Jezelf bijspijkeren, moet dat nou echt?

Het is een lastig dilemma: als zzp’er wil je best wel blijven leren en investeren in jezelf. Maar het kost vaak veel geld én je kunt in je studietijd niet werken! Dan verdien je dus niets. Zelfontwikkeling bij zzp’ers verschilt en bestaat uit een cursus, scholing of informeel leren zoals ontwikkeling on-the-job, vertelt Hugo-Jan Ruts. In 2019 deed 34% van de zelfstandigen aan formele scholing en gaf daaraan gemiddeld 2.500 euro uit.

Fedde Germans rekent zich tot die 34%. Hij is consultant, trainer en coach op het persoonlijke ontwikkelingsvlak voor zzp’ers en topsporters. ‘Ik merk dat zzp’ers worstelen met het feit dat het veel geld en tijd kost. Tegelijkertijd weten zij ook dat zij het moeten doen om aantrekkelijk te zijn op de arbeidsmarkt,’ vertelt hij.

‘De inhoud van trainingen verschilt,’ constateert Ilse Schrijver. Zij is bedrijfswetenschapper en ondernemer en doet onderzoek naar de arbeidsmarkt, employability en de ontwikkeling van freelancers. ‘Het gaat vaak om beter te worden in een vak en minder om het leren van ondernemersvaardigheden,’ vertelt zij. Volgens Germans wordt coaching ook gezien als opleiding. ‘Kwaliteit leveren gaat ook over hoe ga ik om met mijn opdrachtgever, ken ik mijn kwetsbaarheden en durf ik die op tafel te leggen,’ zegt hij. Juist softskills zijn onderdeel van het teruggevraagd worden door een opdrachtgever.

Objectief en subjectief carrière succes

Levert zelfontwikkeling direct iets op in knaken? ‘Was het maar waar,’ zegt Germans. ‘De effecten zijn indirect. Teruggevraagd worden is een indicator dat je goede vaardigheden hebt getoond.´ Het subjectief succes scoort hoger volgens Schrijver. ´Hoe je je werk beleeft heeft invloed op de werk-privé balans. Je verdient er dan niet per se meer mee, het effect van de informele kant van leren is veel groter,´ meent zij. ´Praat met mede freelancers, bezoek netwerkborrels of volg een online cursus in plaats van een avondje Netflixen,’ adviseert zij.

Of deze vorm van zelfontwikkeling voldoende is, verschilt per branche. Schrijver: ‘ict’ers kunnen beter op fora zitten dan een training volgen. Want trainingen lopen altijd achter. Voor andere vakgebieden heb je weer aantoonbare kwalificaties nodig en dus een vorm van formeel leren.´

Volgens Germans hoeft informeel leren niet veel te kosten. ´Met collega coaches onderling intervisie houden kost alleen tijd en geen geld. Toch leer ik er veel van,´ is zijn ervaring. Schrijver voegt daaraan toe dat een gezamenlijke werkplek creëren met andere ondernemers, zoals Seats2Meet, ook helpt. ‘Je praat met elkaar, er ontstaat een vraag, iemand geeft een tip, vijf mensen hebben iets geleerd.’

Je praat met elkaar, er ontstaat een vraag, iemand geeft een tip, vijf mensen hebben iets geleerd.

Ruts vraagt zich af waar de zelfstandige ´de spiegel´ haalt om de stap te maken tot leren. ‘Wat dacht je van je accountant?, suggereert Schrijver. ‘Als je geen belasting hoeft te betalen is dat een teken dat je iets mist in je ontwikkeling om genoeg te verdienen,’ meent zij. ‘Ga rondvragen bij mensen wat je moet ontwikkelen om dit wel te behalen.’ ‘En bevraag ook je vrienden,´ voegt Germans daaraan toe.

Automatisch leren

In de veronderstelling dat zzp’ers automatisch leren omdat ze in veel organisaties komen, zitten wat Schrijver betreft veel aannames. ‘Freelancers komen niet zozeer in veel opdrachtomgevingen of werken op locatie. En het echt praten met mensen hangt sterk af van het initiatief van de zzp er,’ meent zij. Germans doet 10-12 opdrachten per jaar bij evenzoveel organisaties. ‘Het effect is dat je ontzettend veel leert van kijken in de keuken bij veel bedrijven. Tegelijkertijd is het ook zo, dat je het collegiale mist en daarvoor iets anders moet organiseren.’

Je leert ontzettend veel van kijken in de keuken bij veel bedrijven.

Volgens Schrijver kan vakinhoudelijke kennis geen verbreding krijgen als je bij een traditioneel bedrijf werkt dat achterloopt. Dan maak je de stap tot leren niet. ‘En voor je het weet ben je de free record shop en heb je veel kennis van cd’s verkopen en gaat iedereen ineens naar mp3,’ schetst zij. Volg daarom niet alleen in je eigen vakgebied, maar ook in aanpalende vakgebieden de ontwikkelingen.

En voor je het weet ben je de free record shop en heb je veel kennis van cd’s verkopen en gaat iedereen ineens naar mp3.

De beste tip van Germans is om de rand van je comfortzone op te zoeken. ‘Daar zit vaak de groei, in het schuren, de pijn, wat voelt niet helemaal lekker.’ De tip van Schrijver is nieuwsgierig te blijven: ´dan ga je je dingen afvragen en ga je leren.’

ZiP Fact:

• • In 2019 heeft 34% van zelfstandigen aan een vorm van scholing gedaan.
  • Voor werknemers ligt dit hoger: 42%.
  • De zelfstandige gaf gemiddeld 2.500 euro uit aan scholing.

Luister de hele podcast over zelfontwikkeling– (aflevering 5) of een van de andere podcast voor ‘eigen bazen’ terug via onderstaande links.