Onderzoek: flexibele schil krimpt, maar wendbaarheid blijft belangrijk

Uit onderzoek van TNO blijkt dat werkgevers verwachten dat ze een stuk minder gebruik gaan maken van flexibele contracten.

Nederlandse werkgevers verwachten dat ze over vier jaar een stuk minder gebruik maken van flexibele arbeidskrachten. In 2004 had het gemiddelde bedrijf een flexibele schil van 16%, in 2013 25% en in 2019 maar liefst 28%. Werkgevers verwachten dat ze in 2025 weer onder het niveau van 2007 zitten: 19% van hun personeel is dan niet in vaste dienst.

Dat blijkt uit onderzoek dat TNO begin dit jaar heeft uitgevoerd in opdracht van de Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU). De onderzoekers vroegen 737 bedrijven uit diverse sectoren naar hun inhuurbeleid en plannen voor de toekomst.

Grootste krimp bij bedrijven met de grootste flexschil

Waar komt die krimp vandaan? Eerst even wat nuance: de krimp komt van een beperkt aantal bedrijven, schrijven de onderzoekers. De afname van het aantal flexcontracten zien zij vooral bij bedrijven die anno 2019 een zeer grote flexibele schil hadden (51 tot 100%). Onder die flexibele schil vallen tijdelijke dienstverbanden, uitzendkrachten, detacheringscontracten, oproepcontracten en zzp’ers.

Maar de krimp die deze kleine groep verwacht is aanzienlijk. Zo’n 22% van de ondervraagde bedrijven verwacht in 2025 helemaal geen flexibele schil meer te hebben. Dit zijn voornamelijk bedrijven die anno 2019 al geen flexibele schil hadden. Meer dan de helft verwacht wel nog een flexibele schil van 25% of minder te hebben. 0,4% verwacht alleen nog maar te werken met flexibele contracten.

Hoogconjunctuur en de Wab

Hoe komt dat? Op het moment dat de werkgevers ondervraagd werden, ging het goed met de economie en was personeel schaars. Mensen in vaste dienst nemen was dus aantrekkelijker voor bedrijven. Ook nieuwe wet- en regelgeving (de Wet arbeidsmarkt in balans) speelde mee. Ongeveer de helft van de bedrijven verwacht door de Wab meer vaste contracten te geven, want ‘flex’ wordt duurder.

Tegelijkertijd hebben de bedrijven ook over vier jaar nog behoefte aan flexibiliteit. Eén op de drie bedrijven verwacht daarom vaker intern flexibel te organiseren, bijvoorbeeld door te werken met variabele roosters en deeltijdcontracten.

Tot nu toe: meer zzp-opdrachten en tijdelijke contracten

Hoe ging dat in het verleden? Het aandeel tijdelijke contracten (korter en langer dan 1 jaar) neemt sinds 2007 alleen maar toe. Ook het aandeel zzp’ers dat bedrijven inhuren werd groter: van 1,9% in 2013 naar 2,1 in 2019.

Het aandeel uitzendcontracten blijft door de jaren heen redelijk stabiel rond de 3%. Opvallend is dat het aandeel oproepcontracten wat is afgenomen, evenals het aandeel detacheringscontracten en payroll-contracten.

In onderstaande tabel zie je hoe bedrijven verwachten dat dit zich komende jaren ontwikkelt.

Bedrijven in alle sectoren verwachten voor 2025 een krimp van hun flexibele schil, maar de grootste afname werd verwacht in de bouw en de horeca. In 2025 zou de horeca naar verwachting nog steeds de grootste flexibele schil hebben, maar deze zou dan wel het meest zijn afgenomen: van 65% naar 42%. De financiële dienstverlening zou dan met 11% de kleinste flexibele schil hebben, gevolgd door de overheid en het onderwijs met 12%.

Effect van de coronacrisis

Het onderzoek werd uitgevoerd vóór de coronacrisis. Nu onder andere de horeca zo hard getroffen is door de maatregelen tegen het virus, zullen bedrijven hun verwachting waarschijnlijk bijstellen. Die was namelijk gebaseerd op hoogconjunctuur en schaarste aan personeel.

Uitzendbond ABU wil het onderzoek in 2021 nog een keer uitvoeren, om te zien wat het effect is van de coronacrisis. Flexexpert Wim Davidse besprak het onderzoek met TNO-onderzoeker Sarike Verbiest deze week tijdens een webinar van de ABU. Verbiest verwacht dat werkgevers door de crisis nog meer inzetten op interne flexibilteit.

Davidse is het daar niet helemaal mee eens. Historisch gezien groeit de flexschil namelijk na een crisis, legt hij uit. Bedrijven zijn onzeker en willen dus zo flexibel mogelijk zijn. De verwachting die ze begin dit jaar hadden, zullen ze volgens hem waarschijnlijk bijstellen. En dat biedt volgens hem kansen voor uitzenders om zich te ontwikkelen tot leveranciers van wendbaarheid. Want dat is waar bedrijven nu en straks behoefte aan hebben.