Kamer buigt zich over flexbranche en driehoeksrelaties

De commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid van de Tweede Kamer praat morgen met Minister Wouter Koolmees (D66) over de werking van de flexbranche. De branche hoopt op een breed debat over de arbeidsmarktpositie van dienstverleners op het gebied van tijdelijke arbeid.

Waar gaat het over?

Er valt namelijk nogal wat te bespreken. Voor de zomer ontving de Tweede Kamer een stapel rapporten en brieven, onder andere een voorlopige evaluatie van de Wet Arbeidsmarkt in Balans, een rapport over de positie van uitzendwerknemers en een flink onderzoek naar ‘Driehoeksrelaties’. Dat laatste rapport is een studie naar de verschillende relaties tussen werkenden, opdrachtgevers en dienstverleners zoals intermediairs, detacheerders of uitzendbureaus. Eén van de conclusies uit het rapport: er is meer regulering nodig.

Dit vraagt om een hoofdlijnendebat, over de toekomst van de arbeidsmarkt, over wendbaarheid én weerbaarheid van bedrijven en werkenden en hoe intermediairs daar een rol in kunnen spelen. Maar of dat er woensdag komt is maar de vraag. Immers dit soort debatten gaan al snel alleen over incidenten en krantenkoppen, zoals A1-constructies binnen de uitzendbranche (lees: ‘Uitzendkoepel wil verbod op premieshoppen’). Het is te hopen dat dit probleem van een paar duizend schrijnende gevallen het brede debat over miljoenen werkenden niet in de weg staat.

Verkeerd beeld?

De rapporten staan in elk geval wel op de agenda. De studies naar uitzendmedewerkers en driehoeksrelaties zijn naar de Tweede Kamer gestuurd onder het kopje ‘uitzendonderzoeken’, maar daarin komt ook uitgebreid de positie van zzp-intermediairs en detachering aan bod.

Brancheorganisaties maken zich wel zorgen over het feit dat dit allemaal is samengebracht onder het kopje ‘uitzenden’. De branchevereniging voor Brokers en Intermediairs (Bovib), de Nederlandse Bond van Bemiddelings- en Uitzendondernemingen (NBBU) en Intermediairs voor Zelfstandig Ondernemers Nederland (I-ZO Nederland) presenteerden voor de zomer een gezamenlijk factsheet waarin ze uitleggen wat intermediairs anders maakt. Volgens de branches bestaat er namelijk een verkeerd beeld van zzp-bemiddeling en daar willen zij iets aan doen.

De ene dienstverlener is de ander niet

Peter Donker van Heel is een van de opstellers van het rapport Driehoeksrelaties. In een interview met ZiPconomy gaf hij aan dat er meer regulering nodig is.  “Het aantal intermediairs neemt sterk toe. Er is een wildgroei aan nieuwe vormen van dienstverlening op de arbeidsmarkt. Dit is niet goed gereguleerd en dat leidt tot ongewenste maatschappelijke effecten. Daar moet iets aan gedaan worden.”

Hij pleit voor een keukentafeloverleg met vertegenwoordigers van zzp’ers en nieuwe intermediaire dienstverleners. Zijn pleidooi voor zo’n breed overleg valt goed bij een aantal brancheorganisaties. Vooral als daarin de ruimte en aandacht is voor andere vormen van dienstverlening dan alleen de uitzendbranche.

Zo blijven detacheerders, waarbij werkenden een vaste arbeidsovereenkomst hebben met de detacheerder, het vreemd vinden dat ze steevast onder regelgeving voor uitzenders vallen. En brancheorganisaties als de Bovib, I-ZO Nederland en de RIM benadrukken dat hun leden vrijwel uitsluitend goed betaalde zelfstandige professionals bemiddelen. Zij wijzen erop dat de voortdurende discussie over kwetsbare zzp’ers ook bewuste, zelfredzame zelfstandigen dwars zit.

… maar Borstlap adviseert één rijbaan

In het eindrapport pleit de Commissie Borstlap er juist voor om alle vormen van tijdelijke arbeid samen te voegen in één ‘rijbaan’: het uitzendcontract. Het rapport Driehoeksrelaties laat zien dat de werkelijkheid nu veel pluriformer is.

“Driehoeksrelaties op zichzelf vormen niet het probleem,” stelt Donkers van Heel. “Wel de ondoorzichtigheid van de intermediaire markt. Het aantal intermediairs is onbekend. Schattingen variëren van 30.000 tot 50.000. Men spreekt van wildgroei en dit is voor de handhaving een groot probleem.”

‘Onvoldoende regulering’

Bovendien leidt dit volgens hem tot ‘oneigenlijk gebruik’. “Het is een sociaal probleem als driehoeksrelaties leiden tot onderbieding (te lage beloning) en het is een economisch probleem bij overbieding (te hoge kosten voor bedrijven en instellingen). Niet alleen zzp’ers, maar ook driehoeksrelaties zetten hiermee het bereik van cao’s onder druk. En schijnconstructies leiden tot minder belasting- en premie-inkomsten.”

Volgens hem treedt er een ‘waterbedeffect op’. “Dat leidt tot het putje van de arbeidsmarkt en is nu al gaande”, zegt hij. “Druk je op de ene arbeidsvorm, door bijvoorbeeld uitzenden goed te reguleren, dan komen er andere arbeidsvormen omhoog, bijvoorbeeld zzp-constructies of vormen van contracting. […] Dus moet je naar een integrale benadering; niet alleen uitzenden goed reguleren, tegelijkertijd alle andere arbeidsvormen.”

Volgens hem is het tijd voor nieuwe wetgeving over driehoeksrelaties. “Je kunt er ook anders naar kijken. Als je als intermediair iemand in vaste dienst hebt en vervolgens elders laat werken, dan is toch sprake van baan- en inkomenszekerheid? Zou dat dan niet meegewogen kunnen worden bij regelgeving? Dit is wat de Vereniging van Detacheerders Nederland (VvDN) bepleit en dat lijkt een plausibel argument. “

Onvoldoende regulering

Daarbij is werken met zzp’ers via tussenkomst van een bureau arbeidsrechtelijk nog onvoldoende gereguleerd, staat in het rapport. Dat geldt ook voor iets als ‘contracting’, waarbij zzp’ers niet werken op uurbasis maar op basis van vooraf vastgestelde doelen. Contracting komt voor in bijvoorbeeld de transportsector en in de consultancy en interim-wereld via ‘statements over work’.

Te weinig regulering? Onzin, vinden de brancheorganisaties. Zo heeft Bovib al jaren een eigen keurmerk voor leden.

Hoe minister Koolmees hierover denkt is niet duidelijk. Hij wil in één keer een kabinetsreactie geven op de ‘uitzend-rapporten’ en het advies van de Commissie Borstlap. Dat duurt langer dan verwacht vanwege de coronacrisis.

Een terugkerend probleem tijdens politieke debatten over de flexbranche is dat politici termen door elkaar halen. Op zich niet vreemd, want de wereld van dienstverlening rond flexibele arbeid, interim-professionals, zelfstandige consultants en inhuur is de afgelopen jaren fors veranderd.

Bij het lanceren van de ZiParena, een groot overzicht met de verschillende vormen van dienstverlening richting opdrachtgevers, publiceerde ZiPconomy ook het Flexicon, waarin de meest gebruikte termen worden uitgelegd.

Grotere keukentafel

Donker van Heel ziet veel heil in een nieuw keukentafeloverleg. Daarbij verwijst hij naar het overleg uit 1996 tussen de FNV, VNO en ABU waarin een belangrijke basis gelegd werd voor de Waadi en de Wfz.

“In 2020 ziet de arbeids- en intermediaire markt er heel anders uit en dus is zo’n keukentafeloverleg opnieuw nodig”, vindt hij. “Maar dan wel aan een grotere tafel, waar niet alleen de traditionele partijen aanschuiven, maar ook vertegenwoordigers van zzp’ers en nieuwe intermediaire dienstverleners zoals payrollers, detacheerders en MSP’s. En zeker ook online platformen. Alle belangenbehartigers moeten samen zoeken naar gemeenschappelijke oplossingen. Die discussie moet integraal gevoerd worden, juist omdat die arbeidsvormen zo samenhangen.”

Hij vindt het echt belangrijk dat intermediairs en flexdienstverleners zich mengen in de discussie. “Zij moeten een pacificatiepolitiek gaan voeren. Want als je niet meedenkt, wordt er voor je gedacht.”

Lees hier het volledige interview over het rapport Driehoeksrelaties.

Aanstaande woensdag is ZiPconomy aanwezig tijdens het debat voor verslag. Volg het live via Twitter en lees donderdag het laatste nieuws op onze website.