Investeren in opleiding, hoe doe je dat als zelfstandig professional?

“Een vakantie mag wat kosten want dat is leuk, een opleiding is duur. Maakt niet uit wat de prijs van die opleiding is, in de ogen van veel zelfstandigen is een opleiding gewoon heel duur”, zegt Ilse Schrijver, onderzoeker en business coach. Bovendien – zo is vaak de gedachte – kost het dubbel geld: want de tijd dat je in de schoolbanken zit, kun je niet factureren. Herkenbaar?

In BNR Werverkenners van dinsdag 21 september ging het over de vraag of zelfstandig professionals voldoende investeren in zichzelf. Daarover sprak BNR met organisatiepsycholoog Jessie Koen, die onderzoek heeft gedaan naar proactief loopbaangedrag onder zelfstandig professionals die geraakt zijn door corona. In de uitzending daarnaast ook een gesprek met Sander Vastbinder van zzp servicedesk die weet waar zelfstandig professionals tegenaan lopen en wat voor regelingen beschikbaar zijn en Nancy van den Heuvel, een zelfstandig professional die er echt een punt van maakt om in jezelf te investeren. Voorafgaand aan deze uitzending spraken we met Ilse Schrijver.

Grote stap

Voor wie nooit echt geïnvesteerd heeft in zichzelf, is het een enorme stap om zich voor een cursus van een paar duizend euro in te schrijven. Ilse: “Zo’n beslissing neem je niet over één nacht ijs. Op een bepaald moment wilde ik meer les gaan geven. Ik ontdekte dat een basiskwalificatie examineren me daarbij kon helpen. Dat kostte zo’n zeshonderd euro. Een aardig bedrag, maar nog wel te overzien.” Ze vertelde erover in haar netwerk. “Binnen drie weken had ik de cursus veelvoudig terugverdiend. Een hele goede investering dus.”

Door die positieve ervaring besloot ze meteen ook een senior kwalificatie examinering te volgen. En onlangs heeft ze vijfduizend euro geïnvesteerd in een onderzoeksopleiding. “Een flink bedrag. Dat durfde ik aan omdat ik met kleinere bedragen had gezien dat het zich terugbetaalt.”

Voor opleidingen heeft ze een apart potje. “Net als een grote organisatie maak ook ik reserveringen. Voor deze opleiding heb ik over langere tijd geld apart gezet. Omdat ik het gereserveerd had, voelde het niet als geld uitgeven. Het stond al klaar.”

Leren doe je in de praktijk?

Naast een cursus, opleiding of training leer je natuurlijk ook veel tijdens het werk zelf. Ilse: “In organisaties wordt dat vaak gefaciliteerd door de werkgever. Je mag een dagje meelopen op een andere afdeling, een collega vervangen, een nieuwe stap maken. Zo groei je langzaam in nieuwe opdrachten en functies.

Zelfstandigen missen veel van die leermogelijkheden: “Want waarom zou een opdrachtgever jou inhuren voor een opdracht waar je nog niet heel goed in bent?”

Toch zullen veel zpp’ers vinden dat ze veel leren. “Dat klopt ook. Ze leren veel over het ondernemen zelf. Maar als het gaat om de vaardigheden in hun vak blijven ze vaak in dezelfde sfeer: ze worden ingehuurd voor wat ze al kunnen, niet voor potentiële vaardigheden. Voor zelfstandigen is de kans daarom groter net een paar ontwikkelingen te missen. Omdat ze er geen ervaring in op kunnen doen, iets niet meekrijgen omdat ze niet in een organisatie zitten. Dan is je kennis al snel verouderd.”

Begin met kleine investeringen

Ilse raadt zelfstandigen daarom aan veel te praten met mensen in de organisaties waar je komt en met collega-zzp’ers. “Je kunt ook een intervisiegroepje starten. Bij de branchevereniging online is ook heel veel informatie te vinden. Ga naar netwerkbijeenkomsten binnen je branche maar ook daarbuiten. Dat kost allemaal niet zo veel tijd of geld.”

Verder kun je ook beginnen met het kopen van een boek of een uurtje sparren met iemand. Ilse: “En als je geen werk hebt en weinig geld, dan zijn er ook gratis cursussen via ‘Nederland leert door’ of ‘Coursera’. De KvK biedt veel cursussen en trajecten aan. En ook vanuit gemeenten wordt er veel aangeboden. Zeker voor startende ondernemers is dit heel interessant. Voor een relatief klein bedrag is er veel aanbod.”

Doelen stellen

Bij het kiezen van een opleiding is het handig om eerst doelen te stellen. “Verkoop je kennis en kunde, dan wil je natuurlijk investeren in die kennis en kunde. Wil je groeien en mensen aannemen? Dan kan je beter investeren in ondernemersvaardigheden en marketing. Bedenk eerst wat je wil om vervolgens stappen te zetten. Wees ook niet bang om een verkeerde stap te zetten. Elke stap levert kennis op die zorgt dat je je doel kan bijstellen en aanscherpen. Je ontdekt of je de lat hoger moet leggen of misschien toch iets lager.” 

Vertel het

“Noem het marketing, noem het personal branding. Ontwikkeling is ook: kennis die je hebt opgedaan profileren. Om echt profijt te hebben van je cursussen moet je ook communiceren wat je kunt. Óók daarin kan je weer cursussen volgen. Als je niet vertelt wat je kunt, gaat een klant je daar nooit op vinden.” Ze kan het niet onderbouwen met cijfers maar ze heeft het idee dat vooral vrouwen veel cursussen volgen om zich capabel te voelen. Vervolgens durven ze niet te zeggen dat ze de cursus hebben gevolgd. Want voor hun gevoel hadden ze het eigenlijk al moeten weten.

Om echt profijt te hebben van je cursussen, moet je ook communiceren wat je kunt.

“Het simpelste wat je kan doen om te laten zien dat je investeert in je ontwikkeling is op Linkedin je notificaties aanzetten. Geef aan dat je gaat starten of dat je een opleiding hebt afgerond – en iedereen in je netwerk ziet het zonder dat je het aan iemand verteld hebt.”

Tijd en geld

Hoeveel tijd en geld moet je investeren in opleiding en ontwikkeling? “Dat verschilt echt per vakgebied. Zit je in de financiële sector dan móét je investeren. Iedere fiscaal adviseur moet minstens zoveel PE-punten halen. Daar zijn knetterharde eisen voor. Voor de zelfstandige metselaar geldt dat niet. Zij kunnen kijken naar de cao’s van hun branche. Dan weet hij in ieder geval wat een realistische inschatting is om zijn vakgebied bij te houden.”

Hoe kies je?

“Het leuke is: als je begint met cursussen volgen en die vervolgens gaat gebruiken ontwikkel je voor jezelf criteria: dit is belangrijk voor mij, dit past bij mij.

Om mijn onderzoeksvaardigheden verder te verbeteren, heb ik heel bewust gekozen voor een internationale opleiding. Zo kan ik mijn onderzoeksvaardigheden verbeteren, mijn internationale netwerk vergroten en tegelijk mijn Engels verbreden. Ik werk aan drie vaardigheden tegelijk.”

Voor wie dat opleiden alsmaar uitstelt. “De wereld staat niet stil. Als zzp’er kun je je ontwikkelen op ondernemersgebied of op je vakgebied. Ga iets doen. Het maakt niet uit of het een grote of kleine cursus is. Een betaalde of een gratis. Door jezelf te ontwikkelen en de nieuwe kennis te koppelen aan wat je al weet, kom je altijd een stapje verder. En door allemaal kleine stapjes te zetten wordt die grote stap daarna ook een kleine stap.”

• Luister de uitzending van Werkverkenners hier terug