Gros ZP’ers schiet weinig op met steunpakket kabinet

• Steunpakket:  prima, maar alleen voor noodgevallen
• Zelfstandigen & opdrachtgevers: wees creatief en solidair 
• Overheid: neem voortouw in goed opdrachtgeverschap
• Kabinet: geef snel duidelijkheid inhuur-zzp regels

Het kabinet heeft gisteren een ongekend groot pakket aan maatregelen aangekondigd om de eerste economische schokken van de corona-crisis op te vangen. Het pakket is gericht op het behoud van banen, uitstel van betalen van belastingen, verruiming van kredietmogelijkheden en inkomenssteun voor zzp’ers die acuut in de problemen komen. Dat het kabinet, naast de eerste prioriteit voor de gezondheid, nu vooral oog heeft voor zelfstandigen met acute financiële problemen, is natuurlijk gerechtvaardigd.

Maar veel zelfstandige professionals – de groep die opdrachten doet in het bedrijfsleven en bij de overheid – zullen niet veel aan deze maatregelen hebben. Niet direct in ieder geval. Een ICT’er met een tarief van 70-80 per uur zal – naar ik hoop – geen beroep doen op de mogelijkheid het inkomen aan te vullen tot bijstandsniveau als zijn of haar opdracht tijdelijk stop gezet wordt.

Ze zullen – en met hen opdrachtgevers en bemiddelingsbureaus  – veel meer geholpen zijn met beleidsmakers die hun ondernemerschap faciliteren. En ze moeten uiteraard bovenal ook zelf aan de bak: creatief en proactief zijn, samen oplossingen zoeken, vooral ook omdat momenteel nog niet te voorzien is hoe lang we te maken zullen hebben met de gevolgen van corona.

Ondernemerschap

Eerst de zelfstandige professionals zelf. Ze maken er graag een punt van dat ze ondernemer zijn. Ondernemers hebben buffers, kunnen tegen een stootje en gaan creatief om met plotseling veranderende situaties. In mijn timeline zie ik tal van initiatieven waarin zelfstandigen op een andere manier hun dienstverlening voortzetten. Of van de nood een deugd maken. Door mensen te helpen die het nu hard nodig hebben bijvoorbeeld: ik zie sociale initiatieven ontstaan om tijdelijk vrije tijd te koppelen aan hulpbehoevende mensen. Of door achterstanden in de vakliteratuur in te halen, of eindelijk die website weer eens af te stoffen.

Natuurlijk is dit voor sommigen makkelijker gezegd dan gedaan. Voor opdrachtgevers, intermediair en overheid ligt er dan ook een taak – en belang – om mee te denken hoe zelfstandigen aan de slag kunnen blijven.

Goed opdrachtgeverschap

Het pakket aan maatregelen van het kabinet is er ook op gericht om het bedrijfsleven vertrouwen in de toekomst te geven. Zodat ze niet in paniek bijvoorbeeld plots alle externen de wacht aanzeggen. Ik hoop dat opdrachtgevers niet in zo’n negatieve reflex schieten. Dat ze optimaal creatief nadenken over de wijze waarop zelfstandigen door kunnen gaan met hun werk.

Ook intermediairs kunnen daar een rol in spelen. Dat helpt ook tegen een full-stop van onze economie én getuigt van goed opdrachtgeverschap. Als deze crisis straks voorbij is, dan hebben opdrachtgever en opdrachtnemer elkaar toch weer nodig.

Een oproep in die richting van de ministers was gisteren wellicht nog op zijn plaats geweest. En de overheid, als een grote opdrachtgever, kan hier ook het voorbeeld geven. Eerder deze week stuurde de Rijksoverheid alvast deze brief naar flexleveranciers met de mededeling dat ze niet kunnen uitsluiten dat er opdrachten stop gezet worden. In die brief stond ook: “vanuit het belang van bedrijfscontinuïteit, veiligheid of coulance kan een inlener (= onderdeel overheid, red.) overwegen om alsnog (een gedeelte van) de niet-gewerkte uren te vergoeden, ondanks dat een inlener hiertoe niet contractueel verplicht hoeft te zijn.”

Daarover komt nog een ‘rijksbreed besluit’ zo staat in de brief. Dat kan een mooie, maar ook verstandige, stap zijn. Ook voor andere organisaties en het bedrijfsleven.

Een variant die ik ook her en der lees is dat opdrachtgevers en opdrachtnemers afspreken om projecten – noodgedwongen – uit te stellen, maar toch alvast 50% van het factuurbedrag te voldoen. Zo wordt de pijn een beetje in de tijd gespreid.

Duidelijkheid inhuurregels juist nu belangrijk

En dan is er nog de wetgeving rond zelfstandigen. Het gedoe rond vervanging van de Wet DBA.

Dat de bewindslieden en ambtenaren van Sociale Zaken en Financiën nu hun handen vol hebben aan de invoering van dat steunpakket, is absoluut te begrijpen. Toch liggen er op hun bureaus ook een aantal dossiers die juist nu zelfstandig professionals kunnen helpen zodat zij zelf kunnen werken aan hun eigen verdienvermogen. Immers, corona-crisis of niet, gisteren had ik bijvoorbeeld toch ook gewoon een (video)gesprek met een opdrachtgever die flinke twijfels had of hij – met wat er aankomt aan maatregelen – nu wel of niet zelfstandigen kan inhuren.

Een paar vragen waar de markt al een tijdje op een antwoord wacht:

• De Wet Zelfstandigenverklaring is bedoeld om een deel van de interim-markt (bij hoog tarief) zekerheid vooraf te geven. Het wachten is op een signaal of die wet nu wel of niet naar de Kamer gaat.
• De Webmodule komt eraan. Die is bedoeld om zekerheid te geven of een opdracht nu wel of niet door een zzp’er gedaan kan worden. Bijvoorbeeld wanneer een zzp’er fulltime ingehuurd wordt. Maar kan nu al duidelijk gemaakt worden dat bij de echt korte opdrachten (minder dan 500 uur per jaar?) er sowieso geen probleem rond inhuur is? Al is met maar als tijdelijke aanvulling op het handhavingsprotocol van de Belastingdienst.
• Los snel de onduidelijkheid over de modelovereenkomsten op. Veel opdrachtgevers werken nu met een door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomst die kwamen met de Wet DBA. De eerste verlopen al in september. Het Ministerie van Financiën hult zich in stilzwijgen over de status van de overeenkomsten. Dat geeft nu al – onnodig – onrust. Mogelijk is een generieke verlenging van de looptijd daarvan met een jaar verstandig
• De Belastingdienst heeft intensivering van de handhaving aangekondigd. Die in de zorg zal momenteel wel op een laag pitje staan. Deze crisis moet geen nieuwe aanleidingen geven tot nieuw misbruik van het zzp-construct. Maar de markt (zowel opdrachtgevers als zelfstandigen) kunnen deze extra onzekerheid vanwege de handhaving nu wel even missen.

De Britse overheid heeft gisteren aangekondigd dat de strenge en omstreden regels omtrent inhuur van freelancers – de IR35 – voor een jaar de ijskast in gaan. Dat na druk vanuit zowel de freelance organisaties als opdrachtgevers.

Zeker als duidelijk wordt dat deze crisis langer duurt, ligt er bij de beleidsmakers – en in overleg met vertegenwoordigers van opdrachtgevers, intermediairs en zelfstandigen – een belangrijke taak om te kijken wat op dit vlak mogelijk is om de markt van zelfstandigen door te laten draaien. Zelfstandig ondernemers zo in staat stellen om hun verdienvermogen te kunnen blijven benutten, sluit ook een stuk beter aan bij hun ondernemerszin dan het kunnen aanvragen van een bijstandsuitkering.