Rekenkamer: nog steeds sprake van onrechtmatige inhuur bij Rijksoverheid

“Er is nog steeds sprake van onrechtmatige inhuur van personeel en inkoop (…) , waarvoor de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) verantwoordelijk is”, staat in het Verantwoordingsonderzoek 2019. Dit jaarlijkse onderzoek naar de uitgaven van de Rijksoverheid wordt traditiegetrouw op de derde woensdag van mei aangeboden aan de Tweede Kamer.

Al drie jaar in de fout

Voor het derde jaar op rij constateert de Algemene Rekenkamer ‘onvolkomenheden’ bij de Uitvoeringsorganisatie Bedrijfsvoering Rijk (UBR), de inhuurdesk van het ministerie van BZK. De UBR coördineert een groot deel van de inhuur van extern personeel van het Rijk. Volgens de Rekenkamer heeft de inhuurdesk afgelopen jaren ‘diverse verbeteringen’ doorgevoerd. De inhuurdesk kijkt bijvoorbeeld sinds 2018 kritischer naar de aanvragen van de ministeries, staat in het rapport.

• Lees ook: Inhuur bij Rijksoverheid in 2019: plus 260 miljoen. Minder uitvoerend, meer specialisten.

Meer interne controle, maar niet genoeg

De Rekenkamer beval eerder aan om continu individuele interne controles uit te voeren en ook die verbetering is doorgevoerd. “De UBR|Inhuurdesk is proactief met het verbeteren van het beheer”, staat in het onderzoek. “Daarmee streeft UBR zoveel mogelijk naar rechtmatige inhuur.”

Maar dat is niet goed genoeg, vindt de Rekenkamer. Ondanks de verbeterde controle, was er nog steeds te veel ‘onrechtmatige’ inhuur in 2019. “Dit is voor ons de reden dat de onvolkomenheid bij UBR|Inhuurdesk nog niet geheel opgelost is.”

Rijkswaterstaat houdt zich niet aan de wet

De onregelmatigheden in het inhuurproces vinden volgens de Rekenkamer vooral plaats vóórdat de aanvraag in behandeling wordt genomen. De Rekenkamer verwijst bijvoorbeeld naar de onderhandse aanbestedingen van Rijkswaterstaat.

“Wij constateren dat Rijkswaterstaat met enige regelmaat afwijkt van de wet- en regelgeving voor aanbestedingen en dat de UBR | Inhuurdesk hierin meegaat”, schrijven de onderzoekers in het rapport over het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I & W).

In een reactie belooft het ministerie dat er in 2020 een aparte ‘inkoopmonitor’ komt voor inhuur van extern personeel.

Fouten bij ICT-inhuur voor Defensie

Naast het ministerie van I & W krijgt ook Defensie een tik op de vingers. In 2019 heeft dat ministerie voor 59 miljoen euro aan overeenkomsten verlengd terwijl dat niet mocht, blijkt uit de rapportage. Het gaat om onrechtmatige overeenkomsten die onder het Dynamische Aankoopsysteem inzake ICT-inhuur (DAS ICT-inhuur) waren afgesloten.

Advies Rekenkamer: inhuurdesk moet strenger zijn

De Rekenkamer adviseert het ministerie van Binnenlandse Zaken om interne beheersmaatregelen scherper uit te voeren en actie te ondernemen als blijkt dat er iets fout zit. “Pas daarbij de wet- en regelgeving stringent toe”, schrijft de Rekenkamer. “Treed als opdrachtnemer kritisch en resoluut tegen opdrachtgevers op.”

Ofwel: als een verzoek niet voldoet aan de regels, moet de inhuurdesk het afwijzen. Verder beveelt de Rekenkamer aan om een centrale registratie bij te houden van de opdrachten waarbij opdrachtgevers gebruik maken van managementbesluiten of waivers om wet- en regelgeving niet toe te passen. Hierover moet de inhuurdesk rapporteren aan het ministerie van BZK.

Gebrek aan leiderschap

“De constatering dat met enkel opdrachten afwijzen het probleem opgelost zou zijn, lijkt me wat kort door de bocht”, zegt Frederieke Schmidt Crans, voorzitter van Bovib. Volgens de branchevereniging voor intermediairs en brokers heeft onrechtmatige inhuur vaak een andere oorzaak.

“Vaak komt het door gebrek aan leiderschap, integrale visie en eenduidigheid”, legt ze uit. “De meest invloedrijken bepalen wat er gebeurt. Een inhuurdesk heeft hun wensen dan maar op te volgen. Is het dan de inhuurdesk dat faalt of het leiderschap binnen de organisatie?”