Schaarste op de arbeidsmarkt terug van nooit weggeweest?

Het ondernemersvertrouwen staat weer in de plus, het aantal vacatures neemt toe en het aantal werklozen neemt af, zo meldt het CBS. Door video-interviews weten werkgevers vacatures sneller in te vullen. De laatste arbeidsmarktcijfers en -inzichten.

In het eerste kwartaal nam het aantal vacatures toe en het aantal werklozen af. Hierdoor is de spanning op de arbeidsmarkt flink toegenomen. Dat meldt het CBS op basis van recente cijfers. Voor elke 73 vacatures zijn er nu 100 werklozen. Een kwartaal eerder waren dat er 57. In het tweede kwartaal van 2019 werd nog een recordstand van 93 vacatures per 100 werklozen gemeten. Op dat niveau zitten we dus nog lang niet.

Het totaal aantal banen, van zowel werknemers als zelfstandigen, kwam in het eerste kwartaal uit op 10.670 duizend. Dat zijn er 69 duizend minder dan in het vierde kwartaal, een afname van 0,6 procent. Het CBS telt ook het aantal ‘banen’ voor zelfstandigen. Dat nam juist met 0,6 procent toe.

De ontwikkeling in het aantal banen was in het tweede en derde kwartaal vorig jaar uitzonderlijk. Na een recorddaling van 297 duizend in het tweede kwartaal volgde een groei in het derde kwartaal van 170 duizend. In het vierde kwartaal bleef het aantal banen vrijwel onveranderd.

Ondernemersvertrouwen

Ondertussen is het ondernemersvertrouwen volgens het CBS aan het begin van het tweede kwartaal van 2021 voor het eerst sinds het begin van de coronacrisis voorzichtig positief, al zijn veel bedrijfstakken nog steeds somber gestemd.

In bijna alle bedrijfstakken nam het ondernemersvertrouwen toe, maar in veel bedrijfstakken was het sentiment nog niet positief.

Ondernemers in de bouw zijn voor het derde kwartaal op rij het meest optimistisch. De groothandel volgt, hier nam het ondernemersvertrouwen zelfs toe met 12,3 punten.

Toename vacaturegraad

Eind maart stonden er 245 duizend vacatures open, 26 duizend meer dan aan het eind van het vierde kwartaal van 2020. Sinds het begin van de meting in 1997 was er slechts eenmaal een grotere kwartaal-op-kwartaaltoename: in het tweede kwartaal van 1999 was er een groei van 27 duizend.

Eind maart stonden de meeste vacatures open in de handel (44 duizend), de zakelijke dienstverlening (41 duizend) en de zorg (38 duizend). Gezamenlijk zijn deze drie bedrijfstakken goed voor de helft van alle openstaande vacatures. Overigens is de daling van het aantal banen in de sector handel en zakelijke dienstverlening ook het grootst.

Ook de vacaturegraad nam in het eerste kwartaal toe tot 30. Dat wil zeggen dat er 30 vacatures waren per duizend banen van werknemers. In het vierde kwartaal nam de vacaturegraad nog iets af, van 26 naar 25. Halverwege 2019 bereikte de vacaturegraad zijn hoogste stand, met 34 vacatures per duizend banen. De vacaturegraad blijft het hoogst in de bedrijfstak informatie en communicatie. Eind januari waren er in deze bedrijfstak 64 vacatures op duizend werknemersbanen. Ook in de bouwnijverheid blijft het personeelsgebrek fors, met een vacaturegraad van 54. In de informatie en communicatie was de vacaturegraad in het vierde kwartaal nog 54 en in de bouwnijverheid 46. In het onderwijs is de vacaturegraad het laagst (12).

Meer vaste banen, daling flex

Het aantal werknemers met een flexibele arbeidsrelatie groeide de afgelopen jaren tot 2,0 miljoen in de tweede helft van 2018. In de loop van 2019 zette een daling in, die vooral aan het begin van de coronacrisis relatief sterk was. In het eerste kwartaal van 2021 waren er 122 minder werkenden met een flexibele arbeidsrelatie dan in het eerste kwartaal van 2020. Het CBS ziet deze daling nu wel afvlakken. Er zijn vooral minder oproepkrachten.

Bij de uitzendbureaus kwamen er 6 duizend banen bij in het eerste kwartaal, een stijging van 0,8 procent. In het tweede kwartaal van 2020 nam het aantal uitzendbanen af met 15,6 procent, in de kwartalen daarna kwamen er weer banen bij. Het aantal banen in deze bedrijfstak is nu iets groter dan in het eerste kwartaal van 2016, toen de arbeidsmarkt herstelde van de financiële crisis.

Het aantal werknemers met een vaste arbeidsrelatie neemt toe, maar minder sterk dan voorheen. In vergelijking met het eerste kwartaal van 2020 steeg het aantal vaste werknemers met 57 duizend naar 5,7 miljoen.

Het aantal zelfstandigen zonder personeel groeide met 33 duizend naar 1,2 miljoen in het eerste kwartaal van 2021.

Video solliciteren zorgt voor versnelling invulling vacatures

Ondertussen is de gemiddelde tijd dat vacatures voor vaste functies online staan, gedaald naar gemiddeld 47 dagen. Voor de corona crisis was dat nog 60 dagen. Een soortgelijk effect is te zien bij vacatures bij uitzend- en werving & selectiebureaus waarbij vóór corona vacatures gemiddeld zo’n 34 dagen online stonden en nu 29 dagen. Dit blijkt uit de analyse van miljoenen online geplaatste vacatures sinds Q1-2018 door Jobdigger en de Intelligence Group. Volgens de onderzoekers lijkt dit effect primair veroorzaakt te worden door de invoering van online video-interviews. Deze zijn eenvoudiger en sneller in te plannen met als gevolg dat het totale aanname- en recruitmentproces wordt versneld.

Aantal vacatures via bureaus blijft nog dalen

Niet alleen in de gemiddelde doorlooptijd van vacatures dichten werkgevers het gat naar bureaus. In Q1-2021 stond een vacature bij een bureau gemiddeld 29 dagen online en bij een werkgever 47 dagen. Dit verschil van 18 dagen in Q1-2021 was voor corona gemiddeld 30 dagen. Op meer onderdelen lijkt het gat te worden gedicht. Zo was in 2018 bijna 2/3 van de unieke vacatures in Nederland van bureaus (63%). Dat percentage is in Q1-2021 gedaald naar 54%. In vergelijking met een jaar geleden (Q1-2020) zijn er vandaag meer bureaus actief op de markt (+1,2%), maar dat is een bescheiden stijging in verhouding tot ruim +10% meer werkgevers die actief aan het werven zijn in vergelijking met Q1-2020. Verder valt op dat ten opzichte van 2018 ruim 10% minder bureaus actief zijn op de Nederlandse arbeidsmarkt, wat mede wordt veroorzaakt door consolidatie in de sector.

‘Bureaus zijn in Nederland niet weg te denken in het functioneren van de arbeidsmarkt’, aldus Geert-Jan Waasdorp. ‘Ze zijn ook de aanjager van innovatie, automatisering en digitalisering. Maar dankzij de implementatie van videosolliciteren heeft het bedrijfsleven een deel van die achterstand kunnen inhalen.’ De vraag is echter hoe duurzaam dit is, stelt de directeur van Intelligence Group. ‘Nu vacatures in algemene zin en met name voor recruiters naar nieuwe records stijgen houden bureaus een substantieel voordeel, verwacht ik.’