Onduidelijkheid over rolverdeling tussen de ministeries VWS en SZW over zzp’ers in de zorg

Met 40.000 openstaande vacatures en een groeiende onvrede over het percentage flexwerkers in de zorg, keken marktpartijen en politici vol verwachting uit naar het actieplan van Hugo de Jonge (Volksgezondheid). Maandag liet hij weten wat hij gaat doen om flexibilisering van de arbeidsmarkt in de zorg terug te dringen, donderdag lichtte hij zijn plannen toe in de Tweede Kamer.

De eerste reactie van kamerleden: veel goede bedoelingen, maar weinig harde afspraken. Ook blijft de rolverdeling tussen minister De Jonge en zijn collega Wouter Koolmees van Sociale Zaken onduidelijk.

Kamerleden reageren op actieplan

John Kerstens (PvdA) wil weten wanneer de minister echt in actie komt. “Of blijft het bij suggesties aan het werkveld en collega Koolmees?”

Kelly Regterschot (VVD) benadrukt dat zzp’ers niet de oorzaak zijn van het tekort aan personeel in de zorg. “Op korte termijn zijn ze deel van de oplossing. Loondienst in de zorg past niet meer in het beeld van een aantrekkelijke baan. Zzp’er worden is een ontsnappingsroute voor veel professionals. Wat gebeurt er als die escape verdwijnt?”

“Zzp-schap moet onaantrekkelijker worden, maar niet door flexwerkers te straffen”, suggereert Maarten Hijink (SP). “Verminder bureaucratie, beloon avond- en weekenddiensten. Oftewel, maak loondienst weer aantrekkelijk.”

“Werkplezier van zorgpersoneel moet centraal staan”, zegt ook Marijke van Beukering-Huijbregts (D66). “Flexwerk breed aan banden leggen is niet de oplossing, gooi bovendien niet alle flexwerkers op één hoop. Niet iedereen is schijnzelfstandige.”

• Lees ook wat zzp-partijen vinden van het actieplan van de minister van Volksgezondheid.

‘Geen overhaaste beslissingen’

De Jonge: “Ik debatteer regelmatig met collega Koolmees van Sociale zaken over zzp’ers. Ik moet ook een beetje werk voor hem overlaten.”

Welk ministerie welke taak op pakt, blijft dus onduidelijk. Minister Koolmees had de zorgsector namelijk juist opgeroepen (zie hier) om onderling afspraken te maken over wat wenselijk is als het gaat om de inzet van zzp’ers. In dit overleg wijst De Jonge dus weer terug naar de maatregelen van Sociale zaken, waaronder de webmodule.

De Jonge benadrukt dat hij ‘geen overhaaste maatregelen kan nemen’. “We kunnen niemand missen in de zorg.”

‘Bemiddelingsbureautjes’

De Jong wil vooral ‘bemiddelingsbureautjes’ aanpakken. “Die zorgen dat mensen die op vrijdag ontslag nemen, maandag kunnen terugkomen om hetzelfde werk te doen. Maar dan zonder nachtdiensten en tegen een hogere beloning”, zegt hij. “Daar verdienen die bemiddelingsbureaus fors aan. Dat betekent hogere kosten en lagere kwaliteit voor de zorg. Dat moeten we tegengaan.”

Hoe? Dat wil hij samen uitzoeken met de ministers van Sociale zaken en Financiën. “We trekken samen op, maar ik kan niet de rol van Koolmees overnemen.”

Opvallend: een motie waarmee de PvdA minister Koolmees opriep het voortouw te nemen in gesprekken over de rol van de bureaus in de zorg, werd onlangs afgewezen. Koolmees vindt namelijk juist dat vakministers, zoals De Jonge, die gesprekken moeten leiden.

Goed werkgeverschap

De Jonge zoekt de structurele oplossing vooral in ‘goed werkgeverschap’. Daarmee sluit hij aan bij de wensen van onder andere VVD, SP en D66.

De minister wil betere arbeidsvoorwaarden voor zowel flexibel als vast personeel in de zorg. Net zoals in de financiële sector, wil hij dat werkgevers een werkcode opstellen. De Jonge gaat samen met de sociale partners kijken of dat kan. “Daar worden uiteraard ook zzp’ers bij betrokken”, belooft hij.

Maximumtarief is wens, geen wet

De minister geeft verder uitleg over het maximaal inhuurtarief (inclusief bemiddelingskosten) dat zorginstellingen mogen betalen aan flexwerkers. Dit is één van de acties die hij beschrijft in zijn brief. “Dit wordt geen wet, dit is een wens. Ik wil graag dat zorgorganisaties dit samen oppakken. Gelijk loon, voor gelijk werk. Zo haal je een perverse prikkel weg die leidt tot een negatieve spiraal.”

Tot slot benadrukt hij dat er altijd behoefte zal zijn aan flex in de zorg. “Voor piek, ziek en uniek”, zegt hij. “Ik zie wel mooie initiatieven in de markt, zoals gezamenlijke flexpools van werkgevers, ook met zzp’ers er in. Die zijn zo geen geld kwijt aan bureautjes, zij hebben samen een groep werknemers waarmee ze ziekte en drukke periodes opvangen. Dat geeft ook meer garantie voor kwaliteit.”

Vicieuze cirkel doorbreken

Hij is dus een stuk milder dan eerder in het tv-programma Meldpunt. Toen noemde hij het groeiend aantal zzp’ers in de zorg uitdrukkelijk ‘slecht’. Nu benadrukt hij dat hij flexwerkers niet de schuld geeft van de problemen. Maar hij maakt zich wel zorgen over de toename van flex en wat dit doet met de kwaliteit van de zorg.

Hij erkent dat zorgprofessionals vaker zzp’er worden uit onvrede over werken in loondienst. “Ze willen minder regeldruk en minder avond-, weekend- en nachtdiensten. En omdat steeds meer mensen zzp’er worden, blijft er alleen maar meer van dit soort werk over voor werknemers in loondienst. Die vicieuze cirkel moeten we doorbreken.”