Europese Commissie wil duidelijk maken wanneer zzp’ers collectief mogen onderhandelen

De Europese Commissie wil duidelijker maken onder welke omstandigheden zzp’ers collectief mogen onderhandelen zonder daarmee kartelwetgeving te overtreden. Op die manier wil de commissie kwetsbare zelfstandigen meer onderhandelmacht geven.

Schijnzelfstandigen zijn uitgezonderd van kartelverbod

Volgens het Europees recht mogen werknemers collectief onderhandelen over salarissen, maar (zelfstandig) ondernemers mogen geen prijsafspraken maken. Dat druist namelijk in tegen het kartelverbod.

Schijnzelfstandigen zijn de uitzondering op deze regel, blijkt uit een uitspraak van het Europees Hof (2014). Wie hetzelfde werk op dezelfde manier doet als werknemers, mag wel collectief onderhandelen. Zo is onlangs in de CAO voor architecten opgenomen dat ingehuurde zzp-architecten minimaal een tarief moeten krijgen van 150% van het vergelijkbare loon (zie hier).

Richtlijnen voor alle zzp’ers

Het probleem is dat je dan wel eerst moet bepalen dat iemand schijnzelfstandige is. En dat is lang niet altijd duidelijk. Daarom wil de Europese Commissie richtlijnen opstellen die gelden voor alle zzp’ers. Als zij aan bepaalde voorwaarden voldoen, mogen zij gezamenlijk onderhandelen over tarieven. Het voordeel: de rechter hoeft niet eerst te bepalen dat iemand schijnzelfstandige is, voordat hij collectief mag onderhandelen.

Hiermee wil de Commissie vooral onderbetaalde platformwerkers beschermen, benadrukt Margrethe Vestager via Twitter. Zij is verantwoordelijk voor het concurrentiebeleid. Volgens haar hebben zzp’ers die werken via platformen als taxi-app Uber of maaltijdbezorger Deliveroo in hun eentje een veel te zwakke onderhandelingspositie. Als ze samen optrekken, hebben ze veel meer kans om hun arbeidsomstandigheden te verbeteren.

“Degenen die het nodig hebben mogen collectief onderhandelen zonder bang te zijn dat ze de Europese regels overtreden”, schrijft Vestager. “Het verschil tussen werknemers en zzp’ers is niet altijd duidelijk. We willen meer duidelijkheid geven, zodat ook kwetsbare platformwerkers gezamenlijk tariefafspraken kunnen maken om hun werkomstandigheden te verbeteren. Het is niet de bedoeling dat de kartelwet werkenden ervan weerhoudt om een vakbond te vormen.”

Those who need to can do collective bargaining without fear of breaking EU competition rules. But the concept “worker” and “self-employed” is now blurred. We want to clarify to enable #platformWorkers to negotiate collectively to improve working conditionshttps://t.co/f8KD93Gani

— Margrethe Vestager (@vestager) June 30, 2020

De Commissie komt in de herfst met een voorstel waar iedereen zijn mening over mag geven via een internetconsultatie.

Zij-aan-zij

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) publiceerde vorig jaar al een ‘Leidraad tariefafspraken zzp’ers’ die duidelijk moet maken in welke gevallen zzp’ers  gezamenlijk afspraken kunnen maken over hun tarief.

Daar staat bijvoorbeeld in dat zzp’ers die ‘zij-aan-zij’ werken met werknemers in het bedrijf of de sector voor dat werk geen “ondernemer” zijn volgens de Mededingingswet. Dus als zzp’ers in de dagelijkse gang van zaken niet te onderscheiden zijn van werknemers in die sector, dan mogen zij gezamenlijk onderhandelen over tarieven.

In een reactie op een motie van Kamerleden Gijs van Dijk (PvdA) en Steven van Weyenberg (D66) heeft minister Koolmees toegezegd om voor het einde van het jaar te inventariseren of naast de architectenbranche er in meer sectoren minimumtarieven voor zzp’ers zijn afgesproken. En eventuele belemmeringen weg te nemen als het niet lukt om tariefafspraken te maken.