Hilde Palland (CDA): ‘Verplichte aov voor zzp’ers is een stap in de goede richting’

Tweede Kamerlid Hilde Palland (CDA) houdt zich op 29 mei precies een jaar bezig met het arbeidsmarktbeleid en zzp-dossier. De Overijsselse is van huis uit aanbestedingsjurist en gaf jarenlang advies aan onder andere gemeenten en schoolbesturen op het gebied van maatschappelijk vastgoed. Toen de wet DBA werd ingevoerd, werkte Palland zelf als zelfstandig ondernemer.

“Ik merkte terughoudendheid bij opdrachtgevers”, vertelt ze. “Sommige opdrachtgevers kwamen in eerste instantie tot de conclusie dat zzp’ers inhuren gewoon niet meer kon. Het was heel apart om dat zelf te ervaren.” 

Punthoofd van veranderende regels

Daardoor weet ze ook dat het arbeidsmarktbeleid duidelijker moet worden. “Als het kabinet onzekerheid kan wegnemen, zijn veel partijen daarbij gebaat. Zzp’ers, inhurende bedrijven en de economie als geheel. Tegelijkertijd moeten we de kwetsbare zelfstandige beschermen en bestaanszekerheid bieden.”

Het arbeidsmarktdossier is een behoorlijke puzzel, vertelt Palland. Dat heeft meerdere oorzaken: “Ten eerste bestaat ‘de zzp’er’ niet. Zelfstandigen werken in heel veel verschillende sectoren, onder verschillende omstandigheden en met verschillende perspectieven. De kwetsbare groep eruit filteren gaat dus niet zomaar.” 

Daarnaast is het arbeidsrecht enorm complex, vertelt het Kamerlid. “Door de jaren heen zijn er steeds regels bij gekomen, die later niet bleken te werken en werden gecorrigeerd met nieuwe wetten. Ondernemers krijgen een punthoofd van die continue verandering in regelgeving.”

Dat moet eenvoudiger, zodat werkgeverschap en zelfstandig ondernemerschap aantrekkelijk blijven. “De overheid moet opdrachtgevers en zzp’ers dus niet te zwaar belasten met administratieve lasten. Zij hebben ruimte nodig om te ondernemen.”

• Lees ook: Paul Smeulders: ” GroenLinks heeft niets tegen zelfstandig ondernemers. Maar doe wel mee aan een collectief, sociaal stelsel.”

‘Werknemer, tenzij’

Duidelijkheid is dus belangrijk. Dat vindt ook de commissie Borstlap, die zich afgelopen jaar boog over de vraag hoe de regulering van werk eruit zou moeten zien. De commissie stelt drie ‘rijbanen’ voor: loondienst, flex (uitsluitend via uitzenden) en ondernemen. Als iemand eigen arbeid verricht tegen een beloning, is hij werknemer. Tenzij hij kan aantonen dat hij zelfstandige is. Deze ‘werknemer, tenzij’-benadering die de commissie voorstelt, krijgt veel kritiek van zzp-organisaties.

Palland begrijpt de weerstand, maar ze is het er niet mee eens. “Tegenstanders denken: ‘zie je wel, je mag geen zzp’er zijn’. Maar dat zegt Borstlap niet. In de technische briefing heeft hij zich behoorlijk genuanceerd. Het gaat erom dat zzp’er zijn een weloverwogen keuze is. De benadering is erop gericht de kwetsbare groep eruit te halen.”

De drie rijbanen zorgen voor meer overzicht, vindt ze. “In de bijlage van het rapport zat een overzicht van alle verschillende contractvormen die nu bestaan. Ontzettend ingewikkeld voor ondernemers. Daar gaan dan weer allerlei partijen tussen zitten, die zogenaamd ontzorgen maar eigenlijk een deel van de winst afpakken. Dat is onwenselijk.”

Collectief sociaal stelsel

Het CDA is voor een sociaal stelsel voor alle werkenden. In het verkiezingsprogramma heeft de partij het over een basisregeling waardoor alle werkenden bijdragen aan collectieve voorzieningen en er een beroep op kunnen doen. “Dat maakt het speelveld gelijk”, zegt Palland. “Je voorkomt dat een werkgever voor een zzp’er kiest omdat hij dan geen premies hoeft af te dragen. De keuze tussen een zelfstandige of een werknemer moet gebaseerd zijn op de aard van het werk, niet op kosten.”

Mensen moeten zelf kunnen bepalen op welke manier ze hun werk doen, vindt het CDA. “De tijd dat je 40 jaar bij dezelfde baas werkte, is voorbij. Misschien wil je wel zzp’er worden of ondernemerschap met een dienstverband combineren, bijvoorbeeld een paar dagen voor de klas in loondienst en daarnaast freelancen. Mensen hebben behoefte aan autonomie en willen gekend zijn in hun professionele handelen.” 

Stap voor stap

Dat zou volgens haar het beginsel moeten zijn van het arbeidsstelsel. “Op dit moment is ons systeem er nog totaal niet op ingericht om overgangen soepel te laten verlopen. We lopen achter op de ontwikkelingen. Met een collectieve basisregeling kun je soepeler schakelen.”

Zo’n hervorming van de arbeidsmarkt kan alleen geleidelijk, weet Palland. “Het kost tijd om een heel sociaal stelsel aan te passen. Op hoofdlijnen hebben we draagvlak voor zo’n verandering, maar het venijn zit hem nou net in de details.”

Ze noemt de verplichte aov uit het Pensioenakkoord ‘een stap in de goede richting’. Wat vindt zij van het voorstel voor de aov van de Stichting van de Arbeid? “De randvoorwaarden zijn goed, bijvoorbeeld dat je je huidige verzekering mag aanhouden en kunt bijverzekeren als je dat nodig vindt.”

Wet minimumtarief

Ze verwacht na de zomer een reactie van het kabinet op het voorstel voor de aov, maar de wet minimuminhuurtarief wordt waarschijnlijk een taak voor na de verkiezingen. CDA is positief over het doel van het voorstel. Palland: “Het doel is schijnzelfstandigen eruit filteren. Als dat kan met zo’n minimuminhuurtarief is dat een goed idee. Een minimum van 16 euro per uur is bovendien voor veel kwetsbare zzp’ers een flinke stap vooruit.”

Nadeel: de wet betekent meer administratieve lasten voor ondernemers. “Ik ben er wat dat betreft nog niet helemaal uit”, zegt ze. “Aan de ene kant hebben werknemers ook een minimumloon, daar hebben we ook een modus voor gevonden. Anderzijds zou het mooi zijn als we zo’n extra wet niet nodig hebben, maar via criteria kunnen bepalen wanneer iemand verkapt werknemer is.”

Maatwerk per sector

In dat geval is maatwerk nodig per sector, denkt het CDA-Kamerlid. “In een aantal sectoren zie je dat zzp’ers vaak afhankelijk zijn van één of twee opdrachtgevers, bijvoorbeeld in de journalistiek”, vertelt ze. “Daar moeten we een oplossing voor zoeken. Hun positie ten opzichte van de inlenende opdrachtgever moet sterker worden.”

Zzp’ers in sectoren waar geen problemen zijn, wil ze liever niet lastigvallen. “We zouden dit bijvoorbeeld kunnen oplossen met aan aanvullende criteria per branche, zoals in België. Wellicht kan zo’n branchespecifieke aanpak onderdeel worden van de webmodule.”

Coronacrisis

De online tool die duidelijkheid moet geven over de inhuur van zelfstandigen zou deze zomer klaar moeten zijn, maar de coronacrisis zorgt waarschijnlijk voor vertraging. Verandert de crisis ook het debat rondom de zzp’ers? Een heel grote verschuiving in het debat verwacht ze niet. Palland denkt dat de crisis vooral laat zien welke ondernemers het meest kwetsbaar zijn.

“De vorige crisis liet zien dat banken te weinig buffer hadden, nu zien we dat bij ondernemers in de breedste zin van het woord”, zegt ze. “Het is logisch en belangrijk dat zzp’ers steun krijgen, we helpen werkgevers tenslotte ook. Dit is geen conjuncturele dip maar een situatie die we nooit eerder hebben meegemaakt. Maar ik zag ook ondernemers die vanaf dag één riepen dat ze het niet zouden redden. Als je geen enkele klap kunt opvangen, ben je volgens mij niet zelfredzaam genoeg als ondernemer.”