die als (zelfstandig gevestigd) CAO-adviseurs aan het idee hebben meegewerkt, verwachten dat deze snel zullen volgen met een vergelijkbare aanpak.

De tegenstelling tussen de fiscale zelfstandigheid en economische afhankelijkheid van de zelfstandige denken de CAO-ontwerpers ondervangen te hebben door concurrentie op arbeidsvoorwaarden uit te sluiten en als ijkpunt op te nemen voor goed werkgeverschap, zoals dat in de wet is verankerd. Goed opdrachtgeverschap komt daar nu bij.

Zij-aan-zij zzp’ers

Collectieve tariefafspraken met of over zzp’ers konden lange tijd rekenen op een veto van toezichthouder ACM. Eerder dit jaar kwam de ACM echter met een licht aangepaste richtlijn, waarin ze kwam met het ‘zij-aan-zijprincipe’. Zelfstandigen die hetzelfde werk doen als mensen in loondienst zijn geen echte zelfstandigen, dus zijn ze niet gehouden aan het verbod om collectieve afspraken te maken.

In deze CAO wordt daarop voortgeborduurd: wanneer een zelfstandige in vergelijkbare omstandigheden vergelijkbare werkzaamheden verricht, moet hij 150% van het brutowerknemersloon krijgen. Zo niet, dan ontstaat een rechtsvermoeden van werknemerschap, dat bij de CAO-geschillencommissie moet worden gemeld.

Webmodule

Een opvallend punt is dat juist het ‘zij-aan-zij’ principe een vraag is in de concept-webmodule. In het handboek loonheffingen van de Belastingdienst staat sinds 1 januari het volgende criterium als aanwijzing voor de aanwezigheid van een gezagsrelatie: “de werkzaamheden die de werkende bij de opdrachtgever verricht, worden bij deze opdrachtgever ook verricht door mensen in dienstbetrekking.”

De webmodule wordt binnenkort gepresenteerd. Dan wordt duidelijk hoe zwaar dit criterium weegt in de beoordeling of een type opdracht ook daadwerkelijk door een zelfstandigen uitgevoerd kan worden.

Maar dit oogt vooralsnog als een Catch 22 situatie: tariefafspraken mag alleen als je geen echte zelfstandige bent. Als iemand geen echte zelfstandige is krijg je als opdrachtgever geen ontheffing loonheffing uit de webmodule.

Europees veto op tariefafspraken Duitse architecten

Overigens oordeelde het Europees Hof van Justitie in juli van dit jaar (lees hier) dat afspraken over minimumtarieven in de Duitse architectenbranche strijdig zijn met de EU dienstenrichtlijn. Het Hof stelde de Europese Commissie in het gelijk in hun stelling dat die tariefafspraken, die wel anders in elkaar zaten, een schending zijn van de dienstenrichtlijn. De EC wil zo het recht op vrije vestiging in Europa onder freelancers beschermen.