Conclusie evaluatie Wet Normering Topinkomens: complex, maar doeltreffend. Eventuele aanpassingen aan interim-managers naar volgend kabinet.

In 2013 trad de Wet Normering Topinkomens (WNT) in werking om bovenmatige bezoldigingen in publieke en semipublieke sectoren tegen te gaan. Vorig jaar is die wet geëvalueerd . Het uitgebreide evaluatierapport van die wet is in december 2020 aangeboden aan de Tweede Kamer.

Samenvatting evaluatie

De wet is op drie punten geëvalueerd: doeltreffendheid, doelmatigheid en (ongewenste) neveneffecten. Voor het vaststellen van doeltreffendheid en doelmatigheid is vooral onderzocht welke mate van overschrijdingen, overtredingen en schendingen van de wet zijn voorgekomen (in de jaren 2016, 2017 en 2018). Dat bleek gering en dus is de conclusie dat de wet doeltreffend is als het gaat om het maximeren van bezoldigingen en ontslagvergoedingen van topfunctionarissen van (semi)publieke instellingen. Verder blijkt dat de wet het doelmatig omgaan met publieke middelen bevordert.

Wat betreft (ongewenste) neveneffecten blijkt de wet complex. Op onderdelen wordt veel specialistische kennis verwacht die niet iedere WNT-instelling (of diens accountant) heeft. De kenbaarheid, communicatie en regeldruk van de wet zijn voor verbetering vatbaar. Of deze en andere aangedragen verbeteringen, waaronder de discussie over lengte van opdrachten voor interim-managers, opgepakt worden is onzeker.

Knelpunten in de bijlage

Voor de evaluatie zijn diverse partijen geconsulteerd. De geïnventariseerde knelpunten en potentiële oplossingen worden gepresenteerd in een bijlage. Het is slechts een overzicht waarvan ‘de oplossingsmogelijkheden nog nader dienen te worden onderzocht c.q. beoordeeld op politieke wenselijkheid, proportionaliteit, handhaafbaarheid, uitvoerbaarheid en controleerbaarheid, alsmede verlichting van administratieve lasten’, aldus een voetnoot in de bijlage.

Minister Kajsa Ollogren van Binnenlandse Zaken gaf bij het aanbieden van het evaluatierapport aan met de Tweede Kamer te willen overleggen over de uitkomsten en in hoeverre dit rapport aanleiding is voor wetswijzigingen. Dat zal het demissionaire kabinet niet meer op zich nemen. Het onderwerp is op de lijst van controversiële onderwerpen (d.d. 28 januari 2021) geplaatst. Het wachten is op een volgend kabinet of aangedragen pijnpunten verbeterd worden.

Interim-managers

Belanghebbenden bij de WNT zijn interim-managers. Zij worden beschouwd als ‘topfunctionarissen zonder dienstbetrekking’. Bij de totstandkoming van de wet is de Raad voor Interim Management (RIM) betrokken geweest.  De RIM is een netwerkorganisatie van bureaus die interim-managers bemiddelen. De werkgroep Governance van de RIM speelt pro actief in op ontwikkelingen vanuit regelgeving en voert een lobby uit bij betreffende wetgevende instanties. Mede dankzij de RIM is  destijds een Algemene Maatregel van Bestuur aangenomen die het mogelijk maakte om deze topfunctionarissen zonder dienstbetrekking te blijven plaatsen met toepassing van het Uitvoeringsbesluit WNT.

De RIM is opnieuw geconsulteerd in deze evaluatie. Zij heeft gepleit voor aanpassing van twee pijnpunten (die in de bijlage van het evaluatierapport zijn opgenomen): het oprekken van de termijn van 12 maanden voor interim-managementopdrachten[1] die onder de WNT vallen en voor het afschaffen van de opsplitsing in tarifering in deze periode[2]. De termijn van een jaar is niet realistisch voor interim-opdrachten op executive niveau of in crisisopdrachten, omdat resultaten veelal niet in een jaar behaald zijn. De RIM pleit ervoor om de termijn te verlengen naar 1,5 tot twee jaar.  Ook het tweede punt, de opdeling van een hoger tarief in het eerste halfjaar en een lager tarief in het tweede halfjaar, is niet realistisch. Het werkt tweedeling in de opdrachtuitvoering in de hand. Zo raakt een interim-manager zijn flexibiliteit van inzet over het jaar heen kwijt. Dat is niet wenselijk. Daarnaast zadelt het de organisatie op met veel administratie en verantwoording, dat kan dus eenvoudiger zonder de bedoeling van de wet te ondermijnen.

Arbeidsmobiliteit

Als (ongewenste) neveneffect lijkt het erop dat de WNT invloed heeft op de beweging tussen privaat en publiek en de arbeidsmobiliteit sinds de invoering van de wet verder afneemt, zo blijkt uit de evaluatie. Het WNT-maximum beperkt het aanbod van geschikte kandidaten, doordat kandidaten vanwege de maximering van de bezoldiging eerder afhaken.

Ook dit is een punt waar de RIM aandacht voor heeft gevraagd, maar dan in het licht van de verschillende sectorale regelingen die gecreëerd zijn[3]. Volgens de RIM suggereren deze verschillen dat grote sectoren moeilijkere opdrachten kennen dan kleine. Dat is natuurlijk niet zo. Het belet interim-managers maar ook bestuurders in loondienst in hun mobiliteit om te werken in andere sectoren en binnen sectoren te switchen van groot naar klein en andersom.

De RIM blijft dit dossier volgen en zal haar visie nogmaals kenbaar maken in een brief aan de Kamer alvorens behandeling van het evaluatierapport plaatsvindt.

Meer weten over de WNT en deze evaluatie? Bezoek de kennispagina van de RIM

[1]                  Er geldt een maximale duur van 12 maanden met een bezoldigingsnorm van een all-in maximum bedrag. Voor 2021 is dit maximale bedrag vastgesteld op € 209.000.

[2]                  Als minder dan twaalf kalendermaanden wordt gewerkt dan is het bezoldigingsmaximum voor de gewerkte periode voor de eerste zes maanden hoger dan voor de volgende maanden.

[3]                  Er zijn ruim twintig aparte regelingen voor zorginstellingen, zorgverzekeraars, onderwijsinstellingen, woningbouwcorporaties en organisaties op het terrein van ontwikkelingssamenwerking en cultuur.