Lessen uit de VS: wet schijnzelfstandigheid alweer aangepast

In een poging het onderscheid tussen werknemers en freelancers voor eens en altijd duidelijk te maken, voerde de staat Californië op 1 januari 2020 de ABC test in. Freelancers moeten aan drie voorwaarden (A, B, C) voldoen voordat ze een opdracht als zelfstandige mogen uitvoeren: ze bepalen zelf hoe en wanneer ze werken, ze doen niet hetzelfde werk dat werknemers in loondienst verrichten bij hetzelfde bedrijf en ze werken ook voor andere opdrachtgevers. Om als freelancer te kunnen werken moeten ze aan deze drie voorwaarden voldoen.

Aanleiding voor deze even simpele als omstreden AB5 wetgeving zijn platformen als Uber en Lyft, waarvan de taxi-chauffeurs als freelancer werken. Schijnzelfstandigen en geen echte ondernemers, zo vinden veel politici in de Amerikaanse staat. Dus kwam er deze manier om werknemers en freelancers van elkaar te onderscheiden.

Tal van uitzonderingen van kracht

De wetgeving riep al snel veel weerstand op, vooral ook onder freelancers die in heel andere beroepsgroepen werken. Bijvoorbeeld onder consultants, journalisten of musici. Daarbij ging het met name om het feit dat je als freelancer geen werk mag doen dat anderen in loondienst doen.

Na het nodige lobby werk zaten er in de AB5 wetgeving al de nodige uitzonderingen. In een aanvullende wet, AB2257, zijn die uitzonderingen nog eens fors uitgebreid. Van 75 beroepen is nu opgenomen dat ze niet onder de AB5 wet vallen. Daarnaast geldt de wetgeving – onder voorwaarden – niet meer voor tijdelijke opdrachten of opdrachten waarbij het contact niet intensiever is dan eens per week (a stand-alone non-recurring event in a single location, or a series of events in the same location no more than once a week). . AB5 had verder al een uitzondering voor business-to-business opdrachten (onder een reeks van voorwaarden: acting as a sole proprietor, or a business entity formed as a partnership, limited liability company, limited liability partnership or corporation contracts to provide services to another such business), dat is nu uitgebreid richting opdrachten voor (semi)overheden. Journalisten mochten onder AB5 maximaal 35 artikelen per jaar voor een opdrachtgever maken, onder AB 2257 worden de voorwaarden opgerekt, mist hij/zij een contract heeft dat “specifies the rate of pay and obligation to pay by a defined time, as long as the individual providing the services is not directly replacing an employee who performed the same work at the same volume for the hiring entity; the individual does not primarily perform the work at the hiring entity’s business location”. En zo gaat de lijst met uitzonderingssituatie nog wel even door.

De ooit zo eenvoudig ogende ABC test is dus al binnen het jaar verworden tot een vrij complexe wetgeving met tal van uitzonderingssituaties.

Webmodule en lessen uit de VS

De parallellen in deze ontwikkelingen in Californië en de discussie in Nederland zijn snel te trekken.

In een poging om kwetsbare zzp’ers te beschermen groeit ook hier de roep om een verbod dat zelfstandigen hetzelfde werk doen als werknemers (zie de adviezen van de Commissie Borstlap en de advocaat-generaal). Met – als dat doorgaat en er als er zoals in de VS geen uitzonderingen op komen – als neveneffect dat ook hier honderdduizenden, zelfredzame zelfstandig professionals niet meer als zelfstandige hun werk kunnen doen. En ook hier wordt gewerkt aan een poging om met een en dezelfde test (de webmodule) de hele markt van het inhuren van zelfstandigen te reguleren. Ondanks alle waarschuwingen vooraf dat de werkelijkheid te complex en te divers is voor een dergelijke ‘one size fits all’ benadering.

Benieuwd of en hoe de beleidsmakers hier lessen trekken uit deze poging van Californië om duidelijkheid te scheppen in het dossier schijnzelfstandigheid.