Verdere afbouw zelfstandigenaftrek: ‘Een verkeerde maatregel, op een verkeerd moment, met de verkeerde argumentatie’

De zelfstandigenaftrek is dit jaar nog 7030 euro, volgend jaar wordt dat 6670 euro. Uiteindelijk wordt deze aftrekpost afgebouwd naar 3240 euro in 2036, in plaats van 5000 euro in 2028.

Dat staat in het Belastingplan 2021, dat het kabinet op Prinsjesdag presenteerde. De afbouw van de zelfstandigenaftrek gaat dus iets langzamer en er blijft op den duur minder van over. Het tegengaan van concurrentie tussen werknemers en zzp’ers lijkt het belangrijkste argument. 

De zelfstandigenaftrek is een aftrekpost speciaal voor eenmanszaken. Wie minimaal 1225 uur per jaar werkt als zelfstandige, hoeft over dit bedrag geen inkomstenbelasting te betalen.

De afbouw wordt in de eerste twee jaar gecompenseerd met een verhoging van de arbeidskorting die alle werkenden krijgen. Het koopkrachtvoordeel van die verhoging gaat dus aan zelfstandigen voorbij.

PZO: kabinet straft ondernemerschap af

“Verbijsterend”, vindt directeur Margreet Drijvers van Platform Zelfstandig Ondernemers (PZO). “Het is een sobere Prinsjesdag voor zelfstandigen die het nu in de crisis veelal al zwaar hebben.”

Bovendien vindt ze dat het ondernemerschap in deze crisistijd juist gestimuleerd moet worden. “Dit voelt als het afstraffen van ondernemerschap”, zegt ze. “De zelfstandigenaftrek is voor zzp’ers belangrijk voor het kunnen opbouwen van buffers. Het is uitermate teleurstellend dat het kabinet kiest voor nog verdere afbouw.”

Drijvers benadrukt dat de commissie Borstlap pleit voor een integrale aanpak van de arbeidsmarktvraagstukken. “Cherry picking was uit den boze en dat is nu precies wat het kabinet doet. Zonder goed debat over de arbeidsmarkt gaat het kabinet vast over tot het treffen van slechts één van de voorgestelde maatregelen van Borstlap.”

Kunstenbond: ‘Dit zegt iets over de waardering van ondernemerschap’

Ook bij de Kunstenbond zijn ze zeer verbaasd over de getroffen maatregelen. “Er is nog geen integrale visie over het arbeidsmarktbeleid of een reactie op de commissie Borstlap, maar deze maatregel wordt wel alvast naar voren geschoven. Dat is raar,” aldus voorzitter Peter van den Bunder.

Het kabinet bouwt de zelfstandigenaftrek af om de fiscale verschillen tussen werknemers en zzp’ers te verkleinen. Maar 90% van de zzp’ers in de cultuursector heeft niks te maken met deze loonconcurrentie, zegt Van den Bunder: “In die zin is het gewoon een verkeerde maatregel, op een verkeerd moment, met de verkeerde argumentatie”.

De plannen om de arbeidskorting te verhogen, zullen de maatregelen van het afbouwen van de zelfstandigenaftrek op korte termijn wel dempen, denkt Van den Bunder. Maar het is en blijft een bezuiniging. “De maatregel zegt gewoon iets over de waardering van het kleinschalig zelfstandig ondernemerschap”.

Werkvereniging: ‘Kwetsbare groep verder de put in’

Roos Wouters van de Werkvereniging begrijpt niet waarom het kabinet met deze maatregel komt. “Wie is hier nou daadwerkelijk bij gebaat?” zegt ze. “De staatskas spek je er nauwelijks mee en het zorgt er ook niet voor dat bedrijven mensen eerder in dienst nemen. En als je wilt voorkomen dat mensen zzp’er worden, is dit niet de juiste manier.”

Slechts een heel klein deel van de zzp’ers kiest voor het ondernemerschap vanwege het geld, benadrukt Wouters. “De afbouw van deze fiscale aftrekpost scheelt bovendien slechts een tientje per maand. Zelfredzame zzp’ers zullen daardoor niet ineens werknemer willen worden. Maar je geeft deze ondernemers wel een onveilig gevoel. Dit is symboolpolitiek waar ik verdrietig van word.”

Juist kwetsbare zzp’ers krijgen last van deze maatregel, voorspelt Wouters. “Je helpt zo de onderkant van de markt verder de put in. Daar is een tientje per maand minder misschien net het verschil tussen je eigen geld verdienen en de bijstand. Juist de mensen in slechte onderhandelingsposities worden gepakt, terwijl dat toch juist de groep is die het kabinet probeert te ‘redden’?”

VZN: ‘Zzp’er onvoldoende op het netvlies’

De Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN) vindt de nieuwe maatregel een gemiste kans. “De miljoenennota staat bol van maatregelen die het economisch ondernemerschap van mkb’ers moet stimuleren in deze barre tijden. Waarom worden de zzp’ers dan niet geholpen?”, aldus voorzitter Cristel van de Ven.

Net als de Kunstenbond benadrukt de VZN dat bepaalde groepen hard geraakt worden door de afbouw van de zelfstandigenaftrek, zoals geluidstechnici of mensen werkzaam in de cultuursector. “Zij hebben al enorme klappen gekregen door de coronacrisis. Zzp’ers worden dan ook onvoldoende vertegenwoordigd in de besluiten die over hen gaan”, vindt Van de Ven.

De VZN is al in gesprek met de politiek en de sociale partners over het versterken van de rechtspositie van zzp’ers. Die is nu namelijk nog erg onduidelijk, vindt de vereniging waarin belangenbehartigers ONL, ZZP-Nederland, Zelfstandigen Bouw en SoloPartners de krachten bundelen. Over zo’n zelfstandige rechtspositie wordt in de Miljoenennota niet gesproken. Van de Ven: “De toegevoegde waarde van de zzp’er staat gewoon onvoldoende op het netvlies.”

FNV: ‘Bepaalde groep krijgt de rekening’

De FNV Zelfstandigen vindt de versnelde afbouw van de zelfstandigenaftrek op zichzelf niet volstaan. “Als de maatregel onderdeel uit zou maken van een goed, integraal arbeidsmarktbeleid waarin zelfstandigen ondersteund worden, dan zou ik het kunnen begrijpen, maar dat goede beleid is er simpelweg niet,” stelt Irene van Hest, de nieuwe manager van het Expertise Centrum Zelfstandigen van de FNV.

De commissie Borstlap concludeert dat de zelfstandigenaftrek een verkeerde prikkel geeft: door slechte onderhandelingsposities en schijnzelfstandigheid is het fiscale voordeel voor sommige zzp’ers noodzakelijke inkomensondersteuning geworden.

Van Hest kan zich wel vinden in de conclusie. Alleen is er nog geen beleid om deze zzp’ers te helpen zodat ze de zelfstandigenaftrek niet meer nodig hebben om het hoofd boven water te houden, zo benadrukt Van Hest. “Het lukt de politiek niet om dit vraagstuk op de rit te krijgen”, zegt ze. “Voorstellen die de huidige wetgeving moeten vervangen, zijn grotendeels gestrand. Zo krijgt een bepaalde groep zelfstandigen de rekening, zonder dat het kabinet hun positie verbetert.”