Zelfstandig ondernemers zijn gelukkiger dan werknemers, maar moeten extra oppassen in coronatijd

“Zzp’ers en kleine bedrijven hebben we eruit gefilterd, want die tillen het werkgeluk flink omhoog”, zei psycholoog Arie Pieter Veldhoen van de Monitor Groep tijdens de presentatie van het Onderzoek Werkgeluk 2020.

De Monitor Groep onderzoekt sinds 2018 jaarlijks hoe gelukkig Nederlandse werkenden zijn. Dat doet het bureau in opdracht van Happy Office en de Gelukkig Werken Academy, twee organisaties die bedrijven helpen om gelukkiger te werken.

Zzp’ers zijn absoluut gelukkiger dan werknemers, dat zien we al jaren

Gemiddeld een 8

Een gemiddelde werknemer geeft zijn werkgeluk dit jaar een 7,3. Een zzp’er beoordeelt zijn werkgeluk met een 8.

“Zzp’ers zijn absoluut gelukkiger dan werknemers, dat zien we al jaren”, zegt Onno Hamburger, oprichter van de Gelukkig Werken Academy. “Hoe groter de organisatie, hoe ongelukkiger de medewerker. We zien een lineair verband. Zelfstandig ondernemers zijn gemiddeld het meest gelukkig en werkenden in een grote, hiërarchische organisatie het minst.”

Hamburger is psycholoog en als lector Duurzaam Werkgeluk verbonden aan de SDO Hogeschool voor Moderne Bedrijfskunde. Hij doet onderzoek naar allerlei typen bedrijven en werkenden: van multinationals tot startups en van directieleden tot freelancers.

Autonomie en competentie

Hoe komt het dat zzp’ers meer werkgeluk ervaren? “Dat heeft te maken met allerlei factoren, de voornaamste is autonomie”, legt Hamburger uit. “Iemand met veel autonomie bepaalt zelf hoe hij zijn werk doet. Ondernemers zijn daar een prachtig voorbeeld van.”

En volgens Hamburger is zelf bepalen hoe je werkt, de basis van werkgeluk. De tweede belangrijke factor is ‘competentie’. “Daarmee bedoel ik dat je doet waar je goed in bent en daarvoor waardering krijgt. Dat is vaker het geval bij zzp’ers dan bij werknemers. Een ondernemer richt zich meestal op waar hij goed in is en wordt ingehuurd voor zijn specifieke kennis en vaardigheden.”

Extravert, gefocust en doelgericht

Anders dan vorige jaren, was het Onderzoek Werkgeluk 2020 ook gericht op de effecten van persoonlijkheid. “Wie extravert, gefocust en doelgericht is ervaart over het algemeen meer werkgeluk”, zegt Hamburger. “Dat is ook zo bij werknemers binnen een organisatie. Maar wat je ziet is dat zzp’ers over het algemeen vaker deze eigenschappen bezitten.”

Zelfstandigen zijn ook minder gevoelig voor negativiteit, ziet Hamburger. “Ook dat draagt bij aan hun werkgeluk”, zegt hij. “Een zzp’er is dapper: die heeft het risico genomen om voor zichzelf te beginnen. En tegenvallers horen erbij als ondernemer. Hij kan daarmee omgaan, of heeft dat gaandeweg geleerd.”

Zo ziet hij dat bestuurders en hooggeplaatste directeuren ongeveer even hoog scoren op werkgeluk als zelfstandig professionals. “Net als zzp’ers, hebben ze autonomie, uitdaging en ruimte om te bepalen hoe ze hun werk doen.”

Ondernemerschap binnen grote organisaties

Organisaties kunnen wel wat leren van zzp’ers, zegt de werkgelukexpert. “Vaak geldt: hoe groter de organisatie, hoe minder autonomie en leiderschap”, zegt hij. “Binnen hiërarchische organisaties wordt vaker voor je bepaald wat je moet doen. Dat maakt mensen minder gelukkig, gemotiveerd en betrokken. Als werknemers binnen een organisatie ondernemender mogen zijn, worden ze gelukkiger.”

Hoe zit dat met zelfstandig professionals die opdrachten doen voor grote organisaties? “Dat heb ik niet onderzocht, maar ik ken wel een hoop van zulke ondernemers”, zegt Hamburger. “Ook een zelfstandige in een grote organisatie functioneert autonomer dan een werknemer. Zo’n ondernemer staat emotioneel gezien iets verder af van het bedrijf. Terwijl een werknemer al gauw het gevoel heeft dat hij zich maar moet schikken, weet een zzp’er dat hij ieder moment weg kan.”

Eenzaam tijdens de crisis

De vrijheid van de zzp’er maakt hem ook kwetsbaar. Zelfstandige professionals lopen iets meer kans op eenzaamheid tijdens de coronacrisis dan werknemers. “Zowel werknemers als zzp’ers missen verbinding tijdens de crisis”, zegt Hamburger. “Binnen werken managers eraan om teamleden toch bij elkaar te krijgen, een zzp’er moet het zelf organiseren. Vooral voor de meer introverte zzp’er kan dat best een uitdaging zijn.”

Ga toch op zoek naar anderen, tipt de psycholoog. “Ga in gesprek met je klanten of zoek eens wat andere ondernemers op”, zegt hij. “En heb het dan niet alleen over werk, maak het informeel. Vraag hoe het gaat met de ander. Je mist nu de netwerkborrels en de praatjes bij de koffieautomaat en op den duur heeft dat een negatieve invloed op je werkgeluk.”