Arthur Lubbers 22 juni 2020 7 reacties Print Arbeidsmarktrapport: regulering driehoeksrelaties nodig“Het aantal intermediairs neemt sterk toe. Er is een wildgroei aan nieuwe vormen van dienstverlening op de arbeidsmarkt. Dit is niet goed gereguleerd en dat leidt tot ongewenste maatschappelijke effecten. Daar moet iets aan gedaan worden”, stelt Peter Donker van Heel van De Beleidsonderzoekers. Hij pleit voor een nieuw keukentafeloverleg, waarbij ook vertegenwoordigers van zzp’ers en nieuwe intermediaire dienstverleners aanschuiven.Aanleiding is de recente publicatie van het rapport Driehoeksrelaties (zie hier), waaruit blijkt dat de bestaande wetgeving (Waadi en de Wet Flexibiliteit en Zekerheid (Wfz of Flexwet)) niet voldoende aansluit bij de huidige praktijk. Dit onderzoek is uitgevoerd door De Beleidsonderzoekers, de UvA, SEO economisch onderzoek en Mediad in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het staat aanstaande woensdag op de agenda voor een overleg tussen de Kamer en minister Koolmees. Bron: Eindrapport Driehoeksrelaties, De Beleidsonderzoekers Hugo-Jan Ruts (ZiPconomy) wil van Donker van Heel weten wat precies het probleem is van driehoeksrelaties en hoe dat dan opgelost kan worden. Zelfs nieuwe wetgeving die in Den Haag wordt bedacht sluit niet aan bij wat er feitelijk gebeurt op de arbeidsmarkt. Dat is toch geen verrassende conclusie? “Nee, de Commissie Borstlap kwam tot dezelfde conclusie. Wat wij nu ook cijfermatig hebben vastgesteld is welk deel van de driehoeksrelaties arbeidsrechtelijk nog onvoldoende gereguleerd is. Specifiek gaat het dan om de tussenkomst met zzp’ers en contracting, door ons gedefinieerd als uitbesteding van bedrijfseigen werkzaamheden.” Hoe groot is dat probleem? Peter Donker van Heel “Uit de enquête die wij voor dit onderzoek hebben gedaan blijkt dat de inzet van zzp’ers in ongeveer één op de vijf gevallen via tussenkomst verloopt. Wij hebben geen bewijs voor een toename van dit aantal omdat cijfers uit het verleden ontbreken, maar het aantal zzp’ers en het volume zzp’ers die diensten verrichten neemt wel toe, wat een indicatie is voor een toename van tussenkomst met zzp’ers. Driehoeksrelaties op zichzelf vormen niet het probleem, wel de ondoorzichtigheid van de intermediaire markt. Het aantal intermediairs is onbekend. Schattingen variëren van 30.000 tot 50.000. Men spreekt van wildgroei en dit is voor de handhaving een groot probleem. En het leidt tot oneigenlijk gebruik, dat kan voorkomen bij tussenkomst met zzp’ers en contracting. Het is een sociaal probleem als driehoeksrelaties leiden tot onderbieding (te lage beloning) en het is een economisch probleem bij overbieding (te hoge kosten voor bedrijven en instellingen). Niet alleen zzp’ers, maar ook driehoeksrelaties zetten hiermee het bereik van cao’s onder druk. En schijnconstructies leiden tot minder belasting- en minder premie-inkomsten. Het maatschappelijke probleem is tweedeling op de arbeidsmarkt en polarisatie in de samenleving. Dit probleem wordt algemeen erkend – het Sociaal Cultureel Planbureau, het Centraal Planbureau en de Commissie Borstlap wijzen er ook op – en het is duidelijk dat er iets aan gedaan moet worden.” Handhaving is op de ondoorzichtige intermediaire markt een probleem. Dat leidt tot oneigenlijk gebruik, bijvoorbeeld bij tussenkomst met zzp’ers en contracting. De Commissie Borstlap gaat uit van het ‘werknemer, tenzij’..-principe en ziet helemaal geen plek voor zzp’ers op de arbeidsmarkt. Ziet u dat ook zo? “Daar kan ik geen uitspraak over doen. Feit is dat er een tweedeling op de arbeidsmarkt optreedt. Hoewel ons onderzoek daar niet over gaat, is het achterliggende probleem natuurlijk dat de flexibilisering op de arbeidsmarkt sterk doorzet. Misschien heeft later één op de vier kinderen van nu een vaste baan. De vraag is ‘willen we dat?’” Moeten we niet oppassen voor verkeerde beeldvorming? Het aandeel zzp’ers groeit sinds enkele jaren al niet meer en schommelt rond de 13% van de beroepsbevolking. Bijvoorbeeld roepen dat de docent op vrijdagmiddag ontslag neemt om op maandagochtend als zzp’er terug te komen, mist onderbouwing. Het aantal zzp’ers voor de klas is juist gedaald. “Dat laatste is casuïstiek, ik heb daar geen cijfers van. Maar uit interviews met betrokkenen blijkt dat verschillende constructies van inzetten van zzp’ers via derden wel degelijk voorkomt, ook in het onderwijs. Onze conclusie is dat een groot deel van de intermediaire wereld nu niet goed gereguleerd is.” Lees ook: ‘Er is niets mis met driehoeksrelaties, zeker niet bij detachering’ (reactie VvDN) Over de onderkant van arbeidsmarkt is dat duidelijk, maar welk probleem aan de bovenkant van de zzp-markt moet worden opgelost? “Waar het om gaat is dat er een waterbedeffect optreedt, dat leidt tot het putje van de arbeidsmarkt. Dat is nu al gaande. Druk je op de ene arbeidsvorm, door bijvoorbeeld uitzenden goed te reguleren, dan komen er andere arbeidsvormen omhoog, bijvoorbeeld zzp-constructies of vormen van contracting. Dat is een kwestie van kosten. Het zijn communicerende vaten, dus moet je naar een integrale benadering; niet alleen uitzenden goed reguleren, tegelijkertijd alle andere arbeidsvormen.” Dat waterbedeffect blijft toch optreden. Als je detacheren strenger reguleert, krijg je meer zzp-constructies en als je dat strenger reguleert, krijg je meer Statement of Work (SOW)-projecten. Is die verschuiving in contractvormen te voorkomen met wetgeving over driehoeksrelaties? “Ja, dat effect zal blijven optreden. De vraag is of dat wenselijk is. Maar je kunt er ook anders naar kijken. Wanneer je als intermediair iemand in vaste dienst hebt en vervolgens elders laat werken, dan is toch sprake van baan- en inkomenszekerheid? Zou dat dan niet meegewogen kunnen worden bij regelgeving? Dit is wat de Vereniging van Detacheerders Nederland (VvDN) bepleit en dat lijkt een plausibel argument. Belangrijk in de discussie over driehoeksrelaties is de gezagsverhouding. Door onduidelijkheid daarover ontstaat een schemergebied en dat zet de deur open naar oneigenlijk gebruik. Niet voor niets worstelen de Belastingdienst en het UWV daarmee. Het levert een hoop narigheid op, bijvoorbeeld in de discussie over wel of niet premies afdragen. Je zou eigenlijk moeten kijken wat er gebeurt op de arbeidsmarkt als je het begrip gezagsverhouding laat vallen. Die vraag zou ik graag beantwoord zien worden.” Dus het bestaan van driehoeksrelaties op de arbeidsmarkt is het probleem? “Nee, zo simpel is het niet. De flexibilisering op de arbeidsmarkt is het grotere probleem. Het is logisch dat dat zo gegroeid is. Er is er in de moderne economie behoefte aan flexibiliteit bij bedrijven. Er is vervolgens een wisselwerking ontstaan tussen bedrijven en intermediairs. Wetgeving speelt ook een rol, zo heeft de invoering van de ketenbepaling in 1999 het vaste contract direct bij aanname onder druk gezet. Mede door de nieuwe wettelijke mogelijkheden zijn werkgevers de voor- en nadelen van tijdelijke contracten en uitzendcontracten steeds meer gaan vergelijken. Wat er alleen nu wel moet gebeuren is dat er een level playing field komt op de intermediaire markt (en voor werkenden).” Hoe draagt dit rapport daaraan bij? “Voor de moderne intermediairs zijn onze bevindingen misschien niets nieuws, maar toch zagen wij tijdens het onderzoek veel verschillende invullingen van het begrip driehoeksrelaties. Het is belangrijk dat iedereen dezelfde begrippen en definities hanteert. Wat wij in kaart hebben gebracht in ons rapport kun je zien als een gezamenlijk vertrekpunt voor discussies met traditionele en moderne partijen op de arbeidsmarkt.” Het is echt belangrijk dat ook nieuwe intermediairs zich mengen in de discussie. Want als je niet meedenkt, wordt er voor je gedacht. Dan moet die nieuwe intermediairs wel een plek aan tafel gegund worden? “Zeker. Destijds is uit het zogenoemde keukentafeloverleg (1996) van FNV, VNO en ABU een belangrijke basis gelegd voor de Waadi en de Wfz. Dat was toen een succes, maar die euforie daarover is nu foetsie. In 2020 ziet de arbeids- en intermediaire markt er heel anders uit en dus is zo’n keukentafeloverleg opnieuw nodig. Maar dan wel een grotere tafel, waar niet alleen de traditionele partijen aanschuiven, maar ook vertegenwoordigers van zzp’ers en nieuwe intermediaire dienstverleners zoals payrollers, detacheerders en MSP’s. En zeker ook online platformen, vaak de cowboys van de arbeidsmarkt. Alle belangenbehartigers moeten samen zoeken naar gemeenschappelijke oplossingen. Die discussie moet integraal gevoerd worden, juist omdat die arbeidsvormen zo samenhangen. “Het is echt belangrijk dat intermediairs en flexdienstverleners zich mengen in de discussie. Zij moeten een pacificatiepolitiek gaan voeren. Want als je niet meedenkt, wordt er voor je gedacht.” Reactie Bovib: ‘niets mis met driehoeksrelaties zzp’ers’ “Dit rapport heeft het speelveld goed omschreven, maar wij zien wel dat de kennis van de vormen van dienstverleningen nog te beperkt is. Dat leidt ertoe dat definities door elkaar worden gehaald”, zegt Frederieke Schmidt Crans, voorzitter van de Bovib, in een reactie op het rapport Driehoeksrelaties. “Zo wordt tussenkomst met zzp’ers en contracting onder één noemer geschaard, terwijl het iets wezenlijks anders is. Voor tussenkomst met zzp’ers is er wel degelijk regulering. Het Bovib-keurmerk bestaat sinds 2017 en is onlangs nog aangescherpt.” Schmidt Crans vindt ook dat er te gemakkelijk gedacht wordt dat intermediairs er alleen maar zijn om kosten te verlagen. “Dat doet geen recht aan onze toegevoegde waarde. Het begint bij het kennen van de dienstverlening, weten dat opdrachtgevers ons inschakelen omdat zij gebruik willen maken van ons netwerk, onze expertise en de systemen. Inhuur is een vak. Het is logisch dat zij dat uitbesteden. Daar is niets mis mee, mits je dat op basis van goede motieven en afspraken doet. Als Bovib dragen wij bij aan een eerlijke, transparantie arbeidsmarkt.” Volgens de Bovib-voorzitter moet de politiek de intermediaire markt ook niet verantwoordelijk houden voor de flexibilisering van de arbeidsmarkt. “Daar waar er behoefte aan is bij zowel zzp-ers als inlenende partijen zal deze dienstverlening blijven bestaan. Waar het om gaat is dat wij verantwoordelijkheid nemen voor onze rol in de keten en met ons keurmerk bijdragen aan de regulering en handhaafbaarheid. Dat is in ieders belang. Daarom gaan wij in op de uitnodiging om met elkaar om tafel te gaan.” arbeidsmarkt debat, Commissie Borstlap, goed opdrachtgeverschap, inhuur, intermediairs Print Over de auteur Over Arthur Lubbers Arthur Lubbers is redacteur bij ZiPconomy Bekijk alle berichten van Arthur Lubbers
Het gaater niet om wat WIJ WILLEN, maar wat indulividuen ZELF WILLEN…. Stop nu eens met die eeuwige betutteling en in feite de herijzenis van het communisme….centrale sturing is uit den boze…..de Haagse kern weet helemaal niet hoe het werkt….men schakelt oud topambtenaren in om rapporten te produceren over WERKEN….terwijl die gasten nog nimmer echt gewerkt hebben en ook geen risico genomen hebben…. Dit beleid heeft maar één doel….centrale sturing en het Haagse gerommel in stand houden…..bizar….maar wel een feit….
De heer Donker Van Heel meldt een paar zinnige dingen. De zinnigste is in min ogen pleiten voor “een nieuw keukentafeloverleg, waarbij ook vertegenwoordigers van ZZP’ers en nieuwe intermediaire dienstverleners aanschuiven.” Wij zijn er in ieder geval graag bij. Zijn blik op de arbeidsmarkt is verder helaas nogal vertroebeld door een traditionele bril. Wat denk je van zijn stelling “De flexibilisering op de arbeidsmarkt is het grotere probleem.” ‘WAAROM is dat hét probleem’, denk ik dan? Het is een inrichting van een deel van de arbeidsmarkt waar bewuste ZP’ers SAMEN met hun opdrachtgevers voor gekozen hebben. Zit die wens toch niet altijd zo in de weg met die conservatieve reflexen, maar faciliteer. Ik schreef in 2016 al over “De ZZP-entiteit”. Voer de ‘ZZPE’ in. Daar kunnen opdrachtgevers dan zonder risico zaken mee doen, terwijl netjes belasting wordt betaald en onterechte aftrekposten voor ZP’ers worden afgeschaft. Zie https://www.zipconomy.nl/2016/11/de-zzpe-zzp-entiteit-als-oplossing-voor-het-wet-dba-debacle/ Waar ik nog minder blij mee ben is de opmerking: … “online platformen [zijn] vaak de cowboys van de arbeidsmarkt.” Cowboys?? In de meeste gevallen betreft het energieke en integere ondernemers die in de uitdagende Nederlandse flexmarkt soms al jaren voor eigen rekening en risico volhouden en alles op alles zetten om de flexmarkt beter te laten functioneren. De beeldvorming van Donker Van Heel is te makkelijk en tendentieus, even snel mentaal gekopieerd vanuit de overlast die ervaren wordt door Airbnb en Uber maar voor het gemak geprojecteerd op flexmarktplatformen in het algemeen. Zonder te weten wat voor soort platformen er allemaal zijn en welke rol zij (kunnen) vervullen. Innovatieve spelers, zoals Planet Interim, maken rechtstreeks contact tussen opdrachtgevers en zelfstandige professionals juist mogelijk en maken de markt daarmee een stuk transparanter en dus minder afhankelijk van driehoeksrelaties. Zij faciliteren daarmee dat de beschikbare inhuurbudgetten eerlijk en over zo weinig mogelijk schijven kunnen worden gespendeerd, waar mogelijk rechtstreeks aan de professionals. (Eventueel via een MSP, die immers een inhurende eindklant exclusief vertegenwoordigt, waar nodig via een bemiddelaar, die hopelijk waarde heeft kunnen toevoegen. Ieder zijn of haar rol in de markt zou ik zeggen.) Wat ik tenslotte het meest vermoeiend vind, is dat de overheid zelf dit soort tendentieuze rapporten door traditioneel denkende ambtenaren laat opstellen, waar niemand van de echte belanghebbenden op zit te wachten. Daarmee wordt weer een hoop belastinggeld verspild. En dat terwijl de overheid zélf als grootste inlener van Nederland met onmogelijke tenders, blackboxes, politieke onkunde en een enorme flexmarktvervuiling via warme stoelen’ de flexmarkt het meest verstoort en de bewust zelfstandigen daarmee soms tot wanhoop drijft. Voer s.v.p. een rechtsvorm in voor bewuste zelfstandige professionals en pak misbruik van de onbewust zelfstandigen aan de onderkant van de markt aan. Niet meer, niet minder.
Ik pleit er ook voor om idd flexibiliteit toe te juichen, echter flexibiliteit binnen het arbeidsrecht te regelen, zoals Borstlap flexibiliteit bij de werkgever wil regelen. We zijn allen toe aan bijstellen van onze mindset, houding en gedrag voordat we tot anders handelen over kunnen gaan. Laten we dus allemaal flexibel zijn en flexibiliseren, of wellicht liever INNOVEREN of ONTWIKKVAARDIGHEID te noemen?! Dat is iets anders dan het angstbeeld dat er nu op het woord flexibilisering wordt geplakt 🙂 Flexibel betekent gewoon: mee kunnen bewegen. Ik ben er graag bij net als Arie en Niels (als ik hen goed lees) om een nieuwe aanvliegroute te delen als we een tafel hebben met alle afgevaardigden erbij, zodat we SAMEN een nieuw beeld van onze arbeidsmarkttoekomst kunnen vormen. Ik beloof ons, als we dit doen kunnen we met elkaar vanuit een gemeenschappelijk nieuw beeld nieuwe wegen vinden om e.e.a. aan te vliegen. Afspraken waar we het echt eens over kunnen worden. Het begint echter bij datzelfde toekomstbeeld. Belangrijkste van werken met platforms is dat als je het niet goed inregelt ze weinig kwaliteit en waarde toevoegen en veel geld en energie kosten (voor werkgever en opdrachtnemer). Het is onpersoonlijk en communicatie niet altijd goed. Dáár zouden we naar moeten kijken in mijn beleving. HRM afdelingen, en W&S/inhuur in het bijzonder, zou zichzelf moeten innoveren. Ik heb afgelopen maanden onderzoek gedaan en vind dat het behoorlijk stil staat qua benodigde ontwikkelingen om toekomstbehendig te zijn en blijven. We werven vaak op opleiding en werkervaring i.p.v. skills en competenties. Dit ligt eerder bij de ontwikkeling van HRM en W&S mensen dan aan de techniek van het platform. Waar we in het algemeen tegenaan lopen is dat huidige en nieuwe werkwijzen naast elkaar bestaan waardoor we elkaar niet goed meer ‘verstaan’ en elkaar en onze doelen mislopen. Dit vraagt nieuwe afstemming, dus eens wat nieuw keukentafeloverleg betreft 🙂 en laten we daarbij de bewegingen die al plaatsvinden bij sommige partijen gewoon als voorbeeld gebruiken, zodat we soepel en snel(ler) transformeren. Zonde van de tijd om nieuwe wielen uit te vinden. Hartelijke groeten,
Prima verhaal Marjolein. Op een ding na. Je scheert zelf ook helaas diverse spelers en tools over een kam. Je schrijft “Belangrijkste van werken met platforms is dat als je het niet goed inregelt ze weinig kwaliteit en waarde toevoegen en veel geld en energie kosten (voor werkgever en opdrachtnemer). Het is onpersoonlijk en communicatie niet altijd goed.” Dat is écht een onzinverhaal. Als je bijvoorbeeld bureaus niet goed inregelt, is het energie-, tijd- en budgetverlies vele malen groter. Je verliest immers veel tijd en energie aan al het ‘contact en contract’ dat je met alle bureaus dient te onderhouden, dan nog met de kandidaten uit alle verschillende bronnen en je bent altijd 10-24% aan commissie kwijt (in het hogere segment). Via een goed platform kan de interne opdrachtgever (lijnmanager of inhuur desk) zélf aan de knoppen zitten en direct de juiste mensen uit de markt halen. Goede platforms zijn in mijn ogen een service tool die: + het menselijk contact effectiever helpen inzetten, niet vervangen. Op het eind van het proces dienen immers altijd inlener en professional de deal te (willen) sluiten. + (Bij ons platform) zonder fee te betalen. Inlener en professional kunnen de uitgespaarde fee met elkaar delen! + En met een fair tarief. Daar bieden we uitstekende tools voor aan, we heffen de black box gewoon op. Juist géén onder- of overbieding. Door de veilingfunctionaliteit die Planet Interim bij iedere opdracht toepast, weten opdrachtgevers en interim professionals vooraf tevens dat ze een scherpe, maar faire prijs gaan overeenkomen. + Zonder energieverlies en + met een betere communicatie want veel gerichter; met een paar clicks zijn kandidaten simpel en netjes te informeren. Wellicht de grootste klacht over een groot deel van de bureaus. Jij hebt het wellicht over ‘portals’, de zogenaamde ‘marktplaatsen’ van overheden en grote bedrijven die geen marktplaats zijn maar die slechts met (inderdaad) weinig informatie tegen alleen de scherpste prijs namens slechts een partij (of een clubje vergelijkbare, zoals gemeenten) tijdelijke krachten uit de markt willen halen. Als het al waar is, want vaak een warme stoel Ook hier geldt in mijn ogen: dat ligt aan (het nalaten van) menselijk handelen niet per se aan de portal of het platform.
Dag Niels, Dankjewel voor jouw snelle reactie en compliment!! Wat ik zeg is zinvol (geen onzin) en wat jij zegt ook :-)) Ik ben het helemaal met jouw laatste rode draad conclusie eens en dacht dat ik dat ook zei (sorry als het zo niet overkwam omdat ik bureaus niet ook expliciet noemde, waardoor jij het anders las en interpreteerde dan ik bedoelde): het menselijk handelen voedt de systemen (en/of doet idd het matching- en communicatiewerk), dus laten we kijken naar hoe we het menselijk handelen ontwikkelen 🙂 Wat ook weer eens helder wordt uit deze uitwisseling: Lezen en als we ons geraakt voelen nog eens lezen, want als we uitgaan van ‘de meeste mensen deugen’ dan is dat de grootste oefening die wij als mensen te maken hebben om dichterbij elkaar te komen :-)) Daarnaast zijn dit soort uitwisselingen eigenlijk veel beter om mondeling te doen, dan ‘verstaan’ we elkaar sneller en kunnen vragen stellen over de gedachtegang van de ander tot we elkaar helemaal snappen. Tot ziens wellicht in een mondelinge uitwisseling… aan de gezamenlijke keukentafel! Groet en fijne avond, Marjolein
Dank voor je reactie en eensgelijks, Marjolein. Het zou in mijn ogen overigens kunnen helpen als je behalve van de lezer verwacht goed te lezen, soms ook ‘ik vind’ in plaats van ‘het is’ te schrijven als schrijver. (Dat triggerde mij althans om de door jou gepresenteerde “feiten” over platforms te weerleggen.)
Dag Niels, Helemaal eens, dat is altijd het beste! Ik realiseer me dat ik mijn zin ‘ Ik heb afgelopen maanden onderzoek gedaan en vind dat het behoorlijk stil staat qua benodigde ontwikkelingen om toekomstbehendig te zijn en blijven’ wellicht beter aan het begin van de alinea had kunnen zetten dan aan het einde. Ga ik volgende keer op letten 🙂 Thanks en fijne dag!!
