Hans Borstlap: Inhuur zelfstandigen niet voor piek en ziek, wel voor uniek

Het moet mogelijk blijven om kenniswerkers, die over unieke vaardigheden beschikken, als zelfstandige in te huren. Dat stelt Hans Borstlap, voormalig voorzitter van de Commissie Regulering van Werk in de podcast “ZZP-status: Respecteren of Reguleren?”. Deze podcast is een initiatief van Albert Allmers van Finance Factor en Petra Willems, advocaat bij LWYRS.

“Flex voor piek en ziek, dat is ontaard in permanente tijdelijkheid. Op dat punt moet je terug naar de standaard vaste arbeidsovereenkomst, maar met meer flexibiliteit. Ik vind het logisch om het zelfstandig ondernemerschap te gebruiken voor het inhuren van specifieke kennis”.

Borstlap reageerde daarmee op de stelling van Allmers om bij de regulering van de zzp-markt onderscheid te maken tussen capaciteitsvraagstukken en kennisintensieve opdrachten waarvoor unieke vaardigheden nodig zijn.

‘Koester zzp’ers en laat ze eerlijk bijdragen’

Voorwaarde voor Borstlap is wel dat alle werkenden meedoen aan een collectief sociaal stelsel en dat de fiscale verschillen tussen werknemers en zelfstandigen verdwijnen. “Zzp’ers zijn enorm energieke mensen. Daar hebben we veel aan”, zei Borstlap. “Je moet ze koesteren, maar dat kan pas als zij eerlijk bijdragen aan de financiering van collectieve voorzieningen. Een universeel fundament aan rechten aan de onderkant maakt mogelijk dat mensen zelf kiezen voor de contractvorm: het werknemerschap of het zelfstandig ondernemerschap.”

Borstlap suggereerde dus een grotere keuzevrijheid in de contractvorm dan in het eindrapport van zijn commissie. In het rapport staat dat de feitelijke manier waarop werkzaamheden gedaan worden leidend moet zijn.

De lessen uit de coronacrisis

Volgens Borstlap wordt veel van wat zijn commissie in het eindrapport concludeert in deze coronatijd extra zichtbaar. “Van ondernemers zal in de toekomst steeds meer wendbaarheid gevraagd worden. Ook van zelfstandigen. De stelling in ons rapport is dat je alleen wendbaar kan zijn als je ook weerbaar bent. Die wendbaarheid en weerbaarheid vragen weer om wederkerigheid. Dat zijn de drie kernwoorden die we in ons rapport hebben proberen uit te werken. Zonder een vloer aan sociale voorzieningen voor iedereen en betaald door iedereen, is er geen weerbaarheid en geen wederkerigheid.”

“Dat er nu miljarden euro’s gaan naar groepen die niet aan de sociale voorzieningen hebben bijgedragen, dat is niet vol te houden. Ik zie ook dat deze crisis onder zzp’ers en hun verenigingen wat teweeg brengt. Het vrije jongens gevoel maakt plaats voor een idee dat zo’n basisvoorziening voor risico’s zo gek nog niet is. Ik verwacht dat zo’n voorziening in het komende regeerakkoord ook vormgegeven gaat worden.” Borstlap denkt daarbij ook aan een basale werkloosheidsverzekering voor niet-werknemers.

Borstlap stelt dat zzp’ers over het algemeen te weinig bijdragen aan de collectieve voorzieningen die in tijden van nood nodig zijn. “Als ik de media nu zo volg, dan denk ik dat dat nu wel breed onderkend wordt. We moeten nadenken over de solidariteit, zowel qua rechten als qua plichten.”

Voortschrijdend inzicht

Hans Biesheuvel van ONL kan zich wel wat bij voorstellen bij een algemene basisvoorziening voor iedereen. “Het is voor mij ook voortschrijdend inzicht, zeg ik eerlijk. Dit is wel het moment om het te doen. De politiek is er ook aan toe om op dit vlak stappen te zetten. Ik zeg er wel een ding bij: vernieuw gelijk ook het polderoverleg. Durf met meer partijen te overleggen dan alleen met de traditionele polder.“

Waar Borstlap een collectieve voorziening wil voor alle werkenden, ziet arbeidsrechtsadvocaat Petra Willems van LWYRS meer in individuele verantwoordelijkheid. “Laat mensen verplicht een bepaald percentage van hun omzet apart zetten. Maar dat wel een eigen potje, waar ze uit kunnen putten als het tegen zit.”

Werkgeverschap aantrekkelijker maken

Meer regels voor zzp’ers moet hand in hand gaan met het aantrekkelijker maken van het werkgeverschap, vindt Borstlap. “We zijn niet tegen ondernemerschap. We schetsten in ons rapport drie rijbanen. Daarin is ruimte voor een volwassen vorm van uitzendarbeid en voor een volwassen vorm van ondernemerschap. Die zien er anders uit dan nu. Geen flex als permanente vorm van tijdelijkheid. Naast dat soort zaken hebben we ook een krachtig pleidooi gehouden voor het aantrekkelijker maken van werkgeverschap. We zijn het enige land in de wereld dat het verzonnen heeft om werkgevers te verplichten iemand twee jaar door te betalen bij ziekte, ook als dat komt door een ski-ongeluk.“

Borstlap vindt ook het ontslagrecht veel te ingewikkeld. “Als we de externe flexibiliteit beter beprijzen en terugdringen, dan moet daar meer mogelijkheid tot interne wendbaarheid tegenover staan. Meer flexibiliteit dus in arbeidscontracten en beloning.”

Biesheuvel is het daar zeer mee eens. Dat werkgeverschap door alle verplichtingen onaantrekkelijker is geworden, is één van de redenen waarom hij samen met Mirjam Bink ONL voor ondernemers startte. De onaantrekkelijkheid van werkgeverschap is volgens hem ook een van de redenen dat het aantal zzp’ers is toegenomen.

Dat concludeert ook de Commissie Borstlap.  Biesheuvel: “Wij van ONL verschillen van mening over een aantal oplossingen van de Commissie Borstlap, maar we delen de analyse volledig. Als we het stelsel overeind willen houden, dan moeten we de lasten eerlijker verdelen. Die zijn nu onevenwichtig verdeeld. Dat kan niet zonder dat je werkgeverschap weer aantrekkelijker maakt.”

Wendbaarheid en opleiding

Terug naar de wendbaarheid. Die wordt nu ook verwacht van interim-professionals. Albert Allmers ziet zijn FinanceFactor als een impresariaat voor die groep. “Wij hameren vanuit loopbaanperspectief bij onze netwerkleden op het belang van permanente educatie. Wij richten ons op kennisintensieve projecten, maar zien dat specialisten die het van zulke projecten moeten hebben te weinig investeren in hun netwerk en opleiding. Daar ligt voor ons als bureau een heel belangrijke rol.”

Dit sluit aan bij het eindrapport van de Commissie Borstlap. De commissie constateert dat er te weinig aandacht is voor persoonlijke ontwikkeling van werkenden., ook onder zelfstandigen. De verlengde coronasteun aan bedrijven moet dat ook gekoppeld zijn aan omscholing, vindt Borstlap. Iedereen moet een ‘individueel leerrecht’ krijgen, ook zelfstandigen.

Tot slot: de Wet DBA

Wat betekent dit alles nu voor hoe de zzp-markt gereguleerd moet worden? Via de Wet DBA is dat niet gelukt. De Commissie Borstlap ziet er niets in om die wet te vervangen met een wet minimumbeloning en wet zelfstandigenverklaring. Maar wat moet er dan wel gebeuren?

“Ik maak me zorgen dat veel weer wordt doorgeschoven naar een volgend kabinet”, zei Allmers. Van Biesheuvel mag de Wet DBA ‘gelijk van tafel’. “Vooral vanwege de praktische invulling. Het stelsel van  modelovereenkomsten is te ingewikkeld en ik heb geen enkel vertrouwen in de webmodule. Er is ook gewoon geen draagvlak. De webmodule is daar niet het juiste instrument voor. We pleiten er voor om het rapport Borstlap naar voren te trekken en het echt vernieuwd te doen. We gaan naar een ongekende crisis. Het is nu nog meer nodig om opdrachtgevers vooraf zekerheid te geven of ze iemand als zzp’er in kunnen huren. ”

Allmers heeft samen met brancheorganisatie Bovib flink geïnvesteerd in procedures om te voldoen aan de Wet DBA. Die vervangen door een webmodule ziet Allmers niet zitten. “De webmodule is een enorme administratieve last. We geloven meer in een splitsing tussen puur capaciteitsvraagstukken en kennisintensieve vraagstukken. Wellicht met een tariefgrens. De interim-managers die met die kennisvraagstukken bezig zijn, doen dat bijna allemaal vanuit de bewuste keuze voor zelfstandig ondernemerschap. Er is echt een enorme populatie in Nederland die overtuigd zelfstandige is en ook over de onderliggende waarden beschikt die daarbij past.”