Agnes Jongerius: ‘Nederlandse uitleg EU-detacheringsrichtlijn is onacceptabel’

Gelijk loon voor gelijk werk op dezelfde werkplek: dat is het uitgangspunt van de nieuwe Europese detacheringsrichtlijn. Deze richtlijn is in 2018 herzien en lidstaten moeten ‘m binnen twee jaar omzetten in nationale wetgeving. Minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) heeft een voorstel gedaan, maar daar is Europarlementariër Agnes Jongerius (PvdA) niet over te spreken: “Als het aan Koolmees ligt, blijven werknemers elkaars concurrenten in plaats van collega’s.”

Detachering en uitzend

Werknemers uit Oost-Europese lidstaten kunnen op dit moment tegen een lager loon in West-Europese EU-landen werken. Daar wil de Commissie met nieuwe regels voor detachering iets aan doen. In de nieuwe detacheringsrichtlijn staat dat de arbeidsvoorwaarden voor gedetacheerde werknemers ‘in lijn moeten zijn’ met die van werknemers in het land waar zij werken.

Een Poolse bouwvakker die in Nederland werkt, moet dus hetzelfde minimumloon en evenveel vakantiedagen krijgen als een Nederlandse bouwvakker in Nederland. Verder mag een detachering maximaal 12 maanden duren, met een mogelijke verlenging van 6 maanden. Ook gedetacheerde uitzendkrachten uit het buitenland krijgen vrijwel dezelfde arbeidsvoorwaarden als nationale uitzendkrachten.

Een Poolse bouwvakker in Nederland moet hetzelfde minimumloon en evenveel vakantiedagen krijgen als zijn Nederlandse collega

Er kan dan nog steeds een verschil in loonkosten zijn, bijvoorbeeld doordat werkgeverspremies voor sociale zekerheidsuitkeringen lager zijn. Maar al met al moet het verschil een stuk kleiner worden dan het is.

Alleen bij algemeen bindende cao’s

In een Kamerbrief beschrijft minister Koolmees hoe dit precies gaat werken in Nederland. De regels worden alleen van toepassing op algemeen verbindend verklaarde cao’s (avv’s). Dat zijn cao’s die voor de gehele bedrijfstak gelden.

In beginsel gelden bedrijfstak-cao’s en ondernemings-cao’s alleen voor de partijen die de cao hebben afgesloten. Bijvoorbeeld alle werkgevers die lid zijn van de werkgeversorganisatie. Partijen met een bedrijfstak-cao kunnen de minister van SZW vragen of hij hun cao voor de gehele bedrijfstak ‘algemeen verbindend’ kan verklaren.

“Dat proces kan soms lang duren”, zegt Europarlementariër Agnes Jongerius tegen ZiPconomy. “Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat de bouw-cao de helft van de tijd niet algemeen bindend is. Bijvoorbeeld tijdens en na onderhandelingen. En in die periode geldt dus alleen het minimumloon voor de buitenlandse werknemer.”

Ook Nederlandse vakbonden, GroenLinks en de PvdA willen dat de nieuwe detacheringsrichtlijn voor meer cao’s geldt dan alleen de collectieve afspraken die algemeen bindend verklaard zijn.

Minister @wkoolmees weigert om gelijk loon voor gelijk werk op dezelfde werkplek in te voeren in Nederland.

Dat schrijft hij vandaag aan de Tweede Kamer.

Onacceptabel 👇

— Agnes Jongerius (@a_jongerius) 12 december 2019

In strijd met gelijke behandeling

Maar dat kan niet, schrijft minister Wouter Koolmees. Als hij dit zou doen, dan zou een werknemer uit het buitenland namelijk wel verplicht onder de niet-algemeen bindende cao vallen, en sommige Nederlandse werknemers niet.

Koolmees: “Een Nederlandse werkgever hoeft namelijk niet per definitie de arbeidsvoorwaarden aan zijn werknemers te garanderen uit een niet-avv’de bedrijfstak-cao, een ondernemings-cao of een doorgaans avv’de cao in een avv-loze periode. Het is in strijd met de voorwaarde van gelijke behandeling om dit wel te eisen voor een buitenlandse dienstverrichter.”

Voorwaarde: volledige dekkingsgraad

Bovendien zou ‘een zeer beperkt aantal gedetacheerde werknemers’ baat hebben bij de uitbreiding naar niet-avv’de cao’s, schrijft de minister. In de Europese richtlijn staat namelijk ook dat je een niet-avv’de cao pas kunt laten gelden voor buitenlandse werknemers, als zo’n cao een volledige dekkingsgraad heeft aan werkgeverszijde. Dat wil zeggen dat alle werkgevers uit de bedrijfstak gebonden zijn aan zo’n cao, bijvoorbeeld omdat zij lid zijn van de werkgeversorganisatie die de cao heeft afgesloten. Koolmees: “Cao’s met een volledige dekkingsgraad aan werkgeverszijde die niet ge-avv’d zijn komen nauwelijks voor.”

Wij hebben de bal op de stip gelegd voor Koolmees, maar hij schiet ‘m het veld uit

Jongerius vindt deze uitleg ‘onacceptabel’. “Met deze uitleg van de detacheringsrichtlijn verandert Koolmees in feite niets”, zegt ze. “Het kan wel. Wij hebben de bal op de stip gelegd voor Koolmees, maar hij schiet ‘m het veld uit. Hij had de keuze de arbeidsvoorwaarden van internationale werknemers gelijk te trekken, maar met dit voorstel hebben veel buitenlandse gedetacheerden in de praktijk alleen recht op het minimumloon.”

Reactie SZW

In een reactie zegt de woordvoerder van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid: “Werknemers uit Oost-Europese lidstaten dienen nu al het Nederlands wettelijk minimumloon te verdienen, of het loon uit een algemeen verbindend verklaarde cao, op basis van de detacheringsrichtlijn. Zij werken nu dus niet per definitie tegen een lager loon, dit is voornamelijk zo wanneer ze in een sector werken waar geen algemeen verbindend verklaarde cao van toepassing is. Ook hebben zij nu al recht op het wettelijk aantal vakantiedagen of de vakantiedagen uit de algemeen verbindend verklaarde cao. De regels worden niet alleen van toepassing op avv’de cao, maar zijn nu al van toepassing op avv’de cao’s.”

Wat Jongerius wil is bovendien in strijd met de richtlijn, aldus de woordvoerder: “Uitbreiding naar niet-avv’de cao’s zoals gewenst door de vakbonden is in strijd met de voorwaarde van gelijke behandeling. Wat belangrijker is in deze context is dat het in strijd is met de voorwaarde voor gelijke behandeling die wordt gesteld in de herziene detacheringsrichtlijn. Dit kan gezien worden als een ongeoorloofde inbreuk op het Europese vrij verkeer van diensten.

Er staat overigens niet letterlijk in de richtlijn dat een niet avv’de cao pas kan gelden voor buitenlandse werknemers als zo’n cao volledige dekkingsgraad heeft. Uit de richtlijn vólgt echter dat dit de enige situatie is waarin er géén sprake is van ongelijke behandeling van ondernemingen in een soortgelijke situatie, omdat zowel alle binnenlandse als buitenlandse werkgevers gebonden zijn aan de cao.”

Online meldloket: vanaf 1 maart

In de Kamerbrief schrijft Wouter Koolmees verder dat hij strenger gaat controleren op schijnconstructies en uitbuiting van gedetacheerde werknemers uit het buitenland. Zo komt er een meldingsplicht voor grensoverschrijdende dienstverlening, die op 1 maart 2020 ingaat.

Detacheerders moeten vanaf dat moment verplicht melden dat zij een grensoverschrijdende dienst in Nederland uitvoeren. Dat doen ze via een online meldloket. De bedrijven moeten onder andere beschrijven welke klus zij zullen uitvoeren, waar en bij welke dienstontvanger, hoe lang de dienst zal duren en welke werknemers zij daarvoor zullen detacheren.