Ligt de oplossing voor ons ‘zzp-debat’ in het buitenland? Een onderzoek.

Na jaren discussiëren zit het Nederlandse debat over hoe verder te gaan met de regelgeving rond zzp’ers muurvast. Wat kunnen we van het buitenland leren? In een vergelijkend onderzoek – aangeboden aan minister Koolmees – wordt Nederland vergeleken met de situatie in Scandinavië, België en Californië.

Als het aan Han Kolff, CEO van HeadFirst Group, en ONL-voorman Hans Biesheuvel ligt, dan gaat de opvolger van demissionair minister Wouter Koolmees in een nieuw kabinet gelijk aan de slag met de positie van de zzp’er op de arbeidsmarkt.

De flexibiliseringstrend zet wereldwijd door en vraagt om goede en duidelijke regulering. Daarbij kan Nederland veel leren van de situatie in België, Californië en Scandinavië. Dit blijkt uit onderzoek dat ZiPconomy deed, in opdracht van HeadFirst Group en ONL.

Positieve reactie minister Koolmees

Minister Koolmees (SZW) neemt rapport ‘Zelfstandigheid, flexibiliteit en sociale zekerheid. Een kijkje over de grens’ in ontvangst.

Ondernemend Nederland (ONL) en HeadFirst Group willen samen met de politiek aan de slag om het arbeidsmarktbeleid vorm te geven en de arbeidsmarkt toekomstbestendig te maken.

Minister Koolmees neemt de oproep serieus en nam in het Ondernemershuis in Den Haag het rapport ‘Zelfstandigheid, flexibiliteit en sociale zekerheid. Een kijkje over de grens’ in ontvangst.

Podcast : Minister Koolmees (SZW) in gesprek met Hans Biesheuvel, Han Kolff en Frits Huffnagel , met daarin zijn reactie op dìt rapport.

Achtergrond

Niet alleen in Nederland wordt volop gediscussieerd over wet- en regelgeving rondom werk. Daarom is door ZiPconomy gekeken naar hoe eerdergenoemde regio’s omgaan met sociale zekerheid, zelfstandigheid en regels omtrent flexibel werken.

Zowel voor HeadFirst Group als voor ondernemersorganisatie ONL is het duidelijk: het wordt tijd om met elkaar – de politiek en het bedrijfsleven – knopen door te hakken. ‘Er is de afgelopen jaren genoeg gepraat. Landen om ons heen maken scherpe keuzes en ook in Nederland moeten we heldere en duidelijke keuzes gaan maken’, zegt Biesheuvel. Kolff, zelf al jarenlang actief binnen de flexbranche, beaamt dit: ‘Er ligt een opgave voor het nieuwe kabinet. Stapsgewijs moeten we toewerken naar toekomstgerichte oplossingen. Een goede eerste stap is met elkaar na te denken over de invoering van een sociaal basisstelsel voor alle werkenden. Daarmee creëren we een gelijker speelveld, ongeacht de contract- of rechtsvorm. Ik geloof dat veel zelfstandigen in Nederland bereid zijn hieraan mee te doen, om zo de onderkant van de markt goed te beschermen en daarboven de markt vrij te laten. Wij doen in ieder geval graag mee aan het debat en nodigen alle partijen uit om met elkaar na te denken over een haalbare uitvoering.’

Belangrijkste bevindingen onderzoek

‘In België zijn voor specifieke sectoren, waar het risico op onderbetaling of kwetsbare werkenden groot is, negen aanvullende criteria bedacht bij het bepalen van de arbeidsrelatie. In deze aanpak zit veel meer maatwerk en op deze manier wordt schijnzelfstandigheid effectief bestreden’, vertelt Kolff. Verder staat in het rapport dat de fiscale en sociale zekerheidsverschillen tussen werknemers en zelfstandigen in België veel kleiner zijn. Goede voorbeelden voor Nederland.

Onderzoeker Hugo-Jan Ruts van ZiPconomy onderzocht ook Californië, de bakermat van de gig-economy. Daar werd in 2019 de ABC-test geïntroduceerd; een test die aan de hand van drie criteria bepaalt of iemand als zelfstandige ingehuurd kan worden. ‘De indeling van de test is verleidelijk eenvoudig, maar binnen korte tijd konden veel professionals aan de bovenkant van de markt door deze criteria niet meer aan opdrachten komen. Ook in Californië hebben ze de oplossing om een onderscheid te maken tussen kwetsbare en niet-kwetsbare zelfstandigen dus nog niet gevonden.’ Aangezien de flexibiliseringstrend ook daar onverhard doorzet, wordt gedacht aan bescherming van de onderkant van de markt.

In hoofdlijnen is de Scandinavische situatie vergelijkbaar met de Nederlandse situatie. Ook daar leeft de discussie om een duidelijk onderscheid te maken tussen werknemers en zelfstandigen. Criteria die gebruikt worden bij het bepalen van de arbeidsrelatie zijn – net als hier in Nederland – afkomstig uit de jurisprudentie. In Scandinavië leeft de wens om deze set aan criteria voor het bepalen van de arbeidsrelatie explicieter te maken en wettelijk vast te leggen. Het aanpassen van deze criteria is bij uitstek een taak van de politiek. Een herkenbare oproep dus.