Internationale studie: ‘Helft van de werkenden via onlineplatforms verdient minder dan 2 dollar per uur’

Via digitale arbeidsplatformen laten we eten bezorgen, bestellen we een taxi of huren we freelancers in om op afstand opdrachten uit te voeren. Welke invloed heeft dat op de wereld van werk? Dat onderzocht de Internationale Arbeidsorganisatie, beter bekend als de ILO (International Labour Organization). Deze denktank van de Verenigde Naties houdt zich bezig met internationale arbeidsvraagstukken.

Het rapport richt zich op de twee belangrijkste types van digitale arbeidsplatformen: online platformen waarbij werknemers taken online en op afstand uitvoeren, en platformen gebaseerd op locatie, zoals taxi-apps en maaltijdbezorgdiensten als Deliveroo. De bevindingen zijn gebaseerd op enquêtes en interviews met zo’n 12.000 werkenden en vertegenwoordigers van 85 bedrijven over de hele wereld.

Uit de studie blijkt dat digitale arbeidsplatformen de afgelopen tien jaar wereldwijd zijn vervijfvoudigd. Daarbij zijn taxi- en maaltijdbezorgdiensten veruit het grootst. Er is in totaal voor 120 miljard dollar geïnvesteerd in platformen, waarvan 100 miljard in taxi- en bezorgapps.

Helft van de gigs in softwareontwikkeling

De rest van het geld ging naar zogenaamd ‘platformwerk op afstand’, ook wel ‘online gigwork’. Het grootste deel hiervan zijn freelanceklussen in softwareontwikkeling en technologie, blijkt uit de ILO-studie. In 2018 viel 39% van alle online opdrachten in deze categorie, in 2020 is dat gestegen naar 45%.

Ook het percentage opdrachten in marketing en sales steeg tussen 2018 en 2020. Er waren relatief minder gigs voor online freelancers in de creatieve- en mediasector. ILO vermoedt dat dit komt door de coronacrisis, in april 2020 daalde het aantal klussen in deze categorie namelijk fors.

Vraag uit rijke landen, aanbod in arme landen

De meeste vraag naar online freelancers komt uit de Verenigde Staten en andere rijke landen. Het aanbod komt juist uit lagelonenlanden, vooral uit India.

Volgens de onderzoekers biedt platformwerk veel kansen. Zo zouden platformen de arbeidsmarkt inclusiever kunnen maken. “Digitale arbeidsplatformen geven vooral vrouwen, jongeren, gehandicapten en gemarginaliseerde groepen in alle delen van de wereld meer kans op werk”, zegt Guy Ryder, directeur-generaal van de ILO. “Dat moeten we toejuichen.”

Platformen bieden ook mogelijkheden voor bedrijven, want ze geven ondernemers toegang tot een grote flexibele beroepsbevolking. Maar er zitten ook risico’s aan platformen voor werkenden. Daarom roept de denktank beleidsmakers wereldwijd op samen wet- en regelgeving voor arbeidsplatformen te ontwikkelen.

‘Minder dan 2 euro per uur’

De risico’s hebben te maken met zaken als arbeidsomstandigheden, onregelmatig inkomen en sociale bescherming. “Werktijden kunnen vaak lang en onvoorspelbaar zijn”, zegt Ryder. “De helft van de werknemers van online platforms verdient minder dan 2 dollar per uur. Bovendien zijn er op sommige platformen aanzienlijke loonverschillen tussen mannen en vrouwen. De coronapandemie heeft veel van deze problemen nog eens extra onder de aandacht gebracht.”

De arbeidsvoorwaarden worden vaak eenzijdig bepaald door de platformen. Bovendien vervaagt het onderscheid tussen werknemers en zelfstandigen, waarschuwen de onderzoekers. “Aangezien platformen in meerdere jurisdicties actief zijn, is een coherent en gecoördineerd beleid nodig om ervoor te zorgen dat zij waardig werk bieden en de groei van duurzame bedrijven bevorderen.”

Collectief onderhandelen en sociale zekerheid

ILO roept op tot een wereldwijde dialoog, zodat werknemers, werkgevers en regeringen ‘volledig en in gelijke mate’ kunnen genieten van deze vooruitgang. De denktank vindt bijvoorbeeld dat alle zelfstandige platformwerkers wereldwijd het recht moeten krijgen om collectief te onderhandelen.

Ook wil ILO dat ‘alle werknemers, ook platformwerkers, toegang hebben tot adequate socialezekerheidsuitkeringen, door de uitbreiding en aanpassing van beleids- en wettelijke kaders waar nodig’. Ryder: “Alle werknemers, ongeacht hun arbeidsstatus, moeten hun fundamentele rechten op het werk kunnen uitoefenen.”

There is a need for Intl policy dialogue to achieve a coherent, consistent and coordinated approach worldwide to ensure digital #labour platforms provide #decentwork opportunities and the growth of sustainable businesses.

Check out the new ILO report: https://t.co/NtBhSW75bK pic.twitter.com/s1pEkTvJl6

— International Labour Organization (@ilo) February 23, 2021