Gedumpt door je opdrachtgever? Leg je er niet bij neer.

Stefanie is grafisch ontwerper. Vier jaar lang doet ze de opmaak van een magazine waar ze ongeveer een week per maand mee bezig is. Tot haar opdrachtgever van de één op andere dag beslist dat haar job ophoudt. Stefanie: “Ik kreeg te horen dat ze het zelf gingen doen. Ik kon nog een laatste factuur sturen, daarna viel een groot deel van mijn inkomen opeens weg.” Risico van het vak, zo gaat het dus als je geen werknemer bent, dacht ze. Ze bedankte de opdrachtgever vriendelijk voor de jarenlange samenwerking en gaf aan dat ze altijd beschikbaar was, mocht dat nodig zijn. Voor de zekerheid ging ze toch nog even te rade bij een jurist. Die reageerde verbaasd. Want ook al is Stefanie zelfstandige, de opdrachtgever had de opdracht niet zomaar, zonder opzegtermijn, stop mogen zetten.

Duurovereenkomst

Zonder dat Stefanie en de opdrachtgever het wisten was er gedurende die vier jaar dat ze samenwerkten een duurovereenkomst ontstaan. Iets waar veel zelfstandigen en ook opdrachtgevers, vaak geen weet van hebben.

Want voor een duurovereenkomst hoeft niets op schrift te staan. Het is zelfs niet van belang dat de partijen expliciet hun overeenkomst een duurovereenkomst hebben genoemd. Het bestaan van een duurovereenkomst blijkt al uit het gedrag van de partijen over een langere periode – als opdrachtgever en opdrachtnemer voor langere tijd samenwerken met een zekere regelmaat.

Regelmaat

Niet iedere relatie is dus een duurovereenkomst. Suzanne Meijers, Arbeidsrecht Advocaat en auteur van het boek ‘Geen gedoe met personeel’: “De prestaties moeten over langere tijd steeds terugkeren of opvolgend zijn. Als je twee keer in het jaar ingeschakeld wordt voor iets kleins dan vind ik het wat ver gaan om het een duurovereenkomst te noemen. Maar wordt het werk structureel dan vind ik het absoluut een teken.” Stefanie werkte al jaren voor het magazine. Dat het werk zo abrupt zou eindigen, daar was niet op gehint door de opdrachtgever. Ze ging er dus vanuit dat de samenwerking nog wel een tijd zou duren. Dit speelt ook mee bij de bepaling of er sprake is van een duurovereenkomst: het vertrouwen dat een partij mocht hebben dat hij/zij zou worden ingeschakeld voor een klus.

Zet het op papier

Een duurovereenkomst heeft vooral gevolgen voor de opzegging van de samenwerking. Een duurovereenkomst voor onbepaalde tijd, zoals die van Stefanie, waarbij geen afspraken zijn gemaakt over de opzegging, kan opgezegd worden, maar dan moet er wel sprake zijn van ‘redelijkheid en billijkheid’. Dat geldt dus niet voor een opdrachtgever die van de ene op de andere dag, zonder goede reden opzegt. Suzanne: “Natuurlijk, je bent geen werknemer, dus je kunt er niet vanuit gaan dat je continu werk hebt maar er moet wel een redelijke opzegtermijn in acht worden genomen.” 

Opzegging

Een duurovereenkomst is geen wettelijk regeling. Heb je geen contract en ook niks over de opzegging afgesproken, dan val je dus terug op de ‘redelijkheid en billijkheid’. Suzanne: “Toegegeven: dat zijn best vage begrippen. Je kijkt daarbij naar belangen. Wiens belang is groter? Wat is het belang van degene die opzegt? In deze tijd hoor ik van veel zzp’ers: m’n opdracht wordt opgezegd want door de coronacrisis hebben ze geen geld meer voor mij. Maar wat is dan het belang van de zzp’er in dit verhaal?” In het geval van Stefanie zou Suzanne een aankondiging van een half jaar van tevoren al richting redelijk vinden. Dan heeft ze nog een paar maanden de tijd om dat gat te vullen.

Geen werk meer

Maar als er geen opzegtermijn gegeven kan worden, simpelweg omdat er geen werk meer is voor Stefanie? Zoals die culturele organisatie die door corona nauwelijks eigen personeel kan betalen. Suzanne: “Voor abrupte opzegging moet een zwaarwegende grond bestaan. Maar ook als die er is, moet er op een nette manier afscheid worden genomen. Denk aan een schadevergoeding. “Wat je met elkaar afspreek is afhankelijk per bedrijf. Voor grote organisaties zou een schadevergoeding geen probleem moeten zijn.”

Kun je ook een schadevergoeding én aangekondigde opzegging eisen? “Je kunt het altijd proberen natuurlijk maar het is niet én een lange opzegtermijn én een schadevergoeding. Dat komt niet vaak voor.” 

Samen uitkomen

Kortom Suzanne zou tegen alle zzp’ers willen zeggen “Als je verteld wordt: volgende week is je laatste opdracht. Leg je er niet bij neer. En probeer er vervolgens samen uit te komen. “Lukt dat niet dan kun je altijd nog besluiten te procederen. Dan maak je natuurlijk wel een kosten-baten afweging. Heb je als zzp’er investeringen gedaan speciaal voor deze opdrachtgever?”

En om gesteggel achteraf te voorkomen raadt Suzanne vooral aan wél op papier te zetten wat voor soort relatie je met elkaar hebt. “En bespreek dan ook de opzegtermijn. Want ook voor opdrachtgevers is het belangrijk om voldoende tijd te hebben om een vervanger te vinden als de zzp’er vertrekt.

Een duurovereenkomst is immers een overeenkomst waarbij twee partijen zich hebben verbonden om over en weer prestaties te verrichten. Het hoeft dus zeker niet alleen de opdrachtnemer te zijn die een redelijke oplossing mag verwachten. Omgekeerd: een opdrachtgever heeft ook recht op bescherming tegen beëindiging van de samenwerking van de één op de andere dag. Zoals echtscheidingsadvocaten altijd adviseren: ‘Regel je scheiding goed als je gaat trouwen’.

Het boek ‘Geen gedoe met personeel’ van Suzanne Meijers is hier verkrijgbaar.