De wereld van ZP & Politiek: Wat staat ons in 2020 te wachten? De voorspellingen van experts

Waar 2019 wellicht een ‘tussenjaar’ was in ontwikkelingen rond ‘politiek en ZP’ zal 2020 een jaar worden van kleur bekennen. Althans, dat verwachten de meeste experts die we om hun voorspelling vroegen. Meer dan in de afgelopen jaren lopen die voorspellingen, soms verpakt als een advies of een vurige wens, uiteen. Dat levert een overzicht op met een mix van optimisme en wat meer somberheid.

(morgen op ZiPconomy een overzicht van voorspellingen in de categorie ‘Professioneel inhuren van extern talent’).

De balans niet uit het oog verliezen

Voor deze rubriek schreef ik vorig jaar dat het minister Koolmees ging lukken om de Gordiaanse (arbeidsmarkt-)knoop te ontrafelen. De knoop doorhakken en duidelijkheid creëren, was mijn advies.

Het is waar dat de minister hard heeft gewerkt om te proberen deze Gordiaanse knoop te ontrafelen. Een kleine opsomming:

1. Er is een pensioenakkoord bereikt
2. De Wet Arbeidsmarkt in Balans is in werking getreden
3. De commissie Borstlap heeft een tussenrapportage gepubliceerd
4. De Internet consultatie webmodule en minimumtarief/zelfstandigenverklaring

Vanuit Den Haag en de polder gaat er nog heel veel op werkend Nederland afkomen in 2020. Denk maar aan routeboekjes, aanbevelingen, wetsvoorstellen en (nog meer) consultaties, adviezen, uitwerking AOV en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Verliezen we met elkaar niet de balans uit het oog? Voor minister Koolmees is het te hopen dat het kabinet Rutte III onderweg naar de eindstreep niet gaat vallen over iets onbenulligs. De zzp-wetgeving zou als gevolg hiervan zomaar op de lange baan geschoven kunnen worden.

De afgelopen jaren zijn organisaties bezig (geweest) met het realiseren van grip en inzicht op inhuur. In 2020 staat (meer) data-gedreven opereren centraal. 2020 Is ook het jaar waarin inhurend Nederland het thema inclusie als volwaardige inhuurdoelgroep omarmt in de zoektocht naar talenten met mogelijkheden.

  Anne Meint Bouma (Brainnet)

Een nieuw decennium, een nieuwe polder

In 2020 zullen de machtsverhoudingen binnen ons poldermodel eindelijk gaan verschuiven. De afgelopen decennia zijn de sociale partners niet meer in staat gebleken om tot samenhangend en gedragen arbeidsmarktbeleid te komen. De vertegenwoordigers van grote werkgevers, traditionele werknemers en politici, weten zich niet goed raad met de snel groeiende groep Modern Werkenden. Hun poging om deze 3,5 miljoen Modern Werkenden terug in een traditioneel hokje te krijgen, mislukt keer op keer. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het draagvlak van deze traditionele polderpartijen slinkt. Tegelijkertijd groeit dat draagvlak juist snel bij de belangenbehartigers die streven naar een fundamentele herziening van het sociale stelsel. Met die herziening willen zij bereiken dat alle werkenden zich ongeacht hun werkvorm verzekerd weten van een basis aan zekerheden die meebewegen met hun leven, hun werk en de keuzes die ze daarin maken.

Met oprechte dank voor de bewezen diensten, vanaf 2020 gaan de machtsverhoudingen echt verschuiven.

Roos Wouters (Werkvereniging) 

Borstlap zorgt voor positieve blik op zzp

Ik ben een optimist!

Met het rapport voor een toekomstige arbeidsmarkt van de Commissie Borstlap zal een heel andere kijk op werk, ontwikkelen en bescherming ontstaan. De woorden flexibilisering, flexwerkers en zzp’ers krijgen positieve waarde. Vanuit deze positieve benadering en door samenwerking kunnen belangrijke stappen worden gezet voor de positie van de zelfstandig ondernemer. We zullen in 2020, met het advies van de Commissie Borstlap in de hand, een verdiepende discussie moeten voeren over deze positie om de impasse van de Wet DBA te doorbreken.

 Margreet Drijvers (PZO)

2020: de eerste bouwstenen voor gezonde arbeidsmarkt

Komt er in 2020 een webmodule, een minimumtarief van €16,- en een zelfstandigenverklaring? We gaan het zien. Voor de zzp-dienstverleners is vooral belangrijk dat er duidelijkheid komt. Bijvoorbeeld welke weging wordt gebruikt bij de webmodule om tot de beslissing wel of geen zzp’er te komen. Deze informatie is nodig om zzp’er én opdrachtgever goed te kunnen adviseren over de afspraken die ze samen willen maken. Dat is namelijk wat we willen en waar we goed in zijn. In 2020 blijven wij daarom benadrukken dat zzp-dienstverleners een onmisbare schakel zijn tussen opdrachtgever en zzp’er, met oog voor de belangen van beiden én aandacht voor een gezonde arbeidsmarkt, ook op de lange termijn. Daarom willen wij dat de positie van zzp-dienstverleners erkend en geborgd wordt in toekomstige wet- en regelgeving. Al was het alleen maar omdat dit de kwaliteit en de betrouwbaarheid ten goede komt.

We hebben niet de verwachting dat alle grote vraagstukken komend jaar opgelost worden, maar we verwachten wel dat er enkele belangrijke bouwstenen komen. Eén van de belangrijkste bouwstenen staat deze maand al op de agenda: het rapport van de commissie Borstlap.

Josien van Breda (Voorzitter Platform zzp‑dienstverleners)

Stilte voor de storm

De traditionele polderpartijen zullen ook in 2020 blijven zoeken naar een manier waarop de oude klassieke polder past in nieuwe arbeidsmarktverhoudingen. Die zoektocht gaat door, ondanks het feit dat er steeds meer initiatieven komen die werkenden zelf ontwerpen en waarmee ze laten zien dat het anders moet en kan. De commissie Borstlap heeft de potentie om een steen in de vijver te gooien, om een arbeidsmarkt voor werkenden op termijn in te richten waar plaats is voor elke gekozen vorm; flex, zzp, uitzend, tijdelijk of vast. Die potentie wordt meteen gedempt door politieke compromissen (die soms onnavolgbaar zijn: AOV voor zzp’ers) in de uitwerking van het  pensioenakkoord.

Toch… in een voor-verkiezingsjaar zal de scherpte in het debat toenemen. Dat debat zal wederom vooral gaan over de vermeende tegenstelling tussen (alle soorten) flex en vast in plaats van wat werkelijk nodig is voor werkenden: risicoreductie van inkomensverlies. Doorpakken zit er niet bij.

2020 Wordt een saai  jaar, geen grote veranderingen, hopelijk als stilte voor de vernieuwende arbeidsmarktstorm in 2021!

Fedde Monsma (politicoloog en arbeidsmarktdeskundige)  

De economie koelt af, de overheid maakt het erger voor hen die hulp het hardst nodig hebben

De grootste invloed op de arbeidsmarkt in brede zin zal uitgaan van een geleidelijk verder afkoelende economie. Dit betekent dat het aandeel van flexwerk als deel van de totale beroepsbevolking zal afnemen en dat het aandeel vaste banen licht zal groeien. Het zijn normale conjuncturele verschijnselen. De effecten van het overheidsingrijpen worden teruggevonden in de details van de verschuivingen.

Grotere werkgevers zullen vrijwel allemaal krimpen als werkgever. De WAB is voor hen vooral een kans om goedkoper van het surplus aan werknemers af te komen. Het vaste werk bij MKB-werkgevers zal flink groeien en deze groei zal de krimp bij grotere werkgevers kunnen compenseren en misschien zelfs meer dan dat. Er is wel veel vraag naar tijdelijke specialistische professionals en dus zal het aandeel van zzp’ers en ook van de high end detacheringen groeien.

Omdat de onzekerheid over de risico’s rond de inhuur van zzp’ers blijft, zullen de voorzichtige opdrachtgevers geneigd zijn meer voor detachering en outsourcing te kiezen. Vooral financiële dienstverleners zijn hier gevoelig voor.

Uitzendwerk en payrolling zullen verder dalen. Het effect van de conjunctuur wordt hier versterkt door de ingevoerde wetgeving. Veel uitzendkrachten zullen werkloos worden voor ten minste zes maanden om vervolgens weer van voren af aan in de flex-cyclus te kunnen beginnen als ze al zoveel geluk hebben. De ingevoerde wetgeving – vooral het duurder maken van flexwerk – leidt dus niet tot een verbetering van het inkomen of de rechtspositie van de flexkracht, integendeel.

Onder hoger opgeleide en gespecialiseerde professionals zullen gespecialiseerde detacheerders als werkgevers populairder worden. Meer dan ooit is deze cruciale groep op zoek naar een partij die er echt voor hen is en dat kom je bij de klassieke werkgevers steeds minder tegen omdat die toch in de eerste plaats iets anders zijn dan werkgever.

  Stef Witteveen (Uniforce)

Het jaar van nieuwe DBA-onrust

2018 Was het jaar van de AVG. In 2019 heeft de WAB de flexmarkt beziggehouden, met een klein staartje in 2020. De Wet DBA – en de vervanging daarvan – houdt ons al vijf jaar bezig. Het is niet moeilijk te voorspellen dat 2020 opnieuw het jaar wordt waarin arbeidsmarktwetgeving opdrachtgevers, zelfstandig professionals, leveranciers van externe arbeid en intermediairs/MSP’s tot het uiterste gaat drijven.

De Belastingdienst voert de controles bij ‘potentieel kwaadwillende’ opdrachtgevers vanaf 1 januari 2020 op, wat voor onrust en daarmee teruglopende zzp-inhuur gaat zorgen. Een bijzondere situatie, omdat er nog druk gesleuteld wordt aan de vervanging van de Wet DBA, waar nog het één en ander aan mankeert. Het minimumtarief gaat zorgen voor onnodig veel administratieve lasten. Er wordt druk ontwikkeld aan de webmodule, die mijns inziens niet de gewenste en nodige zekerheid gaat geven aan ‘het grijze middengedeelte’. De zelfstandigenverklaring voor ‘de bovenkant van de markt’ geeft zekerheid, maar de maximale termijn van 1 jaar gaat ervoor zorgen dat opdrachtgevers zzp’ers voor maximaal 1 jaar gaan inhuren. Opdrachten waarvan vooraf al duidelijk is dat de duur langer dan 1 jaar kan zijn, worden waarschijnlijk niet meer aan zzp’ers gegund, terwijl deze opdrachten prima door zelfstandig ondernemers uitgevoerd kunnen worden. Ook hier zal dus onrust ontstaan.

Mike Korenvaar (HeadFirst Group)    

Tijd voor duidelijkheid in het zzp-dossier

In 2020 zet minister Koolmees zijn plannen ter vervanging van de wet DBA verder door. Al vaker is daarbij aangegeven dat de onrust in de markt weggenomen gaat worden. Mijn vraag is echter: wanneer? Van de ingeslagen koers wordt namelijk niet afgeweken. De voornemens om met een minimumtarief, een webmodule en de zelfstandigenverklaring te gaan werken zijn dermate complex dat de vraag is of deze oplossingen de onrust kunnen wegnemen. Voeg daar het voorspelde waterbedeffect van de WAB aan toe én het verscherpte regime waarmee de Belastingdienst dit ‘monster’ beoogt te handhaven (lees: bedwingen) en er ontstaat een dermate complexe en onduidelijke situatie, dat opdrachtgevers nog steeds niet zorgeloos kunnen inhuren.

1 Mei 2016 trad de wet DBA in werking. Inmiddels is er ruim 3,5 jaar geen duidelijkheid in dit dossier. Het is tijd in 2020 eindelijk knopen door te hakken en met duidelijke werkbare kaders te komen voor opdrachtgevers en opdrachtnemers. Positioneer daarnaast intermediairs en brokers als kennispartij. Zij kennen de behoeften van opdrachtgevers en opdrachtnemers en maken de vertaalslag tussen wet- en regelgeving en behoeften van de markt. Op deze manier kunnen wij meer toegevoegde waarde bieden. Dat dit nu nog niet (voldoende) gebeurt zie ik als een gemiste kans.

  Monique Giepmans (Reijn Professionals)

De zwarte zzp lijst

Nadat minister Koolmees tevergeefs heeft geprobeerd om meer steun te krijgen voor al zijn omstreden zzp-plannen, gooit hij het vervolgens over een andere boeg.

Hij voert 3 lijsten in:

1. Een witte lijst van werkzaamheden/functies waar zzp’ers mogen werken als zzp’er (erkend als zzp’er door de Belastingdienst).
2. Een zwarte lijst waar het verboden is voor zzp’ers.
3. Een grijze lijst, waar de Belastingdienst extra controleert op het ondernemerschap en zelfstandigheid.

Mark Bassie (flex-beheer) 

De kracht van zzp(-netwerken) is niet te stuiten

Er komt wetgeving betreffende ‘zzp’ers’ maar die zal net als de wet DBA niet werken. Er zijn te veel uitzonderingen en mogelijkheden om er niet aan te voldoen. Het raakt ook slechts een klein deel van deze groep. Bedrijven beseffen dit ook steeds beter en blijven zelfstandigen inhuren. De regels zijn goed te omzeilen.

Tekort aan arbeidskrachten leidt tot inventiviteit in recruiting. Steeds vaker worden via netwerken mensen gevonden. Migranten lukt het vaker een baan te vinden.

De groei van zp’ers zet door. Hierdoor verschijnen ook steeds meer verzamelgebouwen met kleinere bedrijven en communities die samenwerken, en krijgen oude gebouwen een herbestemming.  Jongeren kiezen steeds vaker voor zelfstandig ondernemerschap of gaan reizen. Een deel raakt in een burn-out en beslist later hiertoe.

  Leni Minderhoud (45plusondernemer)