Goed nieuws voor leidinggeven op afstand: medewerkers hebben nog steeds leiderschapsondersteuning nodig

Leidinggevenden hoeven niet bang te zijn om medewerkers meer vrijheid te geven om te bepalen waar, wanneer, hoe en met wie ze werken, zoals tijdens de Covid-19 crisis. Zij hebben namelijk toch enige vorm van leiderschapsondersteuning nodig als zij meer op afstand werken. Dit is een van de conclusies uit het promotieonderzoek van Martine Coun, docent Organisatiekunde aan de Open Universiteit.

Coun onderzocht de gevolgen van Het Nieuwe Werken (HNW) op werknemers en de hierdoor veranderende rol van leiderschap. In haar proefschrift ‘New Ways of Working: Empowering HRM practices and the missing link of leadership’ concludeert ze dat werknemers toch enige vorm van leiderschapsondersteuning nodig hebben. Wel is het voor organisaties belangrijk om in te spelen op de psychologische basisbehoeften van medewerkers door hen actief te betrekken bij de wijze van uitvoering van hun werk.

Het Nieuwe Werken

HNW omvat meer dan enkel thuiswerken. Het is een verzameling van werkstijlen en managementprincipes waarbij medewerkers binnen bepaalde grenzen de vrijheid en ruimte krijgen om te bepalen hoe, waar, wanneer en met wie ze werken. Martine Coun onderzocht hoe medewerkers human resource management-praktijken ervaren die gekoppeld zijn aan HNW en die gericht zijn op meer autonomie en flexibiliteit. Het onderzoek voerde ze uit binnen een aantal organisaties die in de periode tussen 2015 en 2018 met HNW aan de slag zijn gegaan.

In de onderzoeksperiode was nog geen sprake van een wereldwijde pandemie, die mensen min of meer dwingt om op afstand te werken. “In het onderzoek werkten we met organisaties waarin HNW en werken op afstand een vrije keuze was,” vertelt Coun. “De conclusies zijn dus niet helemaal te vergelijken met de situatie waarin men geen psychologische vrijheid ervaart, zoals bij het thuiswerken als gevolg van Covid-19. Toch laten de voorlopige conclusies van aanvullend onderzoek[1] eenzelfde beeld zien ten aanzien van de behoefte aan verbondenheid.”

Psychologische basisbehoeften van medewerkers

Uit het onderzoek blijkt dat het management binnen organisaties de neiging kan hebben om vanuit een controlerend perspectief medewerkers aan te sturen. Om innovatie en creativiteit te stimuleren is het volgens Coun juist belangrijk om mensen in hun kracht te zetten. Organisaties moeten inspelen op de psychologische basisbehoeften van medewerkers: autonomie, persoonlijke ontwikkeling en verbondenheid. Daarnaast is het belangrijk dat medewerkers erop kunnen vertrouwen dat ze zelfbeschikking hebben in hun werk, dit werk zinvol is, ze impact hebben en zichzelf kunnen ontwikkelen.

Leiderschap op afstand

Uniek aan het onderzoek van Coun is de focus op de veranderende rol van leiderschap binnen HNW. Wat gebeurt er als medewerkers meer op afstand en in wisselende teams al dan niet face-to-face werken? Coun concludeert dat werknemers toch enige vorm van leiderschapsondersteuning nodig hebben. Bijvoorbeeld door het stimuleren van gedeeld leiderschap, maar ook door in te zetten op transformationeel leiderschap door mensen te coachen en ondersteunen. Of door medewerkers mee te laten beslissen en zelfleiderschap aan te moedigen.

De uitdaging voor de leidinggevende is om zijn neiging medewerkers controlerend aan te sturen los te laten en meer ondersteunend te zijn. “Zet een stip op de horizon, geef individuele verantwoordelijkheid en bewaak kaders,” adviseert Coun.

Het volledige proefschrift is beschikbaar als e-book.

[1] Momenteel is Martine Coun betrokken bij onderzoeken naar leiderschap in zelforganiserende teams en de beleving van thuiswerken als gevolg van de Covid-19 pandemie.