Hoe FNV/CNV actie tegen Temper laat zien dat de hervorming van de arbeidsmarkt nog ver weg is.

Vorige week stonden FNV en CNV gebroederlijk bij freelanceplatform Temper op de stoep om het bedrijf een witboek en een sommatie aan te bieden waarin de bonden Temper sommeerden de aanbieders op het platform als werknemer in dienst te nemen. Doet Temper dit niet, dan stappen beide bonden gezamenlijk naar de rechter. Interessant detail: in de sommatie is ook terug te lezen dat de bonden een vergoeding van 100.000 euro elk van Temper eisen, aangezien het platform de CAO’s van de bonden schendt en zij hierdoor ‘schade leiden door verlies van prestige en werfkracht’.

Naast de sommatie presenteerden de bonden een ‘witboek’ met een eigen onderzoek waarin de bonden claimen dat de maatschappij 18 miljoen euro misloopt door Temper. Temper heeft 2 weken om met de bonden om tafel te gaan.

Vakbondsacties tegen platformen

Het is niet de eerste keer dat FNV een platform aanklaagt: zo klaagde de bond eerder Deliveroo en Helpling aan. Bij Deliveroo waren de uitspraken wisselend, maar het beoogde resultaat van de bond werd niet behaald: de maaltijdkoeriers zijn nog niet in dienst bij het platform. Bij Helpling eenzelfde scenario, al kwam er (naar mijn mening) wel een heel interessante uitkomst uit deze zaak. De rechter besloot dat Helping geen werkgever is, maar wel een bemiddelaar.

Toevallig kwam vorige week Koolmees met een zelfde voorstel voor platformwerkers. Door zzp-bemiddeling (let op: dus geen thuisschoonmaak wat de rechter in de Helpling zaak heeft besloten, wat natuurlijk opmerkelijk is) onder de Waadi (Wet Allocatie Arbeidskrachten Door Intermediairs) onder te brengen krijgen platformen meer verantwoordelijkheden, zonder dat er iets over de status van de aanbieder hoeft te worden gezegd. Een op het eerste gezicht slimme snelle zet: een stap vooruit zonder iets te hoeven zeggen of vinden over de arbeidsrelatie. Maar ook een zet met wat praktische haken en ogen. Je leest er hier meer over. Maar het idee dat een platform als een bemiddelaar wordt aangemerkt is volgens mij meer dan redelijk. CNV heeft zich tot nu toe niet uitgesproken over platformwerk, behalve een artikel in De Telegraaf een jaar geleden waar ik deze reactie op schreef.

Nu terug naar FNV en CNV. Ik heb het rapport gescand en de cijfers zijn duidelijk. Al ben ik natuurlijk ook erg benieuwd naar de reactie vanuit Temper op deze cijfers. Het scrapen van cijfers van websites geeft altijd een beperkt beeld (zie ook de Airbnb discussie), waardoor er altijd aannames (lees: keuzes die door de intentie van de afzender kunnen worden beïnvloed) moeten worden gemaakt. Het zou mooi zijn om de bronbestanden van FNV/CNV en Temper eens naast elkaar te leggen, ik ben erg benieuwd wat daar uitkomt. Dat een Temper freelancer voor de klant in veel gevallen goedkoper is dan via een uitzendbureau heb ik regelmatig teruggekregen van de uitzendbureaus, maar zeker ook aan de kant van de werkende ben ik benieuwd naar meer cijfers in detail. Op zich ben ik niet tegen rechtszaken: als dat de manier is om duidelijkheid te krijgen dan is dat een optie. Al is het natuurlijk voor degenen waar de zaak over gaat altijd vervelend om als proefkonijn te dienen en te moeten betalen voor het duidelijk maken van onduidelijk beleid.

Waarom nu?

Het is niet vreemd dat de twee bonden samenwerken in deze casus: het is voor beide bonden een redelijk ‘veilige’ case en daarom prima om samen te werken. Daarnaast is dit voor CNV de eerste keer dat het iets met platformwerk doet en dan is de eis van in dienst nemen, een bekende in vakbondsland, eentje waar intern weinig gedoe over kan ontstaan. De timing voor Temper is natuurlijk op zijn zachtst gezegd beroerd: de sommatie komt op een moment dat zowel het bedrijf als de sector waarin het opereert aan het infuus ligt. Dan heb je waarschijnlijk weinig zin in een delegatie vanuit de vakbonden met een spandoek en een confettikanon.

Voor de bonden is de timing prima: met de vakantie voor de deur hebben de bonden een bommetje gegooid waar ze na de vakantie weer mee verder kunnen. Aan de andere kant is de timing ook opmerkelijk: beide bonden zitten bij de SER in de commissie over ‘platformeconomie en werk‘ dat binnenkort met een rapport komt. Je zou zeggen dat het handig zou zijn om hier even op te wachten om de zaak beter te kunnen onderbouwen.

Een verklaring voor het ‘waarom nu’ kan natuurlijk zijn dat de bonden vinden dat juist in een crisis als deze de kwetsbaarheid van de ZZP aanbieder op het platform extra zichtbaar en daardoor relevant is. Er zullen genoeg freelancers zijn die niet kunnen terugvallen op de regelingen vanuit de overheid. Als zij in dienst waren geweest via een uitzendconstructie was dit mogelijk een ander verhaal geweest. Ik zeg bewust ‘mogelijk’, omdat ook hier het nodige om te doen is. Hier en hier lees je er meer over. Daarnaast ben ik benieuwd hoe het is geregeld voor de uitzendkrachten die via Mice en Place werkten. Dit iconische uitzendbureau voor horecapersoneel ging in de eerste maand van de crisis failliet.

Daarnaast was het natuurlijk wachten totdat er (mogelijk) weer een rechtszaak zou beginnen. Het rapport van FNV is grondig en er zit maanden werk in. Dit is dus niet iets van ‘over één nacht ijs’.

Wat nu?

Dan de wat nu? Wat mij opviel na het persbericht over de sommatie is dat het stil bleef. Heel erg stil. Naast een stuk in de Volkskrant, dat een uur na het live gaan van het bericht op de FNV website werd gepubliceerd, en een stuk in het FD waren het op Twitter vooral vakbondsmensen die iets over de sommatie deelden. Op zich ook niet zo heel erg vreemd: een sommatie an sich is niet zo spannend en een vakbond die iets tegen freelancers of platformen heeft is ook geen nieuws. Ik had meer commotie verwacht rondom het rapport van de 18 miljoen, maar blijkbaar maakte dit geen indruk op journalisten.

Hoewel ik niet weet hoe dit verder af zal lopen, verwacht ik dat Temper ontspannen zal reageren. Het platform is al sinds de start van het bedrijf in gesprek met FNV Horeca en werkt daar ook mee samen, dus ik verwacht dat dat gesprek er wel komt. Temper en de bonden weten elkaar immers al lang te vinden, daar was een sommatie niet voor nodig: een telefoontje was voldoende geweest. Wat ik niet verwacht is dat Temper zich zal transformeren naar een uitzendbureau. Daar durf ik wel een goede weddenschap op af te sluiten. Dat gaat niet gebeuren. En dat weten de bonden ook.

Dus dan ook de vraag: waarom deze sommatie? De bonden weten dat Temper niet op de sommatie in zal gaan en dat de enige manier voor duidelijkheid de gang naar de rechter is. Deze stap hadden ze dus ook over kunnen slaan, hoewel een intern feestje natuurlijk altijd goed is voor het moraal.

Op de vraag ‘wat nu’, kort samengevat: aan tafel, misschien een rechtszaak, heel misschien duidelijkheid, maar het blijft toch een beetje symptoombestrijding en het negeren van de vragen en verantwoordelijkheden die aan de basis liggen.

Conclusie

Zoals eerder gemeld ben ik niet voor of tegen een rechtszaak. Als dat duidelijkheid biedt: prima. Waar ik wel tegen ben dat is dat er nog steeds grote rondjes rondom essentiële arbeidsmarktvraagstukken worden gelopen en iedereen nog steeds erg vanuit de eigen vertical opereert. De bonden, maar ook Koolmees, gooien voor de zomer een balletje op, wetend dat er na de zomer nog een aantal flinke vraagstukken op de agenda staan. Je kunt dit slim noemen. Of gewoon makkelijk.

Het Borstlap rapport meldde de ambitie om flex minder flex te maken en vast minder vast. De strijd om flex minder flex te maken gaat door, maar wat met vast minder vast? Daarnaast gaat het debat nog steeds puur over de vorm van het contract in plaats van de onderliggende waarden. Dat geeft wat mij betreft aan dat iedereen nog steeds naar de (extreem) korte termijn en naar het eigenbelang kijkt en niet (of in ieder geval onvoldoende) naar de lange termijn en het bredere belang. Op zich ook niet heel verrassend: de lange termijn vraagt een systeemverandering en dat is spannend en risicovol. Maar misschien had ik er gewoon te veel van verwacht. Net als dat ik, misschien achteraf gedacht wat naïef, hoopte dat de crisis een systeemverandering zou versnellen, terwijl ik nu zie dat de crisis vooral bestaande ongelijkheid en weeffouten versterkt.

Mijn conclusie kan dan niets anders zijn dat het debat over de arbeidsmarkt nog op hetzelfde niveau zit als voor Borstlap en ik zie dan ook weinig tekenen dat dit snel zal veranderen. Niet iets om trots op – of tevreden over – te zijn.