Drijfveren en belemmeringen van de freelance economie: een vergelijking van Duitsland, Frankrijk en Spanje

Het begon als een start-up in Frankrijk, maar nu zijn er al 200.000 freelancers en 30.000 opdrachtgevers bij aangesloten. Na het succes op de Franse arbeidsmarkt, is Malt uitgebreid naar Duitsland en Spanje. Elk land heeft zijn eigen uitdagingen, zo blijkt uit een onderzoek dat Malt in samenwerking met Boston Consulting Group deed onder 2.324 respondenten.

Digital freelancers

Veel freelanceplatforms richten zich een een bepaalde doelgroep. Malt lijkt zich vooral te richten op freelancers in de tech en data, grafisch ontwerp, licht/geluid, communicatie en organisatieadvies. Dat kleurt natuurlijk ook zo’n onderzoek.

Het merendeel van deze freelancers is man, tussen 35 en 45 jaar oud. 77% heeft een bacheloropleiding. De freelancers van Malt werken gemiddeld maar liefst 43 uur per week. Ze besteden gemiddeld vijf uur per week aan training en 66% werkt agile en/of remote.

De breedte van het onderzoek is dus beperkt, maar het biedt alsnog inzicht in wat kenmerkend is voor de arbeidsmarkt in andere landen. Ook zijn er trends die in alle landen merkbaar zijn. Zo is er momenteel mede door de coronamaatregelen weinig sprake van ‘digital nomadism’, freelancers zitten vooral in de grote steden.

Bron: Freelancing in Europe 2021, Malt ism BCG

Freelancen in Duitsland: meer hiërarchie dan in het zuiden

Vergeleken met Frankrijk en Spanje, valt op dat in Duitsland freelancers vaker vanuit het kantoor van de opdrachtgever werken. De werkcultuur is in Duitsland hiërarchischer dan in andere Europese landen.

Werklocaties van freelancers

Ook hecht men in Duitsland meer waarde aan face-to-face interactie. Waar in andere landen freelance platforms en social media in de top drie staan van bronnen van opdrachten, is dit in Duitsland niet het geval. De Duitse freelancer krijgt vooral opdrachten via netwerken en aanbevelingen, en daarnaast opvallend veel via bureaus (41%).

Wervingskanalen van freelancers voor nieuwe opdrachten

Wetgeving beperkt de Duitse arbeidsmarkt

Wat de Duitse arbeidsmarkt vormgeeft, is de wetgeving. Zo is er een minimumbedrag om zelfstandig aan de slag te mogen, wat een drempel opwerpt voor veel mensen.

Ook is er een wettelijk verschil tussen een ‘zelfstandige ondernemer’ (Selbstständiger) en een ‘vrije beroepsuitoefenaar’ (Freiberufler). Voor de ‘Selbstständiger’ gelden hogere drempels, de status van ‘Freiberufler’ is alleen beschikbaar voor een beperkte lijst beroepen. Voor jezelf beginnen is in Duitsland niet zo eenvoudig als in Nederland.

De gemiddelde leeftijd waarop men start, is in Duitsland 45 jaar, terwijl dit in Frankrijk en Spanje respectievelijk 37 en 40 jaar is. Ook het aantal jaren dat men werkt alvorens te gaan freelancen ligt hoger: in Duitsland gemiddeld negen jaar, meer dan in andere landen.

Aantal jaren werkervaring voor start als zelfstandige

Het aantal Duitse freelancers is sinds 2009 met 1,3 miljoen redelijk stabiel gebleven. In Frankrijk en Spanje is de groep juist (zeer) fors gegroeid.

Verandering van het aantal freelancers

45% van de IT’ers heeft meegemaakt dat projecten niet doorgingen vanwege de Duitse wetgeving. Van de Duitse freelancers geeft slechts 10% aan zich te kunnen vinden in de wetgeving.

• Lees ook hoe freelancen geregeld is in België, Scandinavië en Californië: Ligt de oplossing voor ons ‘zzp-debat’ in het buitenland? Een onderzoek.

Freelancen in Spanje: onderhandelcultuur

In Europa is het freelancen in opkomst en Spanje gaat mee in deze trend. Een paar kenmerken zijn karakteristiek voor de Spaanse arbeidsmarkt. Gevraagd naar de grootste uitdagingen in het dagelijks leven, noemt 68% van de Spaanse freelancers het onderhandelen met opdrachtgevers.

Uitdagingen waar freelancers tegenaan lopen

De tarieven van Spaanse freelancers verbleken bij die van hun meer noordelijk werkzame collega’s.

Afbeelding: Tariefverschillen per land

Freelancen in Frankrijk: man/vrouw verdeling in balans

De man-vrouwverhouding is in Frankrijk meer in balans dat in de andere onderzochte landen. Er zijn in Frankrijk ook fors meer vrouwelijke freelancers dan in gemiddeld in de EU.

Man-vrouwverhouding, voor de hele EU en per land

Wat ook opvalt, is dat men in Frankrijk op een jongere leeftijd begint met freelancen, met minder jaren werkervaring, soms al direct na het afstuderen.

Fransen zijn relatief tevreden zzp’ers. 84% van de freelancers in Frankrijk zou niet terug willen naar een vaste baan. In combinatie met de relatief korte tijd die mensen in Frankrijk in loondienst besteden alvorens voor zichzelf te beginnen, schetst dit een positief beeld van de positie van de Franse freelancer.

Percentage freelancers dat niet terug wil naar vast

Hoewel de Franse arbeidsmarkt het freelancen verwelkomt, doet de woningmarkt dit nog niet. 55% van de Franse freelancers ervaart huisvesting als een probleem. Het is vaak lastig om een hypotheek te krijgen.

Tarieven van Europese freelancers

Zowel in Duitsland als in Frankrijk en Spanje verschilt het geaccepteerde maximumtarief per beroepsgroep. Ook zijn er verschillen in hoeveel rek er in de tarieven zit. Het tarief in marketing en communicatie begint laag, maar kan bijna twee keer zo hoog worden. De tarieven voor organisatieadvies zijn altijd relatief aan de hoge kant. In grafisch ontwerp beginnen de tarieven aan de lage kant en zit er weinig rek in.

Reikwijdte tarieven per beroepsgroep

Lees ook: Meningen, motieven en belemmeringen over ‘goed opdrachtgeverschap’ in beeld

‘De game changers die we nodig hebben’

In onderzoek naar wat freelancers drijft, concludeert Vincent Huguet (CEO Malt) dat keuzevrijheid essentieel is. De vrijheid om je eigen tijdsindeling te maken, opdrachten te selecteren en zelf de locatie waar je werkt te kiezen.

Met de nasleep van de coronacrisis, ziet Huguet in (digitale) freelancers de game changers die bedrijven nodig hebben. Freelancers bieden een frisse blik en een flexibele manier om talent aan te wenden. Ook de snelle manier van schakelen is van belang. Terwijl intern recruitment gemiddeld negen maanden duurt en extern recruitment zes maanden, duurt het gemiddeld slechts zes dagen om een geschikte freelancer te vinden. Huguet stelt dat vertrouwen stellen in freelancers cruciaal is voor innovatie.

Duur van het recruitmentproces